1. WSTĘP

1.1. Powierzchnia parku

Dorota Zaborowska

W 2011 roku powierzchnia całkowita parku wynosiła 15 053,6 ha (według stanu na 31.12.2011 r.). W stosunku do roku poprzedniego uległa zwiększeniu o 72,3 ha. Zmiany powierzchni spowodowane były:

• modernizacją obrębu Bryzgiel – pow. wzrosła o 81,0355 ha,

• modernizacją obrębu Czerwony Krzyż – pow. zmniejszyła się o 10,9441 ha,

• przejęciem w trwały zarząd dz. nr 240 w obrębie Studziany Las (rz. Gremzdówka) o pow. 0,6200 ha ,

• przejęciem w trwały zarząd dz. nr 74/1 w obrębie Czerwony Folwark (rz. Czarna Hańcza) o pow. 1,5700 ha.

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa w granicach parku obejmuje 12 438,9 ha i jest o 77,7 ha większa niż w zeszłym roku (12 361,2 ha) z powodów podanych powyżej oraz ze względu na prowadzone wykupy gruntów (5,4 ha).

Wokół parku utworzona jest strefa ochronna, zwana otuliną, o powierzchni 11.283,81 ha.

Park wykonuje swoje zadania statutowe w oparciu o podział organizacyjny wprowadzony w 1996 roku, według którego dzieli się na dwa leśne obręby ochronne:

1. Obręb Ochronny Wigry o powierzchni 4660,60 ha,

2. Obręb Ochronny Maćkowa Ruda o powierzchni 4964,98 ha,

oraz Wodny Obwód Ochronny o pow. 2776,51 ha.

W Obrębie Ochronnym Wigry funkcjonuje 5 obwodów ochronnych:

1. Obwód Ochronny Lipniak - o pow. 923,33 ha;

2. Obwód Ochronny Krzywe - o pow. 976,68 ha;

3. Obwód Ochronny Leszczewek - o pow. 874,42 ha;

4. Obwód Ochronny Gawarzec - o pow. 906,17 ha;

5. Obwód Ochronny Słupie - o pow. 980,00 ha;

Obręb Ochronny Maćkowa Ruda składa się także z 5 obwodów ochronnych:

1. Obwód Ochronny Powały - o pow. 598,82 ha;

2. Obwód Ochronny Krusznik -o pow. 1104,28 ha;

3. Obwód Ochronny Lipowe - o pow. 1011,72 ha;

4. Obwód Ochronny Mikołajewo - o pow. 1127,58 ha;

5. Obwód Ochronny Wysoki Most - o pow. 1122,58 ha.

Powierzchnie obrębów leśnych i obwodów ochronnych podano na podstawie danych BULiGL z uwzględnieniem gruntów wykupionych i przejętych od 1996 r. Nie są one identyczne z powierzchnią ewidencyjną Parku.

Powierzchnia Wodnego Obwodu Ochronnego została podana zgodnie z ewidencją gruntów, w jej skład wchodzą następujące jeziora:

Wigry - 2178,3777 ha;

Pierty - 233,2800 ha;

Białe - 101,5000 ha;

Długie - 80,3845 ha;

Krusznik - 26,7100 ha;

Muliczne - 25,6400 ha;

Leszczewek - 22,0224 ha;

Mulaczysko - 18,1900 ha;

Omułówek - 17,8000 ha;

Postaw - 15,7628 ha;

Okrągłe - 14,3906 ha;

Suchar Wielki - 10,4800 ha;

Królówek - 10,3528 ha;

Czarne k. Bryzgla - 7,6398 ha;

Białe k. Piert - 6,1663 ha;

Klonek - 5,0200 ha;

Czarne k/ Gawrych Rudy - 2,7969 ha.

1.1.1. Stan prawny gruntów

W 2011 roku kontynuowano regulowanie stanu prawnego gruntów Skarbu Państwa. Założono księgi wieczyste dla nieruchomości o powierzchni 9,13 ha.

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa wynosi 12 438,9 ha , z tego 11.968,38 ha (96 %) posiada założone księgi wieczyste w Sądach Rejonowych w:

Suwałkach – KW 39920, 33148 – 6.686,66 ha;

Sejnach – KW 1060 – 4.012,67 ha;

Augustowie – KW 19875 – 1.269,05 ha.

W powiecie augustowskim wszystkie nieruchomości Skarbu Państwa zostały wpisane do ksiąg wieczystych, w suwalskim - nie założono ksiąg dla współwłasności w dwóch nieruchomościach położonych w obrębie Nowa Wieś o pow. 0,1359 ha i 1,1904 ha (udział WPN- 1/2). W powiecie sejneńskim dotychczas wpisano do ksiąg wieczystych 89% powierzchni wszystkich nieruchomości. Założonych ksiąg nie mają jeszcze grunty o pow. 460,81 ha , w tym 438,02 ha to nieruchomości położone w obrębie Czerwony Krzyż oraz 3 działki w Mikołajewie o pow. 22,79 ha. W grudniu 2011 r. została zakończona modernizacja operatu obrębu Czerwony Krzyż, która została zlecona przez WPN w ramach realizacji zadania „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska” finansowanego z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Jednym z elementów było również wykonanie wykazów synchronizacyjnych do KW SU1N/00002866/1 prowadzonej dla Skarbu Państwa w obrębie Czerwony Krzyż (138,38 ha). Niezgodności w oznaczeniu działek i ich powierzchni uniemożliwiały przeniesienie ich do księgi prowadzonej dla WPN. W związku z tym, ostateczne uregulowanie stanu prawnego gruntów WPN w obrębie Czerwony Krzyż wymaga przeniesienia 76 działek z w/w księgi oraz założenia księgi dla 22 działek (w tym 18 powstałych z działki nr 100 w wyniku modernizacji).

1.2. Wykupy gruntów i budynków

Dorota Zaborowska

W 2011 roku WPN zakupił 5,3898 ha gruntów w wyniku realizacji zadania „Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych Wigierskiego Parku Narodowego – wykup gruntów” sfinansowanego w 100 % przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Łączny koszt przedsięwzięcia wyniósł 390 294,42 zł (kwota przyznana – 400.000 zł)

Tabela 1. Wykaz nieruchomości zakupionych w 2011 roku

Zgodnie z przysługującym Parkowi prawem pierwokupu nieruchomości położonych w granicach parku (art. 10 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody) do dyrekcji WPN wpłynęło 14 zawiadomień z kancelarii notarialnych, dotyczących zawarcia warunkowych umów sprzedaży nieruchomości na terenie Parku, położonych w obrębach: Leszczewek (6- o pow.12,61 ha), Leszczewo (1 – o pow. 5,44 ha), Gawrych Ruda (1 – o pow. 1,52 ha), Krusznik (3 – o pow. 0,85 ha), Maćkowa Ruda (2 – o pow. 2,65 ha), Mikołajewo (1 – o pow. 0,09 ha). Dwie ze sprzedawanych działek ujęte były w wykazie gruntów planowanych do wykupu – jedna w Gawrych Rudzie, jedna w Kruszniku o łącznej powierzchni 1,94 ha ( za kwotę 560 800 zł). WPN nie skorzystał z prawa pierwokupu z powodu braku własnych środków finansowych, a także możliwości ich pozyskania z NFOŚiGW, który nie finansował pierwokupów w 2011 roku.

1.3. Przejmowanie nieruchomości Skarbu Państwa

Dorota Zaborowska

W 2011 przejęto dwie nieruchomości Skarbu Państwa w trwały zarząd Parku o łącznej pow. 2,19 ha. Były to grunty pod wodami płynącymi położone na działkach:

- 74/1 w obrębie Czerwony Folwark, gm. Suwałki – o pow. 1,57 ha – odcinek rzeki Czarnej Hańczy od jez. Postaw do granicy WPN (most w Czerwonym Folwarku). Działka ta przed podziałem wchodziła w skład dz. 74, położonej w większości poza granicą Parku. Po podziale został przejęty odcinek rzeki jedynie w granicach WPN, zgodnie z przepisami prawa wodnego.

- 240 w obrębie Studziany Las, gm. Giby – o pow. 0,62 ha – odcinek rzeki Gremzdówki od strony jez. Miałkie. W takcie prac nad ewidencją gruntów do planu ochrony okazało się, że działka ta jest naniesiona na mapach leśnych, nie było jej jednak w ewidencji gruntów w Starostwie Powiatowym w Sejnach. WPN wystąpił o sprostowanie ewidencji oraz wydanie decyzji o przejęcie jej w trwały zarząd.

1.4. Natura 2000

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 stycznia 2004 roku, w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. nr 229, poz. 2313), Wigierski Park Narodowy w całości znalazł się w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków (w skrócie OSO) „Puszcza Augustowska” (kod obszaru PLB 200002). W listopadzie 2007 r., decyzją Komisji Europejskiej obszar naszego parku stał się częścią specjalnego obszaru ochrony siedlisk (w skrócie SOO) „Ostoja Wigierska” (kod PLH 200004). Do czasu wydania przez Ministra Środowiska stosownego rozporządzenia Ostoja Wigierska ma status „obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty”, w którym obowiązują wszystkie przepisy ochronne dotyczące Natury 2000.

Zgodnie z obowiązującą w 2011 roku ustawą o ochronie przyrody, dyrektorzy parków sprawowali nadzór nad obszarami Natura 2000 przynajmniej częściowo pokrywającymi się z parkiem. Zatem w 2011 roku dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego sprawował nadzór nad:

a) SOO „Ostoja Wigierska” o powierzchni 16273,80 ha (wg SDF z 2009-04) lub 16072,1 ha (wg SDF z 2011-10),

b) OSO „Puszcza Augustowska” o powierzchni 134 377,7 ha.

Podstawowym dokumentem zawierającym dane o obszarze Natura 2000 jest Standardowy Formularz Danych (w skrócie SDF, od Standard Data Form). Na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska http://natura2000.gdos.gov.pl/ znajdują się aktualne SDF-y wszystkich polskich obszarów Natura 2000. W 2011 roku na wyżej wymienionej stronie ukazały się zaktualizowane wersje SDF-ów. W nowym Standardowym Formularzu Danych dla Ostoi Wigierskiej znalazło się wiele niezrozumiałych zapisów. Zgodnie z informacją znajdującą się w stopce formularza, został on wygenerowany 26 października 2011 roku. Natomiast jako oficjalną datę aktualizacji podano 2009-10 (w poprzednim SDF-ie było 2009-04). W porównaniu z poprzednim formularzem zmniejszyła się powierzchnia obszaru, z 16273,80 ha do 16072,1 ha. W nowym SDF-ie zasadniczym zmianom uległy zapisy w informacji przyrodniczej. Analiza tych zmian wykazała, że podane informacje w dużym stopniu są niezgodne z wiedzą posiadaną przez pracowników Wigierskiego Parku Narodowego. Treść obecnego SDF-u nie była konsultowana z Wigierskim Parku Narodowym i nie można jej traktować jako źródła rzetelnej informacji o „Ostoi Wigierskiej”. Zamierzamy przekazać Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska nasze stanowisko w tej sprawie. Zaktualizowany i rzetelnie wykonany SDF Ostoi Wigierskiej będzie efektem trwających właśnie prac nad planem ochrony, które mają być zrealizowane z końcem 2013 roku.

1.5. Plan ochrony i plan zadań ochronnych

Jarosław Borejszo

Pierwszy plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego stracił ważność 2 lutego 2002 roku. Obecnie, w związku z brakiem planu ochrony Park funkcjonuje na podstawie zadań ochronnych, corocznie zatwierdzanych przez Ministra Środowiska. W 2011 roku podstawę działalności statutowej parku stanowiło zarządzenie nr 62 Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2011 roku, w sprawie zadań ochronnych dla Wigierskiego Parku Narodowego.

Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego, jako sprawujący nadzór nad dwoma obszarami Natura 2000 (o czym więcej napisano w poprzednim rozdziale), w 2011 roku przeprowadził procedury wyłonienia wykonawców projektów planów ochrony dla Parku i Ostoi Wigierskiej oraz planu zadań ochronnych dla Puszczy Augustowskiej.

Dnia 25 stycznia 2011 roku została podpisana umowa o dofinansowanie projektu „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska”. Projekt jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, w ramach działania 5.3 priorytetu V i w 15% współfinansowany z budżetu państwa. Okres realizacji to lata 2011 – 2014. Przedmiotem projektu jest wykonanie:

I. Projektów planów ochrony:

1. Wigierskiego Parku Narodowego (w skrócie WPN), położonego w granicach specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Ostoja Wigierska”, uwzględniającego zakres dla parku narodowego i obszaru Natura 2000.

2. Specjalnego obszaru ochrony siedlisk (skrócie SOO) "Ostoja Wigierska", w części znajdującej się poza granicami Wigierskiego Parku Narodowego.

II. Projektu planu zadań ochronnych dla obszaru specjalnej ochrony ptaków (skrócie OSO) "Puszcza Augustowska", z wyłączeniem obszaru WPN i obszaru wspólnego z „Ostoją Wigierską”.

Obszary objęte planowaniem przedstawiają mapy zamieszczone poniżej.

Obszar objęty planami ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska

Obszar objęty planem zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Puszcza Augustowska

Na początku procesu tworzenia planów pracownicy parku wykonali dwa oddzielne opracowania:

- założenia do opracowania planów ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 „Ostoja Wigierska”;

- założenia do opracowania projektu planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000 „Puszcza Augustowska”.

Sporządzono także dwie odrębne listy tzw. interesariuszy, czyli osób i podmiotów, których zaangażowanie jest potrzebne dla ochrony obszaru.

Dnia 8 marca 2011 roku Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego obwieścił dwie informacje o przystąpieniu do sporządzania:

1. projektów planów ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 „Ostoja Wigierska”;

2. projektu planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000 „Puszcza Augustowska”.

Ogłoszenia te ukazały się w:

- na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Wigierskiego Parku Narodowego;

- w prasie regionalnej – Gazeta Współczesna (numer z 15 marca 2011 r.);

- na tablicy ogłoszeń w siedzibie Wigierskiego Parku Narodowego.

Ponadto ogłoszenia zostały:

- rozesłane pocztą zwykłą i elektroniczną do instytucji i organizacji znajdujących się na liście interesariuszy (w przypadku planów ochrony 37 podmiotów);

- przekazane osobiście sołtysom wszystkich wsi położonych w granicach parku i jego otuliny.

Na stronie internetowej Wigierskiego Parku Narodowego zostały zamieszczone założenia do sporządzania planów. Informacje o postępach prac są na naszej stronie na bieżąco aktualizowane. Prace nad planami ochrony będą realizowane etapami. Po zakończeniu każdego z nich zostaną udostępnione informacje dotyczące odpowiedniego etapu. Strona internetowa www.wigry.win.pl/inf_i_rozw/plany/po_index.htm umożliwi każdemu zainteresowanemu przesyłanie za pomocą odpowiedniego formularza komentarzy, uwag i wniosków do wpisanych informacji, w okresie 21 dni po udostępnieniu materiałów dotyczących określonego etapu prac. Nie wyklucza to możliwości składania innych uwag i wniosków.

W czerwcu 2011 roku został rozstrzygnięty przetarg na wykonawców planów i podpisano umowy. Wykonawcą planów ochrony Wigierskiego Parku Narodowego oraz obszaru Natura 2000 „Ostoja Wigierska” została Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska z Warszawy. Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 „Puszcza Augustowska” będzie realizowany przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku.

W 2011 roku w ramach wyżej wymienionego projektu zrealizowano następujące zadania:

I. Zadania zakończone w 2011 roku.

1. Projekt systemu informacji przestrzennej.

2. Wykonanie ortofotomapy i numerycznego modelu terenu.

3. Mapa numeryczna Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 „Ostoja Wigierska”.

4. Bazy danych opisowych i geometrycznych dotyczących istniejącej infrastruktury technicznej, turystycznej i edukacyjnej

5. Operat geodezyjny ewidencji gruntów oraz uporządkowanie stanu prawnego gruntów Skarbu Państwa w obrębie Czerwony Krzyż.

6. Baza danych opisowych i geometrycznych zawartych w starym „Operacie glebowo-siedliskowym”.

II. Zadania rozpoczęte w 2011 roku.

1. Wykonanie „Operatu ochrony ekosystemów leśnych”.

2. Wykonanie „Operatu ochrony lądowych ekosystemów nieleśnych, torfowiskowych i bagiennych”.

3. Wykonanie „Operatu ochrony zasobów i ekosystemów wodnych”.

4. Wykonanie „Operatu ochrony roślin”.

5. Wykonanie „Operatu ochrony grzybów”.

6. Wykonanie „Operatu ochrony zwierząt”.

7. Wykonanie baz danych opisowych i geometrycznych zawartych w starych operatach: „Ochrony walorów i zasobów przyrody nieożywionej i gleb, „Ochrony zasobów i walorów krajobrazowych” i „Ochrony wartości kulturowych”.

8. Prace konieczne do sporządzenia projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 "Puszcza Augustowska".

Na wykonanie wymienionych powyżej zadań wydano kwotę 1 235 500 zł.

Spośród zadań będących w trakcie realizacji najbardziej zaawansowane są prace nad „Operatem ochrony ekosystemów leśnych”. Zakończono terenową taksację drzewostanów i wprowadzono zebrane opisy do cyfrowej bazy danych.

W październiku zostały zawarte umowy na świadczenie usług recenzenta-eksperta. Głównym zadaniem wybranych czterech specjalistów z różnych dziedzin będzie czuwanie nad prawidłowością tworzenia planów ochrony pod względem merytorycznym.

W ramach realizacji projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 "Puszcza Augustowska" odbyły się dwa spotkania dyskusyjne – warsztaty.

1.6. Łączność

Piotr Pieczyński, Stefan Mackiewicz

Łączność bezprzewodowa, alarmowa w dyspozycji WPN w roku 2011:

a) stacje radiowe:

główna stacja bazowa (GSB - Dyrekcja WPN),

stacje przekaźnikowe (Krzywe, Królówek, Lipowe),

lokalne stacje bazowe (LSB) - 17 sztuk,

radiotelefony przewoźne – 19 sztuk,

radiotelefony nasobne – 32 sztuki;

b) sprzęt radiokomunikacyjny:

radiotelefony Motorola P200, GP340 – nasobne

M216, Yaesu FTL-1011 – bazowe i przewoźne.

c) kanały radiowe:

kanał 1 – roboczy: łączność bezpośrednia dla wszystkich radiotelefonów w sieci pozostających w zasięgu

kanał 2 i 3 – łączność z GSB poprzez stacje przekaźnikowe w sytuacji braku łączności na kanale 1,

kanał 3, 4, 5 – łączność ze strażą pożarną, kanały wykorzystywane wyłącznie przez Punkt Alarmowo Dyspozycyjny WPN i Służbę Ochrony Przeciwpożarowej Parku;

d) wykorzystywana częstotliwość:

48,3000 MHz,

160,5500 MHz.

Pozwolenie radiowe ważne jest do 29 grudnia 2015 r.

Na bieżąco wykonywano konserwacje i naprawy.

W WPN działa sieć telefonii komórkowej. W chwili obecnej funkcjonuje 29 sztuk telefonów komórkowych z czego 28 pracuje w sieci ORANGE oraz 1 w sieci PLUS.

Do dyspozycji leśniczych zostało zakupionych 10 kart SIM przeznaczonych do przesyłu danych. Ponadto 1 karta zainstalowana jest w instalacji alarmowej w Ośrodku Edukacji Środowiskowej na Słupiu.

WPN posiada telefonię stacjonarną do obsługi siedziby parku, wylęgarni ryb w Tartaku, Muzeum Wigier w Starym Folwarku oraz OEŚ Słupie.

Dalej »