Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2006

Spis treści  

Strona główna WPN-u

 

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Jarosław Borejszo

  

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2006 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, niekoniecznie zastosowane w 2006 roku.

  

  

Tabela 1. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

     

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja parku: degradacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych, wzrost zanieczyszczenia środowiska i innych form antropopresji. Dążenie do jak najszybszego opracowania i uzgodnienia planu ochrony parku. Wprowadzenie do planu ochrony, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę terenu parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie parku narodowego. Wykupy gruntów zagrożonych urbanizacją.
2 Zanieczyszczenie wód. Rozbudowa systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi; wprowadzenie systemu oczyszczania ścieków burzowych; utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód; nie przekształcanie na grunty orne łąk, pastwisk, tzw. nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną, położonych w zlewniach bezpośrednich wód; wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior; wykupy przez park gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich; prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód; ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb (biomanipulację); informowanie rolników z terenu parku i otuliny o korzyściach płynących z uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych.
3 Zmiany stosunków wodnych. Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych; zapobieganie osuszaniu terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych; odtwarzanie śródpolnych oczek wodnych, utrzymanie naturalnej zmienności przepływów w ciekach, prowadzenie monitoringu hydrologicznego.
4 Zanieczyszczenie powietrza. Modernizacja systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz termo-modernizację budynków.
5 Zanieczyszczenie powierzchni ziemi. Wprowadzenie zbiórki, segregacji i wywozu odpadów stałych. Likwidacja starych składowisk odpadów i rekultywacja terenu.
6 Wysychanie i murszenie torfowisk. Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturalizacja terenów torfowiskowych, również dzięki ich wykupom.
7 Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz degradacja siedlisk w lasach przekształconych antropogenicznie. Renaturalizacja drzewostanów poprzez regulację struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej: przebudowa drzewostanów, dolesianie wybranych luk i przerzedzeń; porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia, odnowienie lasu w drodze samosiewu, siewu lub sadzenia; zalesienia; poprawki i uzupełnienia; pielęgnacja upraw; wprowadzanie podszytów; utrzymanie istniejącej struktury zbiorowiska leśnego; cięcia pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne; rozrzedzanie wybranych partii drzewostanów.
8 Zagrożenia drzewostanów ze strony owadów. Diagnozowanie występowania owadów; wykładanie pułapek; wyszukiwanie i usuwanie drzew zasiedlonych; usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych; korowanie drewna; mechaniczne rozdrabnianie gałęzi i resztek po wyróbce drewna, z pozostawieniem ich na powierzchni.
9 Zagrożenia drzewostanów przez grzyby pasożytnicze. Ograniczanie występowania huby korzeniowej poprzez zabezpieczanie pni po ściętych drzewach preparatami biologicznymi; usuwanie części drzew porażonych.
10 Szkody wyrządzane przez duże ssaki roślinożerne. Regulacja liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej; zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem; zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi; okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów.
11 Uszkodzenia w drzewostanach w wyniku działania wiatru, śniegu i lodu. Usuwanie części drzew połamanych i wywróconych, których pozostawienie groziłoby zasiedleniem przez owady zagrażające trwałości drzewostanów.
12 Deficyt rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych. Pozostawienie zamierających i martwych drzew, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości drzewostanów.
13 Pożary. Wykonanie i odnawianie pasów przeciwpożarowych; utrzymanie niektórych dróg w stanie przejezdności dla samochodów gaśniczych; stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego.
14 Niepożądany kierunek zmian w zbiorowiskach nieleśnych. Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych poprzez eliminowanie drzew i krzewów, utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów upraw; realizacja programów rolno-środowiskowych; wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych.
15 Spadek różnorodności gatunkowej, zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb. Zarybienia wybranych wód parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność, restytucja gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji, odłowy regulacyjne i kontrolne, badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny, zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych.
16 Wzrastająca presja kormorana czarnego na zespoły ryb. Zarybienia, uwzględnianie wzrastającej presji kormorana na zespoły ryb przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych, postulowanie zmiany statusu ochronnego kormorana.
17 Pogorszenie warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior. Zimowe koszenie części trzcinowisk i częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów.
18 Zmniejszanie się liczebności (bogactwa) rodzimych gatunków roślin. Ochrona i restytucja siedlisk, eliminacja ekspansywnych gatunków obcych, zwiększanie liczby stanowisk gatunków rzadkich i zagrożonych poprzez ich przesiedlanie na nowe, właściwe dla nich siedliska, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych; restytucja tradycyjnych odmian roślin uprawnych; zachęcanie rolników z terenu parku i otuliny do korzystania z programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów z cennymi gatunkami roślin.
19 Pojawienie się obcych gatunków roślin. Usuwanie mechaniczne obcych gatunków roślin.
20 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt. Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt; sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt, tworzenie siedlisk zastępczych.
21 Rozprzestrzenianie się obcych gatunków zwierząt. Ograniczanie liczebności gatunków pierwotnie nie występujących, a stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.
22 Spadek różnorodności gatunkowej zwierząt. Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie parku, zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami, zwiększanie liczby stanowisk gatunków rzadkich i zagrożonych poprzez ich przesiedlanie na nowe, właściwe dla nich siedliska, restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich poprzez realizację programów rolno-środowiskowych.
23 Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi. Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne.
24 Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta. Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska.
25 Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej. Konserwacja i rewaloryzacja obiektów znajdujących się w zarządzie parku, wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych obcej własności poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych; wykupy obiektów kultury materialnej.
26 Niekontrolowana penetracja ludzka. Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki, prowadzanie działalności edukacyjnej.
27 Wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku parku. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń, prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej, rozwój polityki informacyjnej parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej, współdziałanie z organizacjami pozarządowymi, budowa ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej.

  

  

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska spowodowane intensyfikacją rolnictwa. Wdrażanie programów rolno-środowiskowych.
2 Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa. Dążenie do: utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych; prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku; wpływania na minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba pozostaje pozbawiona roślinności; zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych. Zabezpieczanie mechaniczne stoków; realizacja programów rolno-środowiskowych; wykupy gruntów zagrożonych erozją; wspieranie produkcji żywności metodami ekologicznymi;

  

  

Tabela 3. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja niektórych obszarów otuliny parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz parku. Starania o wprowadzenie do planu ochrony parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic parku.
2 Zmiany stosunków wodnych w otulinie parku. Nie uzgadnianie zamierzeń inwestycyjnych w otulinie parku mogących spowodować zmianę stosunków wodnych w granicach parku.
3 Zanieczyszczenie wód w otulinie parku. Dążenie do rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi wokół parku.
4 Zanieczyszczenie powietrza. Zachęcanie do:
modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii;
termomodernizacji budynków.
5 Przerwanie powiązań przyrodniczych parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny parku Dążenie do:
utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających park. Dotyczy to zwłaszcza drogi wojewódzkiej nr 563 Suwałki – Sejny, w przypadku której dodatkowo należy dążyć do ograniczenia tranzytowego ruchu ciężarowego;
przeciwdziałania budowie nowych dróg głównych ruchu przyspieszonego, ekspresowych i autostrad w bezpośrednim pobliżu granic parku.
5 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt. Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów przylegających do granic parku, z cennymi siedliskami roślin i zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza gruntów hydrogenicznych położonych m.in. w następujących miejscach:przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty;
na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe;
przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy parku;
przy południowo-wschodniej granicy parku we wsi Sarnetki.
7 Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt Zachęcanie do:
uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie parku;
w uzasadnionych przypadkach usuwania obcych gatunków roślin;
w uzasadnionych przypadkach ograniczania liczebności gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.

  

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska powodowane przez nowe obiekty przemysłowe lub inwestycje drogowe Starania o wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających budowę w otulinie parku obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz parku.
  

  

  

Dalej »