Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 1996

Spis treści  

Strona główna WPN-u

   

5. ANALIZA I OCENA DZIAŁALNOŚCI OCHRONNEJ

  

  

5.1. Ochrona lasu

  

W roku 1996 podobnie jak w roku 1995 największe szkody w ekosystemach leśnych wyrządziły kambiofagi. Do przedstawicieli tej grupy owadów należą korniki (Ips sp.). W Parku najbardziej rozwinęły się populacje kornika drukarza (Ips typographus), kornika drukarczyka (Ips amitinus) i czterooczaka świerkowca (Polygrphus polygraphus).

  

W celu skutecznego zwalczania kambiofagów, przy współudziale Dyrekcji WPN oraz Zespołu Ochrony Lasu w Olsztynie opracowano plan operacyjny walki z kornikiem drukarzem, który określał główne kierunki działań w roku1996. W wyniku jego realizacji służba Parku przygotowała i wyłożyła 1307 szt. pułapek feromonowych, do których zakupiono Pheroprax - feromon niemiecki o dużej skuteczności odłowu. W celu zmaksymalizowania odłowu kornika podczas rójki zastosowano różne typy pułapek feromonowych, w tym pułapki ekranowe - IBL 2 bis, lejkowe - IBL 3, pułapki Theisona, rury Borregarda. Wyłożono 58 szt. pułapek klasycznych, dodatkowo zastosowano dowieszanie feromonów do nie zasiedlonego jeszcze surowca celem zwiększenia jego atrakcyjności dla korników. W walce z kornikiem drukarzem zastosowano szereg zabiegów: okorowano 5 708 m3 drewna, przez cały rok prowadzono regularnie wyszukiwanie i usuwanie drzew zaatakowanych przez kornika. W miesiącu kwietniu, maju i czerwcu odbyły się objazdy terenowe z udziałem pracowników KZPN oraz ZOL w Olsztynie, mające na celu bieżącą kontrolę prawidłowości przebiegu prac przy zwalczaniu kornika drukarza. Wyniki kontroli były zadowalające. Na rok 1997 zaplanowano wyłożenie 864 pułapek feromonowych, 37 pułapek (klasycznych? - red.).

  

W trzeciej dekadzie kwietnia 1996 roku, ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne (duże opady śniegu z deszczem) wystąpiły w Parku śniegołomy. Rozmiar szkód oszacowany został na 18 000 m3. Uszkodzeniu uległy przede wszystkim sosna i w nieco mniejszym rozmiarze świerk. W związku z prowadzeniem prac ochronnych z zakresu zwalczania kambiofagów, prace związane z porządkowaniem stanu sanitarnego lasu z zakresu usuwania śniegołomów zostały przesunięte na czas ustąpienia zagrożenia od korników. Usuwanie śniegołomów rozpoczęto jesienią 1996 roku. Łącznie usunięto 10 tys. m3 złomów sosnowych i świerkowych.

  

Na podstawie odłowów brudnicy mniszki na pułapki feromonowe oraz próbnych poszukiwań szkodników pierwotnych sosny nie stwierdzono zagrożenia drzewostanów Wigierskiego PN ze strony szkodników pierwotnych.

W zakresie ochrony fauny wywieszono 252 nowe skrzynki lęgowe dla ptaków oraz oczyszczono 546 szt. starych. W okresie zimowym regularnie wykładano karmę dla ptaków.

W ramach ochrony lasu przed zwierzyną, zabezpieczono mechanicznie (osłonki, tuby) 27.66 ha upraw. Na 64,00 ha powierzchni odnowionych stosowano repelenty odstraszające, a 26,99 ha zostało ogrodzone.

  

  

5.1.1. Ochrona przeciwpożarowa

  

Ochrona przeciwpożarowa ekosystemów lądowych Parku jest jednym z ważnych działania realizowanych w ramach wykonywania zadań Parku. Ze względu na położenia Parku w pobliżu dużego miasta wzrasta znacznie zagrożenie pożarowe. Do najważniejszych zagrożeń pożarowych w 1996 roku na terenie WPN należy zaliczyć:

  1. wzmożoną penetrację drzewostanów w A klasie zagrożenia pożarowego przez turystów, preferujących tereny wokół jezior,
  2. niekorzystny układ dróg, ułatwiający dostęp do drzewostanów turystom zmotoryzowanym,
  3. drogi publiczne, jak i lokalne często przecinają WPN w miejscach szczególnego zagrożenia pożarowego,
  4. grunty obce w granicach i na obrzeżach WPN i związane z tym realne niebezpieczeństwo pożarów przenoszących się z łąk i pól na sąsiadujące z nimi drzewostany,

Wyżej opisana sytuacja stawia wysokie wymagania odnośnie wyposażenia Parku w sprzęt przeciwpożarowy. W związku z powyższym, zwrócono się w 1996 roku do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie o udzielenie dotacji na modernizację sprzętu przeciwpożarowego. W ramach otrzymanych funduszy wyposażono Obwody Ochronne Parku w przyczepki wyposażone w sprzęt ppoż. (gaśnice pianowe, szpadle, siekiery, pilarki i inny drobny sprzęt). Obręby Ochronne otrzymały większe przyczepki wyposażone dodatkowo w agregaty pianowe, hydronetki, wiadra. Pracownicy służby terenowej Parku otrzymali nowe radiotelefony Motorola P-200. W zakupionych samochodach terenowych zainstalowano radiotelefony Motorola M-216.

  

W analizowanym roku utworzono całodobowy Punkt Alarmowo - Dyspozycyjny wyposażony w mapy zagrożenia pożarowego, radiotelefon, telefon, instrukcje przeciwpożarowe. Punkt ten dysponuje zapasem kluczy do bazy ppoż., samochodu terenowego oraz garażu w którym znajduje się przyczepka przeciwpożarowa.

W roku 1996 Wigierski Park Narodowy posiadał następujące siły i środki będące w gotowości do podejmowania działań:

  1. w każdym z 10 obwodów ochronnych utworzono bazy podstawowa sprzętu ppoż., w skład której weszły:
    - zaadaptowana przyczepka samochodowa do przewożenia osprzętu przeciwpożarowego gaśnice pianowe, siekiery, szpadle, łopaty - po 5 szt.
    - pilarka spalinowa.
  2. w trzech miejscach WPN znajdowały się bazy zasadnicze sprzętu ppoż., obsługujące wyznaczone obszary operacyjne, w skład baz weszły:
    - zaadaptowana przyczepka samochodowa do przewożenia osprzętu ppoż.
    - gaśnice pianowe 9l, siekiery, łopaty, szpadle - po 10 szt.
    - agregaty gaśnicze AGP-25 - po 2 szt.
    - pilarka spalinowa
    - hydronetki
    - wiadra
  3. w bazie zasadniczej w Krzywem znajdował się sprzęt do obrony budynku administracyjnego (prądownice gaśnicze - 4 szt., rozdzielacze wody- 2 szt., węże strażackie - 10 szt., naboje do gaśnic)
  4. obręby Ochronne Wigry i Maćkowa Ruda zostały wyposażone w specjalistyczne pługi leśne.
  5. w okresie zagrożenia pożarowego uruchomiono całodobowy Punkt Alarmowo - Dyspozycyjny
  6. każdy z pracowników Służby Parku był wyposażony w radiotelefon noszony
  7. do każdej z baz sprzętu przeciwpożarowego jest przypisany samochód służbowy.

Dzięki takiemu wyposażeniu, prowadzeniu szkoleń z zakresu działań w przypadku wystąpienia pożaru oraz bardzo dobrej sieci łączności na terenie Parku wystąpiły tylko dwa pożary, które ugaszone zostały w zarodku. Przy granicy Parku na gruntach prywatnych wystąpił jeden pożar spowodowany wypalaniem łąk. Ze względu na duże zagrożenie z racji bliskiego sąsiedztwa lasów, służby WPN podjęły natychmiastową interwencję i wraz ze strażą pożarną sytuację natychmiast opanowano, a pożar ugaszono. Charakterystykę w/w dwóch pożarów w Parku przedstawia tabela nr 3.

  

Tab.3. Charakterystyka pożarów w Wigierskim Parku Narodowym w 1996 r.

  

Ilość

pożarów

charakter pożarów pow.

w ha

przyczyna pożaru wielkość

strat

1 pokrywy gleby, ugaszony w zarodku 0,01 nieustalona bez strat
1 pokrywy gleby, ugaszony w zarodku 0,01 nieostrożność

zmotoryzowanych turystów

z papierosami

bez strat

  

  

Wnioski i zamierzenia na rok przyszły

  

Realizacja zadania "Modernizacja wyposażenia przeciwpożarowego w Wigierskim Parku Narodowym" pozwoliła na szybką i skuteczną likwidację zarzewi ognia w lesie. W sytuacjach po pożarowych możliwe będzie sprawne zabezpieczanie pożarzysk.

Z całą pewnością przedsięwzięcie to pozwoliło pracownikom Służby Parku skuteczniej niż dotychczas wykonywać swe zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jak również, w wyniku posiadania samochodów i radiotelefonów skuteczniejsze stały się działania w zakresie ochrony mienia.

  

W roku 1997 planujemy szereg zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej, między innymi:

  1. gruntowne wdrożenie znowelizowanej instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych, polegającej między innymi na:
    - wprowadzeniu nowej instrukcji ochrony przeciwpożarowej dla obrębów i obwodów leśnych Wigierskiego Parku Narodowego i instrukcji alarmowych dla poszczególnych grup pracowników
    - szkoleniu pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej,
  2. utrzymywanie dobrej współpracy z KR PSP, KW PSP, OSP, z Urzędami Gmin
  3. aktualizowanie na bieżąco dokumentacji prowadzonej wspólnie z KR PSP
  4. współpraca z sąsiednimi nadleśnictwami, szczególnie dotyczy to terenów granicznych:
  5. wypracowanie wspólnych metod szybkiego reagowania w sytuacjach zagrożenia, przepływ informacji, wykorzystanie wspólnego sprzętu, wspólne szkolenie
  6. ujednolicenie systemu ochrony przeciwpożarowej, szczególnie dotyczy to podkładów mapowych, wprowadzenie jednolitych koordynatów dla lotnictwa,
  7. zakup przeciwpożarowego samochodu terenowego wyposażonego w motopompę

  

  

5.2. Hodowla lasu

  

W roku 1996 wykonano wszystkie planowane zabiegi ochronne z zakresu hodowli lasu (zał. nr 8). Łącznie wykonano odnowień i dolesień w lukach i przerzedzeniach na powierzchni 70,51 ha co stanowi 114 % powierzchni planowanej. Przekroczenie planu jest wynikiem odnowień prowadzonych jesienią 1996 na poczet przyszłego roku. Ma to na celu zmniejszenie intensyfikacji planowanych prac odnowieniowych na wiosnę 1997 roku. Wykonano też 2,60 ha poprawek i uzupełnień. W stosunku do planu powierzchnia ta także została przekroczona a związane jest to również z pracami jesiennymi.

W sytuacji gdy było to możliwe starano się zmniejszyć rozmiar planowanych prac z zakresu hodowli lasu w roku 1997 poprzez ich realizację jesienią 1996 roku.

   

Podczas prac odnowieniowych wykorzystano następujące ilości sadzonek:

  

Tab.4. Wykorzystanie sadzonek w 1996 r.

  

Lp. Gatunek Ilość

w tys. szt.

1 Db sz. 213
2 So 128
3 Św 86
4 Kl. 32
5 Wz 7
6 Js 7
7 Lp 4
8 Jrz 0,5

  

W porównaniu do lat ubiegłych wykorzystanie materiału sadzeniowego w 1996 roku przedstawiało się następująco:

  

Tab.5. Zestawienie powierzchni odnowieniowych i sadzonek 1990 - 1997

  

Rok Powierzchnia poprawek

uzupełnień i dolesień w ha

Liczba sadzonek

w tys. szt.

1990 27 206
1991 21 108
1992 8 40
1993 7,5 42
1994 14,5 42
1995 18,5 105
1996 73,11 477
1997 Plan 48,27 339

  

  

Większość materiału sadzeniowego zakupiono od pobliskich nadleśnictw, które posiadają własne szkółki i mają podpisane umowy dotyczące produkcji materiału sadzeniowego na potrzeby parku.

  

W celu zapewnienia rodzimego pochodzenia materiału sadzeniowego w roku 1996 podobnie jak w roku 1995 pozyskane zostały nasiona takich gatunków jak: Db, Lp, Js. Nasiona zostały powierzone szkółkom w Nadleśnictwach Suwałki i Głęboki Bród w celu wyhodowania (w ramach zlecenia) materiału sadzeniowego. Pozyskiwanie nasion będzie prowadzone także w 1997 roku jednak już na własne potrzeby tzn. na potrzeby projektowanej szkółki.

  

Pielęgnowanie gleby (wykaszanie chwastów, motyczenie wokół sadzonek) przeprowadzono na powierzchni 87,36 ha Nieznaczne przekroczenie tu powierzchni planowanej (102 %) było skutkiem konieczności pielęgnowania niektórych powierzchni nie ujętych w planie.

  

Czyszczenia wczesne wykonano na powierzchni 7,20 ha - 100 %, a czyszczenia późne na powierzchni 131,81 ha - 99 %.

Melioracyjne przygotowanie powierzchni wykonano na 40,15 hektarach i było to związane z prowadzonymi cięciami sanitarnymi i jesiennym odnawianiem niektórych powierzchni. Część melioracji wykonano na powierzchniach, które są przewidziane do odnowienia na wiosnę 1997 roku.

  

Kontynuowane były w dalszym ciągu prac związane z założeniem szkółki w Obwodzie Ochronnym Powały. Ukończone zostały wszystkie prace projektowe. Dobiegają końca prace związane z doprowadzeniem energii elektrycznej na planowany obiekt. Wybudowano w tym zakresie linię energetyczną na odcinku Bryzgiel - Powały - 2.7 km, metodą kabla podwieszanego typy SAXKA z własnych środków finansowych Parku. Pozwoliło to na wyeliminowanie wycinki drzew przy wykonywaniu tych prac, które przy budowie linii inną metodą są praktycznie nie do uniknięcia. Ze względu na znaczny koszt całej inwestycji złożono wstępny wniosek do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na budowę szkółki w celu uzyskania dotacji.

  

  

  

5.3. Pozyskanie drewna

  

Pozyskanie drewna w 1996 roku było związane z kontynuacją prowadzenia zabiegów ochronnych i sanitarnych związanych z ograniczaniem i redukcją występowania szkodników owadzich oraz usuwania sniegołomów. W analizowanym okresie pozyskano ogółem na terenie WPN 43534 m3 surowca drzewnego, z czego 42810 m3 stanowi grubizna. Ponad 99% grubizny pozyskano w ramach cięć sanitarnych.

  

Ogólna masa pozyskanej grubizny w użytkowaniu przygodnym wyniosła 42,13 tys. m3 drewna, w tym:

  • posusz czynny - 24,56 tys. m3
  • posusz jałowy - 7,29 tys. m3
  • złomy i wywroty - 10,28 tys. m3

Jedynie ok. 680 m3 pozyskano w ramach cięć pielęgnacyjnych w trzebieżach. Z przewidzianych do wykonania 100,06 ha trzebieży wczesnych zrealizowano 34,31 ha, co stanowi ok. 34 % planu. Większość pozycji została wstrzymana ze względu na konieczność zaangażowania wszystkich posiadanych sił osobowych i środków technicznych do prowadzonych od ubiegłego roku prac związanych z porządkowaniem stanu sanitarnego drzewostanów świerkowych opanowanych przez korniki. Dodatkowym utrudnieniem w realizacji założonego planu były szkody wyrządzone w drzewostanach sosnowych przez silne opady śniegu w miesiącach marzec-kwiecień. Według przeprowadzonych szacunków masa złomów i wywrotów na pniu wyniosła 18 tys. m3. W 1996 roku usunięto ok. 55% szacowanej masy. Prace porządkowe przy usuwaniu śniegołomów prowadzone będą w dalszym ciągu w 1997 roku.

  

Pozyskanie grubizny wg poszczególnych sortymentów w ujęciu procentowym przedstawia się następująco:

  • W - 67,4 %
  • S10 - 1,3 %
  • S2a - 20,6 %
  • S4 - 9,9 %
  • pozostałe - 0,8 %

Pozyskanie grubizny wg gatunków:

  • świerk - 32,18 tys. m3
  • sosna - 9,74 tys. m3
  • brzoza - 0,45 tys. m3
  • pozostałe - 0,44 tys. m3

W 1996 roku sprzedano ogółem 45,67 tys. m3, w tym 44,95 tys. m3 grubizny. Łączny przychód ze sprzedaży drewna wyniósł 4778500 zł. Średnia cena 1 m3 sprzedanego drewna wyniosła ok. 105 zł. Jest ona niższa od średniej ceny uzyskanej w 1995 roku z powodu stale pogarszającej się sytuacji rynku drzewnego. Zmniejszyła się znacznie liczba nabywców, co spowodowało konieczność obniżenia cen w celu ich pozyskania.

  

Sprzedaż poszczególnych sortymentów przedstawiała się następująco:

  • W - 30,97 tys. m3
  • S2a - 8,51 tys. m3
  • S10 - 0,56 tys. m3
  • S4 - 4,47 tys. m3
  • pozostałe - 1,16 tys. m3

Zapas drewna na koniec 1996 roku wyniósł ogółem 1262 m3 grubizny, z czego:

  • W - 90 m3
  • S2a - 937 m3
  • S4 - 226 m3
  • pozostałe - 7 m3

  

  

5.4. Grunty rolne

  

Powierzchnia gruntów rolnych na terenie Parku wynosi 2266,78 ha co stanowi 15% całkowitej jego powierzchni (załącznik nr 1.). Zestawienie tej powierzchni z podziałem na gminy i własności zilustrowane jest w załączniku nr 3, przy czym:

  • 290,21 ha pow. rolnej znajduje się w zarządzie Parku,
  • 0,12 ha pow. rolnej znajduje się w innym zarządzie stanowiącym własność skarbu państwa,
  • 1877,47 pow. rolnej stanowi własność prywatną,
  • 98,98 ha pow. rolnej stanowi własność pozostałą.

Grunty orne natomiast stanowią 11.3% powierzchni Parku (1715,47 ha) z czego 184,25 ha znajduje się w zarządzie Parku, 0,11 ha w innym zarządzie Skarbu Państwa, 1463,29 ha stanowi własność prywatną, a 67,82 ha stanowi własność pozostałą.

Łąki i pastwiska zajmują 539,93 ha  powierzchni Parku (3,6% całkowitej powierzchni), z czego 105,48 ha  znajduje się w zarządzie Parku, 403,80 ha  stanowi własność prywatną i 30,64 ha pozostałą.

  

W formie deputatów użytkowanych było 86,56 ha gruntów ornych, łąk i pastwisk. Wydzierżawiono osobom obcym 53,04 ha gruntów ornych, łąk i pastwisk. Powierzchnia gruntów rolnych znajdujących się w zarządzie Wigierskiego Parku Narodowego ulegnie zmianie po wykonaniu przez BULiGL klasyfikacji gruntów.

  

Na potrzeby Parku użytkowane było 7,92 ha, z czego 5,95 ha było wykorzystane pod zasiewy owsa, a pozostała część wykorzystywana była przy pozyskaniu siana. Zarówno owies jak i siano zostało wykorzystane przy regulacji przemieszczania się zwierzyny w okresie intensyfikacji szkód.

  

  

  

5.5. Ochrona zwierzyny łownej.

  

Rok 1996 był drugim kolejnym rokiem gdzie obowiązywały zasady i wytyczne w sprawie redukcji niektórych gatunków fauny na terenie Wigierskiego Parku Narodowego opracowane przez Dział Ochrony Przyrody i Krajobrazu. Zostały one wprowadzone w życie przez Dyrektora Parku mocą Zarządzenia Nr 29. Wiodąca w trakcie opracowywania tych zasad idea, aby wykorzystać dotychczasowe osiągnięcia naukowe z zakresu ustalania liczebności, wielkości i zachowania odpowiedniej struktury wiekowej i płciowej dla gatunków zwierząt łownych oraz z założenie, że w przypadku zmniejszania się rozmiaru szkód wyrządzanych przez te zwierzęta zmniejsza się też rozmiar redukcji w stosunku do zaplanowanej wydaje się być słuszną. Nie mniej jednak pierwsze wiarygodne opinie na ten temat będą mogły być konstruowane za dwa - trzy lata.

  

W związku z potrzebą ochrony upraw, młodników i naturalnych odnowień przed zgryzaniem oraz ograniczeniem szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę, zaplanowano na rok 1996 redukcję populacji zwierzyny grubej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego o 116 szt. w tym 20 szt. lisów w związku z wysokim stanem tego gatunku (załącznik nr 11). Zredukowano 46 szt. co stanowi 40 % założonego planu. W okresie styczeń - marzec obserwowano upadki saren i dzików. Zinwentaryzowano 8 szt. padniętych saren i 8 szt. padniętych dzików.

  

Analiza redukcji przedstawia się następująco:

  • jelenie szt. 8
  • sarny szt. 10 w tym 8 szt. padniętych i 2 szt. odstrzał sanitarny
  • dziki szt. 22
  • lisy szt. 6.

Wykonanie planu redukcji w 40 -tu procentach tłumaczone jest faktem, że wyraźnie obserwowana jest intensyfikacja redukcji zwierzyny na obszarach graniczących z Wigierskim Parkiem Narodowym. Prowadzona jest na obwodach Kół Łowieckich, oraz na obwodach wyłączonych należących do Nadleśnictw. W roku 1996 Dyrekcja Parku zaniechała redukcji sarny, w celu umożliwienia zregenerowania się tego gatunku pod względem ilościowym po zaobserwowanych upadkach tego gatunku zimą. Biorąc pod uwagę powyższe fakty odstąpiono od wykonania pełnego planu redukcji. Założony na 1996 rok plan redukcji sarny i jelenia został wykonany w 39%. Ze względu na niski stan liczebności łosia odstąpiono całkowicie od jego redukcji. Od końca 1994 roku, przez cały rok 1995 oraz rok 1996 obserwowany jest stopniowy wzrost pogłowia dzika, co wpłynęło na wzrost powierzchni zredukowanej szkód. Zauważono też jednak spadek pogłowia sarny (mimo ograniczenia wykonywania redukcji na ten gatunek zwierzyny).

  

W roku 1996 powierzchnia zredukowana szkód w uprawach rolnych wyniosła 11,79 ha Wielkość ta jest trzykrotnie niższa niż w roku 1995. Wynik taki udało się osiągnąć dzięki prowadzenia bieżących obserwacji stanów ilościowych poszczególnych gatunków oraz odpowiedniej intensyfikacji na tej podstawie redukcji, oraz w czasie nasilenia się występowania szkód w uprawach rolnych, wykładaniu w lesie karmy celem"zatrzymania"w nim zwierzyny, aby nie wychodziła ona na pola. W tym celu uprawiano także poletka zaporowe, których łączna powierzchnia wyniosła 1,96 ha

  

  

  

5.6. Ochrona ekosystemów wodnych

  

Ekosystemy wodne Wigierskiego Parku Narodowego objęte są ochroną częściową i ścisłą. Zabiegi ochronne prowadzone były jedynie na wodach objętych ochroną czynną, zgodnie z planem pozytywnie zaopiniowanym przez Radę Naukową i zatwierdzonym przez dyrektora Parku. Czynną ochronę ichtiofauny realizowano poprzez:

  1. selektywne zarybianie gatunkami wymagającymi wspierania (sielawa, sieja, szczupak, sum, węgorz, troć jeziorowa)
  2. odłowy regulacyjne (odłowy sprzętem rybackim oraz odłowy wędkarskie) gatunków o krótkim cyklu życiowym (sielawa) oraz negatywnie oddziaływujących na środowisko wodne (małe sortymenty karpiowatych)
  3. ochronę wód przed kłusownictwem rybackim

W 1996 roku dokonano następujących zarybień:

  • Wigry
    - sielawa wylęg
    - 17 500 000 szt.
    - sieja wylęg -255 000 szt.
    - sieja wylęg podchowany
    - 40 000 szt. - szczupak wylęg żerujący
    - 900 000 szt. - sum kroczek - 3000 szt.
    - węgorz narybek obsadowy - 22 500 szt.
  • Pierty
    - wylęg żerujący szczupaka - 100 000 szt.

Materiał zarybieniowy sielawy, siei i szczupaka wyprodukowano we własnej wylęgarni. WPN współpracował również w zakresie produkcji materiału zarybieniowego z rybackimi użytkownikami wód wykonując usługi wylęgarnicze. Działania te obniżyły koszty produkcji oraz przyczyniły się do uzyskania przez Park zadowalających ilości cennego i poszukiwanego materiału zarybieniowego szczupaka. Strona powierzająca zapłodnioną ikrę do inkubacji (ogółem 8 podmiotów) otrzymała po 50 % kosztach rynkowych własny materiał zarybieniowy.

W roku 1996 wyprodukowano:

  

z ikry uzyskanej przez WPN:

  • sielawa wylęg - 25 900 000 szt.
  • sieja wylęg - 255 000 szt.
  • sieja wylęg podchowany - 40 000 szt.
  • wylęg żerujący szczupaka - 200 000 szt.

z ikry powierzonej:

  • sielawa wylęg - 19 080 000 szt.
  • sieja wylęg - 375 000 szt.
  • szczupak wylęg żerujący - 1 604 000 szt.

razem:

  • sielawa wylęg - 44 980 000 szt.
  • sieja wylęg - 630 000 szt.
  • sieja wylęg podchowany - 40 000 szt.
  • szczupak wylęg żerujący - 1 804 000 szt.

W 1996 r. dokonano odłowów regulacyjnych w 4 jeziorach. Odłowy przeprowadzono przy pomocy narzędzi ciągnionych (przywłoka) oraz stawnych (wontony, przestawa węgorzowa, mieroże). Masę odłowionych ryb z podziałem na gatunki i sortymenty przedstawia tabela nr 6.

Ponadto w ramach zbierania materiałów do sporządzanego operatu ochrony zasobów i ekosystemów wodnych WPN przeprowadzono odłowy kontrolne w jeziorze Białe Wigierskie. Celem odłowów było rozeznanie stanu populacji sielawy i siei. W ich wyniku stwierdzono liczną populację sielawy oraz wyrośniętego szczupaka, nie stwierdzono występowania siei (nie złowiono ani jednego osobnika).

  

Tab.6. Połowy ryb wg jezior i gatunków ryb

  

Gatunki i sortymenty JEZIORA
Wigry Pierty Leszczewek Postaw
sielawa 15 221,8 281 - -
sieja* 127 3,5 - -
węgorz DS 124,7 4 - -
węgorz M. 75 - - -
szczupak B* 17 - - -
szczupak DS* 242 - - -
okoń DS 59,5 23 - 3
okoń M. 90 13 - 13,8
leszcz D 2649,5 305 - -
leszcz S 1509,1 324 - -
leszcz M. 40,5 - - -
płoć S 300,5 - - 31
płoć M. 5270,5 - - 80,4
drobnica nietowarowa 436 - 345 -
RAZEM 26164,1 953,5 345 128,2

* gatunki ryb odławiane wyłącznie w celu uzyskania materiału zarybieniowego

  

  

Ponadto, w ramach zbierania materiałów do sporządzanego operatu ochrony zasobów i ekosystemów wodnych WPN przeprowadzono odłowy kontrolne w jeziorze Białe Wigierskie. Celem odłowów było rozeznanie stanu populacji sielawy i siei. W ich wyniku stwierdzono liczną populację sielawy oraz wyrośniętego szczupaka, nie stwierdzono występowania siei (nie złowiono ani jednego osobnika).

  

Wiosną (marzec-kwiecień) przeprowadzono badania właściwości fizyczno-chemicznych wód jezior Parku, które wykazały ich dobrą kondycję. Przyducha wystąpiła tylko w jeziorach: Leszczewek oraz Gałęziste co należy uznać za zjawisko naturalne dla tego typu jezior. Zjawisko przyduchy nie miało wpływu na ichtiofaunę jeziora Leszczewek gdyż zbiornik ten posiada naturalne połączenie z jeziorem Wigry, umożliwiające ucieczkę ryb w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków środowiskowych. W jeziorze Gałęziste prawdopodobnie wystąpiły tylko zmiany ilościowe nie mające wpływu na zmianę struktury gatunkowej ichtiofauny. Pozytywnym następstwem przyduchy w tym zbiorniku jest masowa śmiertelność raka pręgowatego (gatunek obcy), co według opinii specjalistów z Instytutu Rybactwa Śródlądowego stwarza możliwość reintrodukcji raka szlachetnego.

  

Wymogom ochrony czynnej na jeziorach udostępnionych do wędkowania podporządkowany jest regulamin wędkarski (Regulamin Sportowego Połowu Ryb w wodach WPN). W roku 1996 r. wprowadzono zakaz połowu suma europejskiego, którym począwszy od roku 1995 WPN prowadzi systematyczne zarybienia. Pozostałe postanowienia regulaminu w porównaniu z rokiem 1995 nie uległy zmianie.

  

W roku 1996 sprzedano 4173 licencji wędkarskich, w tym:

  • 2996 licencji jednodniowych
  • 271 licencji tygodniowych
  • 190 licencji 2- tygodniowych
  • 48 licencji miesięcznych
  • 444 licencji półrocznych
  • 224 licencji całorocznych

Z końcem 1996 roku zakończona została realizacja zadania "Ochrona Ichtiofauny i Zasobów Wodnych Wigierskiego Parku Narodowego - I etap". Zadanie to sfinansowane zostało ze środków NFOŚiGW oraz własnych (WPN). Zakupy dokonano pod kątem usprawnienia realizacji zadań ochronnych w ekosystemach wodnych Parku obejmujących m.in. odłowy regulacyjne, kontrolne, badawcze, produkcję materiału zarybieniowego, selektywne zarybienia, ochronę wód przed kłusownictwem wodnym, monitorowanie elementów środowiska wodnego. W tym celu zakupiono:

  1. wytwornicę lodu
  2. łódź kabinową
  3. silnik zaburtowy
  4. łodzie żakowe - szt. 2
  5. silnik wysokoprężny "Andoria"
  6. wieloparametrową sondę pomiarową do kontroli jakości wody
  7. łaty wodowskazowe wraz z limnigrafami
  8. dwie echosondy do monitorowania ichtiofauny
  9. słoje Weissa
  10. zestaw prądotwórczy
  11. niewód uklejowo-stynkowy

Sumaryczna kwota wydatkowana ze środków NFOŚiGW na wymieniony wyżej sprzęt wyniosła 274 741,63. WPN z własnych funduszy oddał do użytku wielozadaniowy kuter rybacki, a koszt tej inwestycji wyniósł 117 056,39 zł.

Część zakupionego sprzętu, mianowicie aparaty wylęgowe (słoje Weissa) oraz agregat prądotwórczy wykorzystana będzie w wylęgarni WPN, w której planowane są w br. prace remontowo-modernizacyjne. Realizacja tego zamierzenia poprzedzona będzie staraniami Parku o wsparcie finansowe NFOŚiGW.

  

  

  

5.7. Infrastruktura gospodarcza

  

W analizowanym okresie rozpoczęto szereg inwestycji których zadaniem była poprawa infrastruktury gospodarczej Wigierskiego Parku Narodowego. Część prac inwestycyjnych było ich kontynuacją z roku 1995. W roku 1996 zakupiono dodatkowo trzy samochody terenowe w tym:

  • 2 szt. Suzuki Vitara
  • 1 szt. Nissan Patrol
  • oraz jeden samochód typu minibus, mianowicie Volkswagen Eurovan.

Dokonano modernizacji wyposażenia Parku w sprzęt łączności bezprzewodowej oraz łączności telefonicznej. Rozpoczęto cykl prac remontowo - budowlanych związanych z poprawą techniczną osad i budynków gospodarczych. W osadach służbowych Parku prowadzone były liczne gruntowne ich remonty. W części osad się one już zakończyły, a w części prowadzone będą także w roku przyszłym. Część osad Parku posiada już przydomowe oczyszczalnie ścieków. Pozostała część będzie miała takie oczyszczalnie w 1997 roku. Prowadzono też prace adaptacyjne, wykorzystując nie używane budynki gospodarcze i przeprowadzono remonty, tworząc z nich obiekty o użyteczności turystycznej (miejsca popasu dla koni, pokoje gościnne). Rozpoczęto prace remontowe w budynku Dyrekcji Parku. W celu zmniejszenia zużycia oleju opałowego podjęto prace związane z ociepleniem budynku oraz poprawą zewnętrznych elewacji. Prowadzono też prace remontowe wewnątrz tego budynku w celu optymalnego wykorzystania znajdujących się w nim pomieszczeń. Wybudowano garaż na 5 samochodów. Prace związane z kontynuacją budowy dalszych pomieszczeń garażowych prowadzone będą także w roku 1997. Prace te zostały wykonane ze środków własnych Parku.

  

Uruchomiona została także sieć komputerowa w Parku. Związane to było z zakupem nowego sprzętu komputerowego oraz odpowiedniego oprogramowania.

  

Został też zakupiony nowy kuter rybacki wyposażony w nowoczesny ekologiczny silnik Volvo Penta oraz zakupiono dwie motorówki patrolowe.

  

Przy tak dużym rozmiarze prac i zakupów inwestycyjnych nastąpiła znaczna poprawa infrastruktury gospodarczej. Jednak potrzeby w tym zakresie są jeszcze bardzo duże, a prace i działania z tym związane muszą być w dalszym ciągu prowadzone.

  

Zamierzenia inwestycyjne w roku 1997:

  1. Rozpoczęcie budowy zespolonej szkółki leśnej w miejscowości Powały wraz z obiektami: socjalnym, turystycznym, osada leśniczego.
  2. Budowa dwóch nowych osad służbowych w miejscowości Krzywe i Sobolewo.
  3. Kontynuowanie budowy oczyszczalni przy osadach służbowych poprzez budowę dalszych 9 obiektów.
  4. Kontynuowanie budowy zaplecza technicznego Wydzielonego Wodnego Obwodu Ochronnego Wigry w miejscowości Czerwony Folwark - budowa hangarów i remont magazynów.
  5. Budowa dalszych 10 garaży przy siedzibie Dyrekcji Parku w Krzywem.
  6. Adaptacja poddasza budynku dyrekcji na pomieszczenia biurowe.
  7. Kontynuowanie osad służbowych w miejscowości Leszczewek, Wasilczyki, Samle I i II, Sobolewo, Maćkowa Ruda, Gawarzec, Słupie, Czerwony Folwark.
  8. Kontynuowanie budowy obiektów turystycznych z wykorzystaniem środków pomocowych programów PHARE - RAPID, przez budowę 5 wież widokowych, 3 wiat z kominkiem, 1,5 km kładek przez tereny trudnodostępne.
  9. Kontynuowanie modernizacji źródeł ciepła w osadach służbowych, poprzez zastępowanie ich pompami ciepła - 3 osady.
  10. Rozpoczęcie prac projektowych Ośrodka Edukacji Środowiskowej z całoroczną bazą noclegową w miejscowości Słupie.
  11. Rozpoczęcie prac projektowych Muzeum im. A. Lityńskiego w miejscowości Stary Folwark
  12. Udział finansowy w pracach projektowych kolektora ścieków z miejscowości Krzywe do miejskiej oczyszczalni ścieków w Suwałkach.
  13. Rozpoczęcie remontów dróg leśnych
  14. Dalsza modernizacja wyposażenia przeciwpożarowego Parku.

  

  

5.8. Zatrudnienie i wynagrodzenia

  

Przeciętne zatrudnienie w 1996 roku wynosiło 95 etatów przy czym w budżecie 66 etatów i w gospodarstwie pomocniczym 29 osób.

  

Stan zatrudnienia w dniu 31 grudnia 1996 roku wynosił:

  • w budżecie 66 etatów (67 osób)
  • w gospodarstwie pomocniczym 29 etatów (31 osoby)

W okresie nasilenia prac związanych z ochroną ekosystemów leśnych zatrudnionych był okresowo 45 osób. Były to osoby skierowane do pracy przez Rejonowe Biuro Pracy i ich wynagrodzenie zostało przez to biuro zrefundowane.

  

W Pracowni Naukowo - Badawczej w 1996 roku został zatrudniony laborant, w Dziale Ochrony Przyrody i Krajobrazu - referent d/s turystyki, a Straży Parku - strażnik.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 1996 roku wzrosło w stosunku do wynagrodzenia z roku 1995 o 52% w budżecie i o 29% w gospodarstwie pomocniczym. Wyniki te są przedstawione bez uwzględniania elementów związanych z pracownikami skierowanymi przez Rejonowy Urząd Pracy.

Wszystkie ruchome składniki wynagrodzenia, takie jak umundurowanie, ekwiwalenty za deputaty, nagrody jubileuszowe i odprawy były w pełni realizowane na bieżąco.

Większość prac związanych z ochroną ekosystemów lądowych była wykonywana przez wynajęte do tego celu Zakłady Usług Leśnych. Wykonawcy ci zostali wyłonieni w drodze zastosowania przepisów Ustawy o zamówieniach publicznych. W 1996 roku na terenie Parku pracowało 20 Zakładów Usług Leśnych, zatrudniając w momencie największego nasilenia prac 209 osób.

  

  

5.9. Szkolenia

  

Rozmiar i tematykę szkoleń prowadzonych w 1996 roku dla pracowników Wigierskiego Parku Narodowego przedstawia poniższa tabela.

  

Tab.7. Szkolenia pracowników Wigierskiego Parku Narodowego

   

Lp. Tematyka szkolenia (kursu) Organizator szkolenia Ilość

uczestników

1. Kurs z zakresu BHP

dla pracowników służb bhp.

Ośrodek Doskonalenia Kadr

w Białymstoku

1
2. Kurs jednoosobowej ścinki drzew RDLP Białystok WPN Krzywe 9
3. Zamówienia publiczne Agencja

Rozwoju Regionalnego ARES

w Suwałkach

10
4. Podstawowy kurs z zakresu BHP

dla służb terenowych parku

RDLP Białystok 2
5. Techniki komunikowania się Zakład konsultingu ORW LP

w Bedoniu

1
6. Nowelizacja przepisów prawa pracy KZPN Warszawa 1
7. Taktyka i technika interwencji

- kurs specjalistyczny

KZPN Warszawa 2
8. Obsługa systemu Windows 95 Ośrodek

Kształcenia Zawodowego

w Suwałkach

10
9 Szkolenie z zakresu brakarstwa RDLP Białystok 9
10. Szkolenie okresowe BHP dla pracowników

zatrudnionych na stanowiskach robotniczych

WPN Krzywe 21
11. Szkolenie

z zakresu ochrony przeciwpożarowej lasu

RDLP Białystok 1
12. Systemy informacji geograficznej

dla ochrony środowiska i leśnictwa

KURSAR SGGW

w Warszawie

2
13. Ochrona p.poż. ekosystemów leśnych. Wigierski PN 29
14. Ochrona ekosystemów leśnych

w Parkach Narodowych

Wigierski Park Narodowy

Bieszczadzki Park Narodowy

14
15. Ochrona stanu sanitarnego lasu i metody

postępowania przy jego porządkowaniu

ZOL Olsztyn 13
16. Nowoczesne metody stosowane

w leśnictwie i ochronie środowiska

WPN

(udział w targach PolAgra)

14

  

  

  

5.10. Analiza stanu BHP

  

1. Wypadki przy pracy:

W 1996 roku miały miejsce 2 wypadki przy pracy. Wypadkom ulegli kierowca podczas dokonywania naprawy pojazdu oraz robotnik leśny w trakcie wykonywania czynności związanych z usuwaniem z powierzchni gałęzi po pozyskanym surowcu drzewnym. Łączna liczba dni zwolnienia lekarskiego związanego z wypadkami wyniosła 11 dni. W związku z zaistniałymi wypadkami nie zachodziła konieczność wypłacenia odszkodowań za uszczerbek na zdrowiu.

  

2. Wypadki w drodze do pracy i z pracy:

W 1996 roku nastąpiły dwa wypadki zaklasyfikowane jako wypadki w drodze do i z pracy. Wypadkom w drodze z pracy do domu ulegli:

  • podleśniczy O.O. Krusznik
  • robotnik leśny pracujący w O.O. Słupie

3. Choroby zawodowe:

W 1996 roku zarejestrowano jeden przypadek choroby zawodowej u drwala-motorniczego O.O. Mikołajewo. U poszkodowanego stwierdzono kostno - stawową postać zespołu wibracyjnego. Pracownika skierowano na komisję lekarską i uzyskał on świadczenia rentowe. Zakład pracy wypłacił jednorazowe odszkodowanie za zaistniałą chorobę w wysokości 7 049,00 zł.

  

4. Ochrona zdrowia:

W ciągu roku skierowano na badania okresowe 35 pracowników Wigierskiego Parku Narodowego, w tym 6 drwali-motorniczych. Prowadzone były badania kontrolne w wypadku zwolnień lekarskich powyżej 30 dni oraz badania wstępne nowo zatrudnianych pracowników w liczbie 49 osób, w tym 43 robotników zatrudnionych w ramach robót publicznych.

Kontynuowano w dalszym ciągu szczepienia ochronne pracowników Parku przeciw pokleszczowemu zapaleniu opon mózgowych.

  

5. Szkolenia BHP

Organizowano szkolenia podstawowe i okresowe z zakresu bhp. Łącznie w 1996 roku przeszkolono 69 pracowników, w tym:

  • robotnicy publiczni - 45 osób
  • administracja terenowa - 2 osoby
  • pracownik służb bhp - 1 osoba
  • pracownicy na stanowiskach robotniczych - 21 osób

Jednocześnie przeprowadzono szkolenie wstępne dla pracowników nowo zatrudnianych - 49 osób.

  

6. Zagrożenia czynnikami szkodliwymi:

   W Wigierskim Parku Narodowym, ze względu na specyfikę prowadzonej działalności występują następujące zagrożenia czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia:

  • hałas - stolarz, pilarze
  • wibracja - pilarze
  • nadmierne obciążenie fizyczne - robotnicy leśni
  • stały kontakt z wodą - rybacy jeziorowi
  • monitory ekranowe - pracownicy obsługujący komputery
  • maszyny szczególnie niebezpieczne - stolarz, pilarze
  • odczynniki chemiczne i trucizny - pracownicy laboratorium

7. Profilaktyka:

W związku z dużym zagrożeniem zaistnienia wypadu w trakcie wykonywania przez pracowników Wigierskiego Parku Narodowego powierzonych czynności, prowadzone były następujące działania profilaktyczne w celu ograniczenia stopnia zagrożenia:

  • wydawanie posiłków profilaktycznych osobom uprawnionym do ich otrzymywania
  • dostarczanie napojów chłodzących w okresie letnim lub ciepłych w okresie zimowym (pracownicy zobowiązali się przygotowywać posiłki i napoje we własnym zakresie z dostarczonych przez zakład produktów)
  • wydawanie wg bieżących potrzeb odzieży ochronnej i roboczej odpowiadającej przyjętym normom (kaski ochronne z ochronnikami słuchu i osłonami twarzy, ubranie robocze z wkładkami przeciw przecięciowymi itp.)
  • wydawanie pracownikom środków czystości
  • terminowe prowadzenie badań lekarskich
  • prowadzenie szkoleń z zakresu bhp
  • udoskonalanie form i metod pracy
  • bieżąca kontrola warunków pracy oraz sposobu jej wykonywania.
  • doposażenie w nowoczesny atestowany sprzęt do pracy
  • inne niezbędne czynności przewidziane przepisami Kodeksu Pracy

  

  

  

Dalej »