5. ANALIZA I OCENA DZIAŁALNOŚCI PRZYRODNICZEJ I OCHRONNEJ   c.d.

5.2. Ochrona ekosystemów nieleśnych lądowych

W dniu 30 marca 2000 r. został zatwierdzony przez Ministra Środowiska Plan Ochrony WPN i tym samym weszły w życie operaty szczegółowe, m. in. Operat ochrony ekosystemów lądowych, który szczegółowo określił kierunki ochrony i rodzaje zabiegów ochronnych dotyczących również nieleśnych ekosystemów lądowych.

Powierzchnia nieleśna Parku wynosi 2714,09 ha – w tym 2139,80 ha to grunty prywatne, 481,21 ha to grunty Skarbu Państwa w zarządzie Parku, a 93,07 ha w innym zarządzie.

Podział gruntów nieleśnych w zarządzie Parku według kategorii użytkowania przedstawia się następująco:

• grunty orne - 174,46 ha
• łąki - 48,15 ha
• pastwiska - 49,42 ha
• nieużytki (użytki ekologiczne) - 199,92 ha (w tym bagna- 194 ha)
• tereny pozostałe - 8,84 ha

Rodzaje kierunków ochrony w poszczególnych kategoriach gruntów nieleśnych będących w zarządzie Parku przedstawiają wykresy:

Rysunek 2. Rodzaje kierunków ochrony gruntów nieleśnych

Grunty orne, łąki i pastwiska o łącznej powierzchni 272,03 ha podlegają w większości ochronie krajobrazowej.

Ochronie czynnej renaturalizacyjnej podlega 44,63 ha powierzchni Parku. Jej celem jest ułatwienie i przyspieszenie procesów sukcesji.

W przypadku łąk i pastwisk 12,18 ha przeznaczono do ochrony czynnej stablizującej, której zadaniem jest utrzymanie obecnie istniejącej roślinności, przeciwdziałanie i opóźnienie sukcesji poprzez koszenie wraz z usuwaniem pokosu z powierzchni, usuwanie drzew i krzewów, ekstensywny wypas bydła. W sierpniu 2000 r. pracownicy naukowi i terenowi WPN dokonali oględzin wydzieleń typowanych do takich zabiegów na 2001 r. W związku z pewnymi wątpliwościami, co do niektórych zapisów Planu, poproszono o konsultację autora Planu i określono ostatecznie rozmiar tych zabiegów na 2001 r. na pow.14,40 ha.

Ochrona rekonstrukcyjna polegająca na całkowitej zmianie obecnego zbiorowiska roślinnego dotyczy niewielkiej powierzchni gruntów rolnych – 3,84 ha.

Również niewielka powierzchnia 5,06 ha objęta jest ochroną ścisłą i czynną o zerowym stopniu aktywności, na której nie przewiduje się żadnych zabiegów.

Grunty rolne o pow.129,11 ha (47%) są użytkowane rolniczo:

• przez pracowników WPN w formie deputatów - 50,57 ha
• przez miejscowych rolników na podstawie umów dzierżawnych - 63,13 ha
• na potrzeby Parku - 15,41 ha wykorzystano na poletka zaporowe w celu zatrzymania zwierzyny w lesie w okresie nasilonych szkód w uprawach rolnych oraz pod zasiewy zbóż w celu uzyskania materiału siewnego na poletka.

Ważny element nieleśnych ekosystemów lądowych stanowią tak zwane nieużytki. Zgodnie z obowiązującymi od 1996 roku „Szczegółowymi zasadami zaliczania gruntów do poszczególnych użytków gruntowych” (Załącznik nr 11 do Rozporządzenia Ministrów Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, z dnia 17.12.1996 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków), grunty zaliczone przez BULiGL w planie ochrony WPN do nieużytków, należy traktować jako użytki ekologiczne. Są to głównie bagna i torfowiska. O szczególnej funkcji, jaką pełnią one w ekosystemach Parku świadczy przypisany im status ochronny przedstawiony na rysunku:

Rysunek 3 Udział form ochrony nieużytków (użytków ekologicznych)

Ochronie ścisłej podlega pow.60,79 ha użytków ekologicznych. Jej celem jest umożliwienie naturalnych procesów sukcesji w zbiorowiskach torfowisk wysokich i przejściowych bez żadnej ingerencji. Podobny cel przypisano ochronie czynnej o zerowym stopniu aktywności na pow.14,77 ha. Pozostałą powierzchnię objęto ochroną czynną: renaturalizacyjną - 50,53 ha, stabilizującą – 16,99 ha, rekonstrukcyjną – 16,9 ha oraz krajobrazową- 39,94 ha

5.3. Ochrona ekosystemów wodnych

Monitoring wód

Podobnie jak w latach poprzednich, tak i w minionym roku Park współpracował z Suwalską Delegaturą Wojewódzkiego Inspekoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku, w zakresie prowadzenia badań chemizmu rzeki Czarnej Hańczy i jeziora Długiego. W ramach tej współpracy Park otrzymywał wyniki analiz jakości wód Czarnej Hańczy w punkcie kontrolno-pomiarowym w Sobolewie. Wraz z pracownikami Delegatury prowadzone były badania terenowe na jeziorze Długim. Ponadto, pracownicy Parku wielokrotnie korzystali z konsultacji i pomocy przy wykonywaniu analiz chemicznych. Park uczestniczył w przygotowaniu raportu o stanie środowiska województwa podlaskiego. Wartości mierzonych parametrów wód nie odbiegały w zdecydowany sposób od wyników z lat po uruchomieniu III stopnia oczyszczania (czyli po roku 1996), widać jednak pewną poprawę jakości wód Czarnej Hańczy.

Ochrona wód

W 2000 roku trwało oczekiwanie na rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia „Ochrona wód w zlewni jeziora Wigry - grupa projektów w zakresie kanalizacji sanitarnej, oczyszczania ścieków i zaopatrzenia w wodę”. Wniosek został opracowany wspólnie z Urzędem Miasta Suwałki oraz Stowarzyszeniem Gmin Wigry i skierowany w 1999 roku do funduszu ISPA. Projekt przewiduje kompleksowe rozwiązanie problemu kanalizacji i zaopatrzenia w wodę wszystkich wsi położonych wokół jeziora Wigry oraz miasta Suwałki.6 listopada 2000 roku Międzynarodowe Towarzystwo Limnologiczne wystosowało pismo popierające ten wniosek. Projekt oczekuje na rozpatrzenie.

W 2000 roku Wigierski Park Narodowy kontynuował indywidualne rozwiązywanie problemu gospodarki ściekowej w swoich osadach. Zainstalowano nowe oczyszczalnie ścieków w leśniczówkach Gawarzec i Leszczewek.

Ochrona ichtiofauny

Czynną ochronę ichtiofauny wykonywano w jeziorach: Wigry, Pierty, Leszczewek, Omułówek, Królówek, Postaw, Mulaczysko, Krusznik o łącznej powierzchni 2452,5 ha. Zabiegi ochronne realizowano poprzez:

1. zarybienia wybranych wód:

a) gatunkami zagrożonymi skutkami eutrofizacji (sielawa i sieja),

b) rybami drapieżnymi (szczupak, sum, troć jeziorowa) w celu zwiększania ich liczebności i wzmacniania w ten sposób efektów biomanipulacji.

2. odłowy rybacko-wędkarskie:

a) ryb o krótkim cyklu życiowym w celu zapobiegania wtórnemu zanieczyszczeniu jezior przez snące ryby (sielawa);

b) ryb karpiowatych w celu kontrolowania ich liczebności na odpowiednio niskim poziomie (płoć, leszcz);

c) odłowy w celu pozyskania tarlaków do wychowu materiału zarybieniowego (sielawy, siei i szczupaka);

d) odłowy ryb migrujących poza obszar WPN (węgorz).

3. zwalczanie przestępstw i wykroczeń przeciwko przepisom z zakresu ochrony przyrody.

4. obserwację stanu zdrowotnego ryb (ewentualne śnięcia, w tym przyczyny środowiskowe - przyduchy, populacyjne - epizoocje).

I. ZARYBIENIA

W 2000 r. dokonano zarybień następujących jezior: Wigry, Pierty, Leszczewek, Krusznik, Omułówek, Mulaczysko. Łącznie zarybiono 2426,8 ha wód. Ilości materiału zarybieniowego z podziałem na gatunki i ich sortymenty wielkościowe wprowadzone do wybranych wód parku zawarte są w załączniku nr 13.

Wpuszczony do jezior parku materiał zarybieniowy sielawy, siei i szczupaka uzyskano w całości z ikry pozyskanej jesienią 1999 r. i wiosną 2000 r. Łącznie z ikry pozyskanej od tarlaków złowionych w jeziorach parku wyhodowano 23 200 000 szt. wylęgu sielawy, 262 500 szt. wylęgu siei oraz 3 295 000 szt. wylęgu szczupaka. Z tej ilości przeznaczono do sprzedaży 1 500 000 szt. wylęgu sielawy, pozostały narybek wpuszczono do wybranych wód parku.

W ramach wykonywanych od kilku lat usług wylęgarniczych uzyskano także 7 720 000 szt. wylęgu sielawy, 87 500 szt. wylęgu siei oraz 2 531 000 szt. wylęgu szczupaka. Łącznie inkubowano ikrę 10 rybackim podmiotom.

W 2000 r. uzyskano po raz pierwszy w parkowej wylęgarni materiał zarybieniowy suma (narybek jesienny). Materiał wyjściowy (narybek o średniej masie jednostkowej ok.3 g/szt.) został zakupiony w Doświadczalnym Ośrodku Zarybieniowym Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Giżycku. Z 7000 szt. narybku ważącego łącznie 20 kg uzyskano po miesięcznym okresie podchowu 6289 szt. narybku jesiennego o łącznej masie 195,5 kg. Z tej ilości 630 szt. przeznaczono do sprzedaży, pozostały materiał posłużył do zarybień jezior parku.

Narybek troci jeziorowej, podobnie jak w latach ubiegłych, zakupiono z Ośrodka Zarybieniowego Polskiego Związku Wędkarskiego w Gawrych Rudzie.

II. ODŁOWY

a) Odłowy regulacyjne

Odłowy regulacyjne wykonywano w 6 jeziorach (Wigry, Pierty, Królówek, Leszczewek, Omułówek, Postaw) o łącznej powierzchni 2407,4 ha. Do odłowów użyto rybackiego sprzętu ciągnionego (przywłoka), biernego oplatającego (wontony sielawowe, siejowe), biernego klatkowego (żaki, kozaki, mieroże, przestawa węgorzowa). Ogółem odłowiono 31 040,5 kg ryb. Dane dotyczące struktury odłowów w poszczególnych jeziorach zawarte są w załączniku nr 13.

W listopadzie i grudniu w jeziorze Wigry wykonano odłowy tarlaków sielawy i siei. W ich wyniku odłowiono 2247,5 kg tarlaków, z których pozyskano 203,5 litrów ikry sielawy oraz 80,25 litra ikry siei. Uzyskany wiosną 2001 roku materiał zarybieniowy posłuży do zarybień wód parku. Park przyjął także do inkubacji od dwóch rybackich użytkowników wód zapłodnioną ikrę sielawy i siei w ilości 58,25 l. Uzyskany w ten sposób narybek zasili jeziora sąsiadujące z parkiem.

b) Odłowy wędkarskie.

Sprzedaż licencji w 2000 roku była zbliżona do notowanej sprzedaży w ciągu ostatnich trzech lat (1997 r. – 4348 szt., 1998 r. – 4051 szt., 1999 r. – 4567 szt.), co świadczy o ustabilizowanej presji wędkarskiej. W 2000 roku sprzedano następujące ilości poszczególnych kategorii licencji wędkarskich:

• licencje roczne - 126
• licencje półroczne - 600
• licencje miesięczne - 86
• licencje dwutygodniowe - 187
• licencje tygodniowe - 485
• licencje dzienne - 2966

RAZEM – 4450

Na podstawie ogólnej ilości oraz struktury (liczebności poszczególnych kategorii licencji) sprzedanych licencji wędkarskich, średnie obciążenie udostępnionych do wędkowania jezior parku można oszacować na ok.40 wędkarzy na dzień. Ilość odłowionych przez wędkarzy ryb wyniosła w 2000 r. w przybliżeniu 22000 kg, z przewagą w odłowach płoci, leszcza i okonia a także nieznacznym udziale szczupaka oraz lina.

III. OCHRONA WÓD PRZED KŁUSOWNICTWEM

Pracownicy wydzielonego wodnego obwodu ochronnego Wigry patrolowali wody parku w celu zwalczania przestępstw i wykroczeń przeciwko przepisom dotyczącym ochrony przyrody. W ich trakcie kilkakrotnie pouczono wędkarzy w zakresie przestrzegania regulaminu wędkarskiego. Główny ciężar zwalczania kłusownictwa spoczywa na Straży Parku, liczącej 7 osób.

IV. STAN ZDROWOTNY, ŚNIĘCIA

W 2000 roku nie zanotowano w żadnym jeziorze parku śnięć ryb. Obserwacje stanu zdrowotnego potwierdziły występowanie nicienia Anguillicola sp. u węgorza, u pozostałych gatunków nie zanotowano groźnych pasożytów mogących spowodować epizoocje.

V. INNA DZIAŁALNOŚĆ

W 2000 roku park przy współpracy Instytutu Rybactwa Śródlądowego oraz Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego przeprowadził w jeziorze Wigry pilotażowe badania nad efektywnością uzupełniania populacji sielawy przez rozród naturalny oraz zarybienia wylęgiem. Wykazały one istotny udział rozrodu naturalnego w kształtowaniu liczebności tego gatunku w badanym jeziorze. Badania te będą kontynuowane w latach następnych.

Kontynuowano także kontrolne odłowy raków w jeziorze Gałęzistym. Podczas dwudniowych odłowów przeprowadzonych w czerwcu odłowiono aż 393 raki pręgowate przy zupełnym braku raków szlachetnych. O przyszłych posunięciach dotyczących zabiegu restytucji tego gatunku zdecydują wyniki odłowów kontrolnych zaplanowanych na rok 2001.

5.4. Zagospodarowanie przestrzenne

W zakresie spraw związanych z elementami zagospodarowania terenów Parku, w 2000 roku rozpatrzono 139 spraw (62 z nich dotyczyły otuliny Parku). W szczególności rozpatrzono sprawy dotyczące:

Pomostów - 16 przypadków opiniowania budowy i remontów, 12 z nich opiniowano pozytywnie (w tym jedną w otulinie). Wciąż nierozstrzygnięta jest jedna sprawa pomostu we wsi Rosochaty Róg, skierowana w poprzednim roku do NSA.

Zabudowy zagrodowej (rolniczej)

• utworzenie siedliska; Do WPN dotarło 25 podań o utworzenie nowego siedliska, 10 na terenie parku i 15 w otulinie. Pozytywnie zaopiniowano 21 złożonych propozycji lokalizacji zagród rolniczych. Negatywne opinie dotyczące utworzenia siedliska na terenie parku wynikały z niezgodności ich przyszłych lokalizacji z lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego. W wyniku negatywnych opinii parku dotyczących wydanych przez urząd gminy decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na założenie siedliska, sprawy po decyzji Kolegium Odwoławczego zostały skierowane do ponownego rozpatrzenia.

• budynki gospodarcze (budowa, modernizacja i adaptacja do celów np. agroturystyki); Rozpatrzono 20 spraw dotyczących budynków gospodarczych (w tym 10 budynków zlokalizowanych w otulinie parku). Pozytywnie zaopiniowano 19 (w tym 10 w otulinie). Negatywna opinia parku wynikała z zapisów planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Szczególnym przypadkiem jest rozpatrzenie sprawy Pana Antoniego Wróbla, który dokonał remontu stodoły, zmieniając jej funkcję na letniskową. Po decyzji NSA (ze stycznia 2000 r.) akta sprawy przesłane zostały od Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego do Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego (w marcu 2000 r.). W kwietniu odbyła się wizja lokalna na terenie działki i został wyznaczony termin rozpatrzenia sprawy. Ustalony termin rozpatrzenia sprawy był przesuwany siedem razy i w 2000 roku nie otrzymaliśmy stosownych decyzji.

• budowa domów mieszkalnych; Rozpatrzono i zaopiniowano 45 spraw - (w tym dotyczących obiektów w otulinie parku 35). Pozytywnie zaopiniowano 42 sprawy. Opinie negatywne dla wydanych przez gminę warunków zabudowy i zagospodarowania terenu wynikały z niezgodności wydanej decyzji z lokalnym planem zagospodarowania. Utrzymuje się tendencja nasilenia działań inwestycyjnych w rejonie wsi Nowa Wieś, Okuniowiec, Mała Huta i Krzywe, leżących w otulinie parku. Odrzucona przez Sąd Najwyższy została, wniesiona przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego RP, kasacja wyroku NSA, dotyczącego ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu na działce należącej do Pana Juliusza Janasa, położonej na terenie Parku, w cennym krajobrazowo i przyrodniczo obszarze.

• Zabudowy letniskowej – wystosowano 5 opinii dotyczących zabudowy letniskowej; Wszystkie opinie dotyczyły obiektów przewidzianych do zlokalizowania w otulinie parku i były pozytywne. Kontynuowano sprawy rozpoczęte w 1999 roku i prowadzone przez właściwe organy administracji. Wśród 12 rozpatrywanych spraw dotyczących głównie samowoli budowlanych NSA rozpatrzył 6 i w 5 przypadkach (z odwołania WPN) skierował sprawy do ponownego rozpatrzenia. Podlaski Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał jedną decyzję o przymusowej rozbiórce a w dwóch przypadkach skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nakazał rozbiórkę jednego obiektu a w dwóch przypadkach odmówił odroczenia nakazanej wcześniej rozbiórki.

Zmiany sposobu użytkowania gruntu. W sprawie zniszczenia szaty roślinnej, samowolnego wykonania wielkich obiektów hydrotechnicznych oraz zniszczenia miejsc bytowania bobrów na Półwyspie Wigierskim, w strefie ochronnej jeziora Wigry, NSA uchylił zaskarżone decyzje jako zawierające wady. Po otrzymaniu wyroku WPN zwrócił się do Wojewody Podlaskiego (pismem nr 441-7/98/00 z dnia 6 listopada 2000), z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości sądu. Pismo parku zostało przekazane do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w celu wykorzystania w postępowaniu odwoławczym. W związku z trwającym nadal postępowaniem administracyjnym WPN skierował do Sądu Rejonowego sprawę o zniszczenie powierzchni gleby, karczowanie drzew i krzewów wzdłuż linii brzegowej, zmianę sposobu użytkowania gruntu i zniszczenia miejsc bytowania bobra.

Rozwiązania gospodarki wodno ściekowej w miejscowościach leżących w granicach parku. W 2000 roku kontynuowano działania zmierzające do skanalizowania wszystkich miejscowości leżących na terenie Parku i otuliny. Wigierski Park Narodowy opiniował przebieg kolektora kanalizacyjnego (do uwzględnienia w projekcie realizacyjnym) na terenie parku w gminie Suwałki.

Wigierski Park Narodowy opiniował inne zamierzenia inwestycyjne i działania polegające na:

- modernizowaniu istniejących linii energetycznych napowietrznych i budowie linii telekomunikacyjnych okablowanych:

- lokalizacji stacji bazowych telekomunikacji komórkowej i telefonicznych podłączeń kablowych;

- budowie przyłączy wodociągowych;

- budowie obiektów służących obsłudze istniejących pól namiotowych;

- budowie i remontach ogrodzeń;

- budowie lokalnych kotłowni z ogrzewaniem gazowym;

- modernizacji istniejących obiektów obsługi ruchu turystycznego;

- modernizacji istniejących zakładów rzemieślniczych;

- plantowaniu i wyrównaniu terenów pod uprawy rolne i wykorzystaniu jako miejsca pod namioty w agroturystycznych gospodarstwach rolnych;

Ważnymi sprawami związanymi z zagospodarowaniem przestrzennym terenów parku i otuliny, którymi WPN zajmował się w 2000 roku były:

- kontynuowanie działań w celu przygotowania założeń projektu Ośrodka Rozwoju Zrównoważonego, położonego w pobliżu leśniczówki Słupie. Zostały złożone wnioski do instytucji pomocowych o uzyskanie funduszy na wykonanie projektu realizacyjnego zadania.

- złożenie wniosku o dofinansowanie projektu realizacyjnego Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego planowanego do realizacji we wsi Stary Folwark w budynku dawnej stacji hydrobiologicznej Alfreda Lityńskiego. W tej sprawie odbył się wyjazd 6 pracowników WPN do Danii, w celu zebrania informacji i doświadczeń, w zakresie funkcjonowania dużych akwariów i najnowszych rozwiązań w zakresie prezentowania przyrody.

- wprowadzenie pojemników do selektywnej zbiórki odpadów na terenie Parku (uwzględniając program suwalskiej kompostowni).

5.5. Ochrona wartości kulturowych

1 maja 2000 roku w WPN został zatrudniony specjalista ds. edukacji kulturowej.

W ramach ochrony wartości kulturowych, w okresie maj – grudzień 2000 realizowano następujące zadania:

• Zbierano materiały dotyczące wartości kulturowych na terenie WPN; m. in. ustalono zakres zbiorów archiwalnych w zasobach Archiwum Państwowego w Suwałkach (Akta dobra wigierskie), podkładów geodezyjnych dotyczących terenu WPN i jego otuliny (zbiory Wydz. Geodezji Starostw Powiatowych w Suwałkach i Sejnach),
• Weryfikowano informacje o obiektach kulturowych na terenie WPN,
• Zbierano materiały ikonograficzne z terenu WPN i jego otuliny,
• Przygotowano materiały związane z realizacją Ośrodka Rozwoju Zrównoważonego na Słupiu, m. in. :

-materiały dla Generalnego Konserwatora Zabytków w Warszawie,

-materiały dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

-materiały dla Ministerstwa Środowiska

-materiały dla duńskiej Agencji Lasów i Ochrony Środowiska.

• Nadzorowano z ramienia WPN prace przy wymianie pokryć dachowych na budynkach o glinianych konstrukcjach ścian, w ramach projektu finansowanego przez „Ekofundusz” i Stowarzyszenie „Czarna Hańcza”. Głównym celem tego projektu była ochrona rzadkich gatunków owadów; celem dodatkowym ochrona tradycyjnego, zanikającego już budownictwa glinianego oraz utrzymanie pokryć dachowych z drewnianych płytek (lokalnie na-zywanych wiórami).
• Opracowano projekty dotyczące rozwoju zrównoważonego na terenie WPN (Centrum Energii Odnawialnych – współpraca z Europejskim Centrum Energii Odnawialnej w Warszawie, Ochrona tradycyjnych rzemiosł i ginących zawodów – nawiązanie współpracy z Fundacją Lasów i Jezior „FONDELF”).
• Opracowano założenia programowo – przestrzenne, dotyczące muzeum przyrodniczego im. A. Lityńskiego.
• Prezentowano grupom zorganizowanym walory kulturowe WPN,
• Przygotowano założenia programowo-finansowe wydawnictwa cyklicznego Wigierskiego Parku Narodowego – Kwartalnika Wigierskiego, które ma być wydawane już w roku 2001.
• Wygłoszono szereg wykładów w ramach konferencji międzynarodowej „Ochrona Kanału Augustowskiego” zorganizowanej przez Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie; w ramach tej sesji Kanał Augustowski był prezentowany jako ważny element posiadający wartości przyrodnicze i kulturowe, a posiadający ścisłe powiązanie jako jednostka funkcjonalna z Wigierskim Parkiem Narodowym.

5.6. Analiza stanu BHP

1. Struktura zatrudnienia:

Całkowita liczba zatrudnionych - 97 osób

gospodarstwo pomocnicze - 31 osób

- w tym kobiety - 7

- młodociani - 0

budżet - 66 osób

- kobiety - 18

- młodociani - 0

2. Wypadki przy pracy:

W 2000 roku miał miejsce 2 wypadki przy pracy:

• w dniu 11 stycznia 2000 roku wypadkowi przy pracy uległ Pan Daniel Moroz (GOSPODARSTWO POMOCNICZE) zatrudniony w Wigierskim Parku Narodowym na stanowisku robotnika gospodarczego.
  Okoliczności wypadku: Poszkodowany uległ wypadkowi podczas wykonywania prac pomocniczych przy obróbce mechanicznej drewna. Praca jego polegała na odbieraniu z maszyny skrawającej obrabianego materiału. W jednej ze szlifowanych desek znajdował się odłamek pocisku. Został on wyrwany przez nóż i wylotem trocin wyrzucony na zewnątrz. Odłamek trafił poszkodowanego w lewą rękę przecinając skórę i uszkadzając kości śródręcza.
  Łączna liczba dni zwolnienia lekarskiego z tytułu wypadku przy pracy wyniosła 68. W opisywanym przypadku komisja lekarska orzekła 4 procent uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Poszkodowanemu wypłacono świadczenie w wysokości 1474,00zł.

• w dniu 19 lipca 2000 roku wypadkowi przy pracy uległa Pani Lubosza Wesołowska, zatrudniona w Wigierskim Parku Narodowym (BUDŻET) na stanowisku Kierownika Ośrodka Edukacji Środowiskowej.

  Okoliczności wypadku : Poszkodowana uległa wypadkowi podczas wykonywania rutynowego obchodu na terenie podległego jej Ośrodka Edukacji Środowiskowej na Słupiu. Wykonując czynności kontrolne poruszała się po terenie zalesionym o nierównej powierzchni, z licznie występującymi pniakami po ściętych drzewach. W trakcie obchodu potknęła się o jeden z nich i upadła doznając złamania w nadgarstku lewej ręki.

  Łączna liczba dni zwolnienia lekarskiego z tytułu wypadków przy pracy wyniosła 80. W opisywanym wyżej przypadku komisja lekarska orzekła piętnaście procent uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Poszkodowanej wypłacono świadczenie w wysokości 5569,50zł.

   W porównaniu z rokiem ubiegłym wzrósł wskaźnik ciężkości wypadków w WPN:

Tabela 13. Wskaźniki ciężkości i częstotliwości wypadków w latach 1999 i 2000

3. Choroby zawodowe:

W 2000 roku nie stwierdzono chorób zawodowych.

4. Zagrożenia czynnikami szkodliwymi stan na 31.12.2000 r.:

W Wigierskim Parku Narodowym, ze względu na specyfikę prowadzonej działalności występują następujące zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi dla zdrowia:

• hałas (5osób) - drwal-motorniczy
• wibracja (5 osób) - drwal-motorniczy
• nadmierne obciążenie fizyczne (5 osób) - drwal - motorniczy
• stały kontakt z wodą (5 osób) - rybacy
• monitory ekranowe (27 osób) - obsługa komputerów
• maszyny szczególnie niebezpieczne (5 osób) - drwal-motorniczy
• odczynniki chemiczne i trucizny (1 osoba) - pracownik laboratorium
• zagrożenie chorobami przenoszonymi przez kleszcze - pracownicy terenowi, pracownicy nadzoru inżynieryjnego, pracownicy Ośrodka Edukacji Środowiskowej, pracownicy Pracowni Naukowo - Badawczej.

5. Badania stanu technicznego sprzętu:

W 2000 roku przeprowadzono badanie stanu technicznego pilarek drwali-motorniczych zatrudnionych w WPN. W wyniku pomiaru natężenia hałasu i wibracji stwierdzono przekroczenia NDN. Zgodnie z wynikami pomiarów ograniczono dla poszczególnych urządzeń czas pracy do wymiaru określonego przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Białymstoku.

6. Kontrole:

W analizowanym okresie przeprowadzone zostały dwie kontrole przez jednostki zewnętrzne:

• w dniach 5-7 lipca - przez specjalistę ds. bhp w Ministerstwie Środowiska
• w dniach 26-27 października - przez Inspektora Państwowej Inspekcji Pracy

W wyniku kontroli Ministerstwa Środowiska zrealizowano cztery zadania określone w wystąpieniu pokontrolnym:

• założono żaluzje ochronne w oknach biur usytuowanych na poddaszu,
• zobowiązano komisję ds. bhp w Parku do przeprowadzania kontroli co najmniej raz w kwartale,
• odciążono inspektora ds. bhp przekazując sprawy z zakresu nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa” innemu pracownikowi,
• jednorazowo pozbawiono podleśniczego O. O. Wysoki Most prawa do premii za używanie podczas pracy odzieży niezgodnej z przepisami bhp.

Kontrola przeprowadzona przez Inspektora Państwowej Inspekcji Pracy wykazała cztery nieprawidłowości, nakazując ich usunięcie. Zgodnie z nakazem PIP wykonano:

• wyposażono drwala-motorniczego w obuwie robocze,
• poddano drwali - motorniczych instruktażowi stanowiskowemu,
• dokonano ponownego pomiaru zastosowanej ochrony przeciwporażeniowej,
• poddano szkoleniu okresowemu pracownika służby bhp w WPN.

7. Profilaktyka:

W związku z istniejącymi zagrożeniami pracowników ze strony ww. czynników szkodliwych i niebezpiecznych, w Wigierskim Parku Narodowym prowadzone były następujące działania profilaktyczne w celu ograniczenia stopnia zagrożenia:

• wydawanie posiłków profilaktycznych pracownikom uprawnionym do ich otrzymywania
• dostarczanie napojów chłodzących w okresie letnim oraz napojów ciepłych w okresie zimowym (pracownicy przygotowują posiłki i ciepłe napoje we własnym zakresie z dostarczonych przez zakład produktów)
• wydawanie wg bieżących potrzeb odzieży ochronnej i roboczej oraz obuwia roboczego w oparciu o przyjęte Zarządzeniem nr 11/97 Dyrektora Wigierskiego Parku Narodowego z dnia 11.06.1997 roku normy przydziału odzieży ochronnej i roboczej dla poszczególnych stanowisk.
• wydawanie pracownikom środków czystości w oparciu o Zarządzenie nr 17/97 Dyrektora WPN z dnia 19. 09.1997 roku
• prowadzenie badań lekarskich
• prowadzenie szkoleń z zakresu bhp
• prowadzenie kontroli w terenie w ramach przeglądu stanowisk pracy
• bieżące omawianie zagadnień z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na posiedzeniach Komisji ds. bhp w Wigierskim Parku Narodowym

Plan zamierzeń w zakresie poprawy stanu bhp na 2001 rok:

1/ Przeprowadzenie przeglądu stanowisk pracy,

2/ Szkolenie podstawowe i okresowe z zakresu bhp,

3/ Badania profilaktyczne,

4/ Okresowe kontrole wewnętrzne prowadzone w obwodach ochronnych przez służbę bhp,

5/ Zakup odzieży ochronnej i roboczej oraz wyposażanie w nią pracowników WPN,

6/ Szczepienia ochronne pracowników przeciw kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych,

7/ Badania profilaktyczne pracowników na wykrycie boreliozy,

8/Wykonanie szczepień ochronnych (seria przypominająca) przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych,

9/ założenie urządzeń klimatyzacyjnych w pomieszczeniach biurowych zlokalizowanych na II piętrze biurowca Dyrekcji Parku,

10/ Wykonywanie innych zadań związanych z obowiązkami pracodawcy i służby bhp w zakładzie pracy.

Dalej »