1. WSTĘP

1.1. Powierzchnia parku

Dorota Zaborowska

W 2012 roku powierzchnia całkowita parku wynosiła 15 079,6 ha (według stanu na 33.6.2012 r.). W stosunku do roku poprzedniego uległa zwiększeniu o 26 ha. Zmiany powierzchni spowodowane były:

• modernizacją operatów ewidencji gruntów obrębów: Sobolewo, Leszczewo, Czerwony Folwark, Tartak, Magdalenowo i Wigry, w wyniku których pow. gruntów WPN zwiększyła się o 26,1876 ha, z tego o 23,6327 ha w obrębie Magdalenowo (jez. Wigry),

• zasiedzenie działki nr 20/2 w obrębie Magdalenowo – ubyło 0,0263 ha,

• przejęcie z mocy prawa przez Gminę Suwałki części działek w obrębie Sobolewo nr 423/3, 555/1, 557/1 o pow. 0,1305 ha na przebudowę i rozbudowę drogi gminnej w Sobolewie. WPN otrzymał od Gminy odszkodowanie w wysokości 44 566 zł.

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa w granicach parku obejmuje 12 469,3 ha i jest o 30,4 ha większa niż w zeszłym roku (12 438,9 ha) z powodów podanych powyżej oraz ze względu na prowadzone wykupy gruntów (4,40 ha).

Wokół parku utworzona jest strefa ochronna, zwana otuliną, o powierzchni 11.283,81 ha.

Park wykonuje swoje zadania statutowe w oparciu o podział organizacyjny wprowadzony w 1996 roku, według którego dzieli się na dwa leśne obręby ochronne:

1) Obręb Ochronny Wigry o powierzchni 4660,47 ha,

2) Obręb Ochronny Maćkowa Ruda o powierzchni 4969,30 ha,

oraz Wodny Obwód Ochronny o pow. 2804,63 ha.

W Obrębie Ochronnym Wigry funkcjonuje 5 obwodów ochronnych:

1) Obwód Ochronny Lipniak - o pow. 923,33 ha;

2) Obwód Ochronny Krzywe - o pow. 976,68 ha;

3) Obwód Ochronny Leszczewek - o pow. 874,29 ha;

4) Obwód Ochronny Gawarzec - o pow. 906,17 ha;

5) Obwód Ochronny Słupie - o pow. 980,00 ha;

Obręb Ochronny Maćkowa Ruda składa się także z 5 obwodów ochronnych:

1) Obwód Ochronny Powały - o pow. 598,82 ha;

2) Obwód Ochronny Krusznik - o pow. 1108,60 ha;

3) Obwód Ochronny Lipowe - o pow. 1011,72 ha;

4) Obwód Ochronny Mikołajewo - o pow. 1127,58 ha;

5) Obwód Ochronny Wysoki Most - o pow. 1122,58 ha.

Powierzchnie obrębów leśnych i obwodów ochronnych podano na podstawie danych BULiGL z 1996 roku, skorygowanej o powierzchnię gruntów od tego czasu wykupionych i przejętych.

Powierzchnia Wodnego Obwodu Ochronnego została podana zgodnie z ewidencją gruntów, w jej skład wchodzą następujące jeziora:

(1) Wigry - 2202,0347 ha;

(2) Pierty - 236,3351 ha;

(3) Białe - 101,8871 ha;

(4) Długie - 80,3845 ha;

(5) Krusznik - 26,7100 ha;

(6) Muliczne - 25,6708 ha;

(7) Leszczewek - 22,0224 ha;

(8) Mulaczysko - 18,1900 ha;

(9) Omułówek - 17,7702 ha;

(10) Postaw - 15,6678 ha;

(11) Okrągłe - 14,3906 ha;

(12) Suchar Wielki - 11,5957 ha;

(13) Królówek - 10,3528 ha;

(14) Czarne k. Bryzgla - 7,6398 ha;

(15) Białe k. Piert - 6,1663 ha;

(16) Klonek - 5,0200 ha;

(17) Czarne k/ Gawrych Rudy - 2,7969 ha.

1.1.1. Stan prawny gruntów

Z dniem 1.01.2012 r. na podstawie ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.224.1337) Wigierski Park Narodowy nabył z mocy prawa prawo użytkowania wieczystego nieruchomości oddanych dotychczas w trwały zarząd oraz własność położonych na tych nieruchomościach budynków i innych urządzeń oraz lokali. Zgodnie z ustawą nabycie tych praw ma potwierdzić Wojewoda w drodze decyzji administracyjnych wydanych w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (do 33.6.2012 r.). WPN złożył wnioski do Wojewody o wydanie w/w decyzji, dotyczące wszystkich nieruchomości tj.: 52 wnioski na 24 obręby ewidencyjne – 1134 działki o pow. 12 473 ha. Do końca roku otrzymaliśmy 20 decyzji Wojewody na 599 działek o pow. 4 666 ha co stanowi 37 % powierzchni.

Dyrektorzy parków narodowych są obowiązani do złożenia wniosków o wpis w księgach wieczystych prawa użytkowania wieczystego na rzecz parków narodowych, w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia ostatecznej decyzji.

Aktualnie w WPN występują następujące formy prawne władania nieruchomościami:

• własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym WPN (grunty, które do 01.01.2012 r. były w trwałym zarządzie)
  – 12 455,2 ha,
• własność budynków, budowli i innych urządzeń znajdujących się na w/w gruntach,
• własność gruntów, które są i będą nabywane w drodze wykupów po 01.01.2012 r. – 4,40 ha
• współwłasność WPN z osobami fizycznymi (21 działek: 19 w obrębie Nowa Wieś i 3 w obrębie Wysoki Most) - 9,7205 ha pow. wynikająca z udziałów w tych nieruchomościach. Ta forma na razie nie jest prawnie uregulowana, ponieważ trwały zarząd WPN wygasł w stosunku do udziałów w tych nieruchomościach, a ustanowienie użytkowania wieczystego na gruntach, których Skarb Państwa jest współwłaścicielem z osoba fizyczną nie jest możliwe zgodnie z art. 232 kodeksu cywilnego. Wnioski złożone w tej sprawie do Wojewody oczekują na decyzję.

Wg stanu na 25.02.2012 r. WPN nabył własność 99 budynków, w tym: 31 mieszkalnych, 49 gospodarczych, budynki: Muzeum, siedziby WPN, Ośrodka Edukacji Środowiskowej, wylęgarni ryb oraz budynki obsługi ruchu turystycznego, garażowe, magazynowe i sanitarne. Do KW zostaną wpisane również budowle i inne urządzenia – 57 obiektów w tym: 1 most dla pieszych, 8 kładek, 20 pomostów, 4 pomosty widokowe, 4 platformy widokowe, wieża widokowa, wiata ogniskowa, stacja meteorologiczna, parkingi, linie energetyczne, studnie, oczyszczalnie ścieków, maszty.

Zgodnie z nowymi przepisami nabyliśmy również z mocy prawa własność obiektów wzniesionych przez osoby trzecie na gruntach WPN:

• Budynek mieszkalny i domek letniskowy w Czerwonym Krzyżu - po otrzymaniu decyzji od Wojewody podlaskiego w październiku nastąpiło protokolarne przejęcie obiektu od Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego, a następnie został on wydzierżawiony PUW,
• część zabudowań Młodzieżowego Ośrodka Wypoczynkowego w Gawrych Rudzie wybudowanych na gruntach dzierżawionych od WPN – tj. 23 obiekty, w tym: budynek recepcji, budynek biurowy, dwa pawilony, 12 domków letniskowych, 3 budynki gospodarcze, budynek świetlicy, hydrofornia, studnia głębinowa i schody terenowe. W tym przypadku nie nastąpiło jeszcze formalne przekazanie, ponieważ nie została wydana decyzja Wojewody. Obecnie teren jest dzierżawiony przez MOW na podstawie umowy zawartej z Miastem Stołecznym Warszawa w dniu19.12.2008r. do 2018 r.

Księgi wieczyste

Powierzchnia gruntów Skarbu Państwa wynosi 12 469,3 ha, z tego 12 142,26 ha (97,4 %) posiada założone księgi wieczyste w Sądach Rejonowych w:

W powiecie augustowskim wszystkie nieruchomości Skarbu Państwa zostały wpisane do ksiąg wieczystych, w suwalskim - nie założono ksiąg dla współwłasności w dwóch nieruchomościach położonych w obrębie Nowa Wieś o pow. 0,1359 ha i 1,1904 ha (udział WPN- 1/2). W powiecie sejneńskim dotychczas wpisano do ksiąg wieczystych 92,7% powierzchni wszystkich nieruchomości. Założonych ksiąg nie mają jeszcze grunty o pow. 319,28 ha, w tym 296,49 ha to nieruchomości położone w obrębie Czerwony Krzyż oraz 3 działki w Mikołajewie o pow. 22,79 ha.

W 2012 r. został uregulowany stan prawny nieruchomości położonych w obrębie Czerwony Krzyż o pow. 138,1485 ha. Nieruchomości (76 działek) zostały przeniesione z KW SU1N/00002866/1, prowadzonej dla Skarbu Państwa od 1959 r., do księgi WPN. Operacja ta była możliwa dzięki modernizacji operatu obrębu Czerwony Krzyż wykonanej na zlecenie WPN w ramach realizacji zadania „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska” finansowanego z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Jednym z elementów było również wykonanie wykazów synchronizacyjnych do w/w księgi wieczystej.

Nie posiadamy założonych ksiąg wieczystych dla 319,28 ha (22 działki z obrębu Czerwony Krzyż i 3 działki w Mikołajewie). Termin założenia ksiąg wieczystych przesuwał się najpierw z powodu modernizacji obrębu Czerwony Krzyż a następnie się z powodu nowej sytuacji prawnej WPN od 1.01.2012 r. i braku decyzji Wojewody o potwierdzeniu nabycia prawa użytkowania wieczystego.

Wg stanu na 31 grudnia 2012 w istniejących księgach wieczystych ujawniony był trwały zarząd i własność WPN. Po otrzymaniu wszystkich decyzji wojewody zostaną złożone wnioski o dokonanie wpisów prawa użytkowania wieczystego.

1.2. Wykupy gruntów i budynków

Dorota Zaborowska

W 2012 roku WPN zakupił 4,40 ha gruntów w wyniku realizacji zadania „Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych Wigierskiego Parku Narodowego – wykup gruntów” sfinansowanego w 100 % przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Łączny koszt przedsięwzięcia wyniósł 291 895,16 zł (kwota przyznana – 300.000 zł)

Tabela 1. Wykaz nieruchomości zakupionych w 2012 roku

Zgodnie z przysługującym Parkowi prawem pierwokupu nieruchomości położonych w granicach parku (art. 10 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody) do WPN wpłynęło 12 zawiadomień z kancelarii notarialnych dotyczących zawarcia warunkowych umów sprzedaży nieruchomości na terenie Parku, położonych w obrębach: Burdeniszki (jedna o pow. 0,4300 ha), Leszczewek (cztery o pow. 0,6786 ha), Tartak (jedna o pow. 0,3200 ha), Gawrych Ruda (dwie o pow. 0,8383 ha), Krusznik (jedna o pow. 3,5400 ha), Bryzgiel (dwie o pow. 0,3459 ha), Rosochaty Róg (jedna o pow. 0,10 ha). Dwie ze sprzedawanych nieruchomości położonych w Gawrych Rudzie ujęte były w wykazie gruntów planowanych do wykupu. WPN nie skorzystał z prawa pierwokupu z powodu braku własnych środków finansowych, a także możliwości ich pozyskania z NFOŚiGW, który od 2011 roku nie finansuje pierwokupów.

1.3. Przejmowanie nieruchomości Skarbu Państwa

Dorota Zaborowska

W 2012 roku nie przejmowano nieruchomości Skarbu Państwa.   

1.4. Natura 2000

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 stycznia 2004 roku, w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. nr 229, poz. 2313), Wigierski Park Narodowy w całości znalazł się w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków (w skrócie OSO) „Puszcza Augustowska” (kod obszaru PLB 200002). W listopadzie 2007 r., decyzją Komisji Europejskiej obszar naszego parku stał się częścią specjalnego obszaru ochrony siedlisk (w skrócie SOO) „Ostoja Wigierska” (kod PLH 200004). Do czasu wydania przez Ministra Środowiska stosownego rozporządzenia Ostoja Wigierska ma status „obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty”, w którym obowiązują wszystkie przepisy ochronne dotyczące Natury 2000.

Zgodnie ze znowelizowaną w 2011 roku ustawą o ochronie przyrody, nadzór dyrektora parku narodowego nad obszarami Natura 2000 został ograniczony do granic parku Zatem w 2012 roku dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego sprawował nadzór nad OSO „Puszcza Augustowska” i SOO „Ostoja Wigierska” w części znajdującej się w granicach parku.

Podstawowym dokumentem zawierającym dane o obszarze Natura 2000 jest Standardowy Formularz Danych (w skrócie SDF, od Standard Data Form). Na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska http://natura2000.gdos.gov.pl/ znajdują się aktualne SDF-y wszystkich polskich obszarów Natura 2000. Standardowy Formularz Danych dla Ostoi Wigierskiej ma datę aktualizacji 2009-10 i datę wygenerowania 2012-12-11. Treść obecnego SDF-u nie była konsultowana z Wigierskim Parkiem Narodowym i nie można jej traktować jako źródła rzetelnej informacji o „Ostoi Wigierskiej”. Zaktualizowany SDF Ostoi Wigierskiej będzie efektem trwających właśnie prac nad planem ochrony, które mają być zrealizowane z końcem 2013 roku.

1.5. Plan ochrony i plan zadań ochronnych

Jarosław Borejszo

W 2012 roku trwała realizacja projektu „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska”. Projekt jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (nr POIS.05.03.00-00-275/10), w ramach działania 5.3 priorytetu V i w 15% współfinansowany z budżetu państwa. Okres realizacji to lata 2011 – 2014.

Przedmiotem projektu jest wykonanie:

I. Projektów planów ochrony:

1. Wigierskiego Parku Narodowego, położonego w granicach specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Wigierska, uwzględniającego zakres dla parku narodowego i obszaru Natura 2000.

2. Specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Wigierska, w części znajdującej się poza granicami Wigierskiego Parku Narodowego.

II. Projektu planu zadań ochronnych dla obszaru specjalnej ochrony ptaków Puszcza Augustowska, z wyłączeniem obszaru WPN i obszaru wspólnego z Ostoją Wigierską.

Na wybór tak szerokiego zakresu prac miał wpływ fakt, że w momencie podpisywania umowy o dofinansowanie dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego sprawował nadzór nad całymi obszarami Natura 2000 Ostoja Wigierska i Puszcza Augustowska.

W 2012 roku zakończono prace nad projektu planu zadań ochronnych dla obszaru specjalnej ochrony ptaków Puszcza Augustowska. Dokumentacja planu została przekazana Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku i przyjęta bez zastrzeżeń.

W 2012 roku trwały prace nad projektami planów ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i Ostoi Wigierskiej, w części znajdującej się poza granicami WPN-u.

Obszary objęte planowaniem przedstawiają mapy zamieszczone poniżej.

Obszar objęty planami ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska

Obszar objęty planem zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Puszcza Augustowska

Stan zaawansowania prac nad projektem „Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska” przedstawia się następująco:

I. Zadania zakończone w 2012 roku

1. Opracowania kartograficzne do fizjografii obszaru parku o otuliny.

2. Projekt planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 "Puszcza Augustowska".

II. Zadania w trakcie realizacji o wysokim stopniu zaawansowania

1. Operat ochrony ekosystemów leśnych.

2. Operat ochrony lądowych ekosystemów nieleśnych, torfowiskowych i bagiennych.

3. Operat ochrony zasobów i ekosystemów wodnych.

4. Operat ochrony roślin.

5. Operat ochrony grzybów.

6. Operat ochrony zwierząt.

7. Bazy danych opisowych i geometrycznych zawartych w starych operatach: Ochrony walorów i zasobów przyrody nieożywionej i gleb, Ochrony zasobów i walorów krajobrazowych i Ochrony wartości kulturowych.

8. Bibliografia Wigierskiego Parku Narodowego.

III. Zadania rozpoczęte w 2012 roku w fazie początkowej

1. Zagospodarowanie przestrzenne Wigierskiego Parku Narodowego i jego otuliny.

2. Zagrożenia, uwarunkowania społeczne i gospodarcze oraz analiza skuteczności dotychczasowych sposobów ochrony.

Na realizację projektu w 2012 roku wydano kwotę 945293,52 tys. zł, z której 85% sfinansował Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i 15% budżet Państwa.

Na stronie internetowej Wigierskiego Parku Narodowego znajdują się na bieżąco aktualizowane informacje o postępach prac nad planami ochrony. Pod adresem www.wigry.win.pl/inf_i_rozw/plany/po_index.htm każdy zainteresowany może przesłać za pomocą odpowiedniego formularza komentarze, uwagi i wnioski do zamieszczonych informacji. Nie wyklucza to możliwości składania uwag i wniosków w formie pisemnej, ustnie do protokołu lub za pomocą poczty elektronicznej.

Dnia 28 listopada 2012 roku w miejscowości Gawrych Ruda odbyło się pierwsze spotkanie dyskusyjne – warsztaty w ramach konsultacji społecznych dotyczących prac nad projektem planów ochrony dla Wigierskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska. Spotkanie poświęcone było ekosystemom leśnym Wigierskiego Parku Narodowego. W 2013 roku odbędą się jeszcze cztery tego typu publiczne dyskusje o zasadniczych problemach ochrony Wigierskiego Parku Narodowego. Harmonogram warsztatów jest następujący:

I kwartał 2013 – ekosystemy wodne;

II kwartał 2013 – flora, fauna, grzyby;

III kwartał 2013 – ekosystemy nieleśne, krajobraz, zagospodarowanie przestrzenne;

IV kwartał 2013 – dyskusja nad zapisami projektów planów ochrony.

1.6. Łączność

Piotr Pieczyński, Stefan Mackiewicz

Łączność bezprzewodowa, alarmowa w dyspozycji WPN w roku 2012:

a) stacje radiowe:

główna stacja bazowa (GSB - Dyrekcja WPN),

stacje przekaźnikowe (Krzywe, Królówek, Lipowe),

lokalne stacje bazowe (LSB) - 17 sztuk,

radiotelefony przewoźne – 19 sztuk,

radiotelefony nasobne – 32 sztuki;

sprzęt radiokomunikacyjny:

radiotelefony Motorola P200, GP340 – nasobne

M216, Yaesu FTL-1011 – bazowe i przewoźne.

b) kanały radiowe:

kanał 1 – roboczy: łączność bezpośrednia dla wszystkich radiotelefonów w sieci pozostających w zasięgu

kanał 2 i 3 – łączność z GSB poprzez stacje przekaźnikowe w sytuacji braku łączności na kanale 1,

kanał 3, 4, 5 – łączność ze strażą pożarną, kanały wykorzystywane wyłącznie przez Punkt Alarmowo Dyspozycyjny WPN
     i Służbę Ochrony Przeciwpożarowej Parku;

c) wykorzystywana częstotliwość:

48,3000 MHz,

160,5500 MHz.

Pozwolenie radiowe ważne jest do 29 grudnia 2015 r.

Na bieżąco wykonywano konserwacje i naprawy.

W sierpniu 2012 roku park zmienił operatora telefonicznej sieci komórkowej z Orange na Plus. Obecnie w sieci Plus funkcjonuje 38 telefonów komórkowych.

Do dyspozycji leśniczych zostało zakupionych 10 kart SIM przeznaczonych do przesyłu danych. Ponadto 1 karta zainstalowana jest w instalacji alarmowej w Ośrodku Edukacji Środowiskowej na Słupiu.

WPN posiada telefonię stacjonarną do obsługi siedziby parku, wylęgarni ryb w Tartaku, Muzeum Wigier w Starym Folwarku oraz OEŚ na Słupiu.

Dalej »