Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2013

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Jarosław Borejszo

  

  

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2013 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono potencjalne, możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, które częściowo stosowano w  2013 roku.

 

  

  

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1. Urbanizacja Parku prowadząca do degradacji walorów przyrodniczych i krajobrazowych 1.Kontynuacja działań zmierzających do opracowania planu ochrony i uzyskania dla niego społecznej akceptacji.

2.Wprowadzenie do planu ochrony, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających zabudowę terenu Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i  wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku.

3.Prowadzenie uzgodnień w ramach postępowań w  sprawie decyzji o warunkach zabudowy, odnoszących się do terenu Parku, skierowanych na ograniczenie zabudowy.

4.Wykupy gruntów prywatnych znajdujących się na terenie Parku

2. Niezadowalający lub zły stan ochrony przedmiotów ochrony Natura 2000 Poprawianie lub odtwarzanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony na obszarze Natura 2000
3. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej poprzez ekspansję obcych gatunków roślin i zwierząt 1.Eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

2.Monitoring obcych gatunków inwazyjnych

4. Zaburzenia przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych w obszarach ochrony ścisłej Podejmowanie następujących po sobie działań w stosunku do zagrożeń antropogenicznych:

1) rozpoznawanie,

2) monitorowanie,

3) eliminowanie lub ograniczanie

5. Zanieczyszczenie środowiska, w szczególności powietrza i powierzchni gleby 1.Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych we współpracy z samorządem lokalnym.

2. Likwidacja starych składowisk odpadów i rekultywacja terenu.

3. Termomodernizacja budynków i modernizacja systemów ich ogrzewania.

4. Wprowadzanie i popularyzacja technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

5.Monitoring jakości powietrza i gleby

6. Zanieczyszczenie wód Ograniczanie dopływu substancji biogennych i eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód, poprzez:

1) popieranie i propagowanie systemu rozbudowy oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, a także oczyszczania ścieków burzowych,

2) ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika - budowa płyt obornikowych,

3) usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych – odpadów,

4) utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód,

5) zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną w zlewniach dopływów jezior i w zlewniach bezpośrednich jezior,

6) wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior,

7) wykupy gruntów położonych w  zlewniach bezpośrednich jezior,

8) prowadzenie badań naukowych i  monitoringu jakości wód,

9) ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb,

10) zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych

7. Zagrożenie stabilności zasobów wodnych Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych, poprzez:

1) zapobieganie osuszania terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych,

2) ochrona małej retencji - wykonywanie zastawek, likwidacja rowów odwadniających, odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych,

3) utrzymanie naturalnego ustroju wodnego cieków,

4) prowadzenie monitoringu hydrologicznego

8. Wysychanie i murszenie torfowisk Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturalizacja torfowisk, w szczególności dzięki ich wykupom
9. Zagrożenie różnorodności biologicznej lasów 1.Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu leśnego, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.

2.Zmniejszanie deficytu rozkładającego się drewna, poprzez pozostawienie zamierających i martwych drzew, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości ekosystemów

10. 1.Niezgodność składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów z typem ekosystemu naturalnego.

2.Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych

Przywracanie składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów zgodnej z typem ekosystemu naturalnego, poprzez:

1) cięcia regulujące strukturę przestrzenną, gatunkową i wiekową – pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne,

2) dolesianie wybranych luk i przerzedzeń, poprawki i uzupełnienia gatunkami zgodnymi z typem ekosystemu naturalnego,

3) porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia,

4) pielęgnację upraw,

5) inicjowanie odnowień naturalnych,

6) prowadzenie działań renaturalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000

11. Zagrożenie trwałości ekosystemów leśnych przez nadmiernie rozmnażające się owady i grzyby Zwalczanie nadmiernie rozmnażających się owadów i grzybów, poprzez:

1) prognozowanie występowania owadów,

2) wykładanie pułapek,

3) wyszukiwanie i usuwanie części drzew zasiedlonych,

4) usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych,

5) korowanie drewna,

6) mechaniczne rozdrabnianie pozostających części drzew, które mogą się stać bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem zrębków na powierzchni

12. Uszkodzenia w drzewostanach w wyniku działania czynników abiotycznych – wiatru, śniegu i lodu Kształtowanie wewnętrznej struktury lasu w celu zwiększania stabilności (odporności) drzewostanów na działanie czynników abiotycznych
13. Nadmierne uszkodzenia w lasach powodowane przez ssaki roślinożerne Zabezpieczanie drzewostanów poprzez:

1) regulację liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej jelenia (Cervus elaphus), sarny (Capreolus capreolus) i dzika ( Sus strofa),

2) zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem i spałowaniem,

3) zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi,

4) okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów

14. Pożary 1.Wykonanie i  odnawianie pasów przeciwpożarowych.

2.Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności.

3.Stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego.

4.Gaszenie pożarów.

5. Oczyszczanie punktów czerpania wody.

6.Usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych.

7.Remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych

15. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych 1.Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych, poprzez usuwanie drzew i krzewów.

2.Wykaszanie roślinności dostosowane do typu zbiorowisk roślinnych oraz biologicznych właściwości gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, charakterystycznych dla danego ekosystemu.

3. Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.

4.Utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów upraw.

5.Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk.

6.Wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych

16. 1.Zaburzenia w  strukturze troficznej ekosystemów wodnych i w składzie gatunkowym ichtiofauny.

2.Spadek różnorodności i zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb

Regulacja struktury gatunkowej i liczebności ryb poprzez:

1) zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność,

2) restytucję gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji,

3) odłowy regulacyjne i  kontrolne,

4) badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w  strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny,

5) zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych,

6) pozyskanie ikry siei (Coregonus lavaretus), sielawy (Coregonus albula) i szczupaka (Esox lucius), hodowlę wylęgu w warunkach kontrolowanych

17. Wzrastająca presja kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo) na ryby 1.Uwzględnianie wzrastającej presji kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo) na ryby przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych.

2.Kompensacja presji na rybostan poprzez zarybienia

18. Pogarszanie się warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior 1.Zimowe koszenie części trzcinowisk.

2.Częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów

19. Zmniejszanie się liczebności (bogactwa) rodzimych gatunków roślin 1.Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, inwentaryzacja i  eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych.

2. Restytucja tradycyjnych odmian roślin uprawnych.

3.Zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do korzystania z programów rolno-środowiskowych.

4.Wykupy gruntów z cennymi gatunkami roślin

20. Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt 1.Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt.

2. Sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt.

3.Tworzenie siedlisk zastępczych.

4.Monitoring populacji zwierząt

21. Spadek różnorodności gatunkowej i biologicznej zwierząt 1.Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku.

2.Zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami.

3. Odtwarzanie siedlisk.

4.Restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich

22. Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi 1.Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne.

2.Ograniczanie prędkości jazdy

23. Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska
24. Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej 1.Konserwacja i  rewaloryzacja obiektów znajdujących się w użytkowaniu wieczystym Parku.

2. Wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych stanowiących własność innych podmiotów niż Skarb Państwa, poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych.

3.Wykupy obiektów kultury materialnej

25. Niekontrolowana penetracja terenu Parku przez ludzi 1.Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki.

2.Budowa i  utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego, w tym oznakowań szlaków turystycznych.

3.Ustawianie szlabanów w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nie udostępnione.

4.Prowadzenie działalności edukacyjnej

26. Przestępstwa i wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku Parku 1.Zwalczanie przestępstw i wykroczeń.

2.Prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej.

3.Rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej.

4.Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.

5.Utrzymanie ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej

27. Niewystarczający zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu

 

   

  

  

Tabela 3. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1. Zanieczyszczenie środowiska

spowodowane intensyfikacją rolnictwa.

Popularyzacja i  wdrażanie programów rolno-środowiskowych.
2. Erozja gleb (wodna i  wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa. Dążenie do:

1) utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i  powierzchniach otwartych,

2) prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku,

3) wpływania na minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba pozostaje pozbawiona roślinności,

4) zmiany kierunków produkcji rolnej w stronę “zdrowej żywności” i upraw specjalnych,

5) zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych,

6) zabezpieczania mechanicznego stoków,

7) realizacji programów rolno-środowiskowych,

8) wykupów gruntów zagrożonych erozją

3. Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku. Dążenie do:

1) utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park.Dotyczy to zwłaszcza drogi wojewódzkiej nr 563 Suwałki –Sejny,

2) oznakowania i ograniczenia szybkości na drogach przecinających

4. Obniżenie poziomu wód gruntowych. 1) Budowa, odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód.

2) Monitorowanie stanu wód.

 

  

  

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków
1. Urbanizacja niektórych obszarów otuliny Parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz Parku. Wprowadzenie do powstającego planu ochrony Parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic Parku
2. Zmiany stosunków wodnych w otulinie Parku. Dążenie do:

1.utrzymania właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych w otulinie Parku,

2.zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych hydrograficznie powiązanych z terenem Parku,

3.niedopuszczenia do lokalizacji kopalni kruszyw, które może spowodować obniżenie poziomu wód gruntowych wewnątrz Parku

3. Zanieczyszczenie wód w otulinie Parku. Popieranie rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi wokół Parku
4. Zanieczyszczenie powietrza. Zachęcanie do:

1.modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii,

2.termomodernizacji budynków

5. Zanikanie i  przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt. Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów przylegających do granic Parku, z cennymi siedliskami roślin i zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza gruntów hydrogenicznych położonych m.in. w następujących miejscach:

1.przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty,

2.na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe,

3.przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy Parku,

4.przy południowo-wschodniej granicy Parku we wsi Sarnetki

6. Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt. 1.Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie Parku.

2. Usuwanie ekspansywnych obcych gatunków roślin.

3.Ograniczanie liczebności gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych

  

  

     

  

Tabela 5. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska

powodowane przez:

1) nowe obiekty przemysłowe,

2) inwestycje drogowe

Starania o  wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów ograniczających budowę w otulinie Parku obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz Parku.
2 1.Zagrożenie spójności Parku z siecią obszarów Natura 2000, poprzez przerywanie korytarzy ekologicznych.

2.Zagrożenie bytowania cennych gatunków ptaków migrujących oraz gniazdujących w Parku ale żerujących poza jego granicami

Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego, zapisów ograniczających w otulinie Parku budowę farm wiatrowych na trasach wędrówek oraz na obszarach żerowania ptaków, podlegających ochronie ścisłej na mocy prawa krajowego oraz prawa wspólnotowego, w szczególności załącznika nr 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie dzikiego ptactwa
3 Pogorszenie jakości wody cieków wpływających na obszar Parku (Czarna Hańcza, Wiatrołuża i Kamionka) Kontrola jakości wody i wielkości ładunków transportowanych tymi rzekami

  

  

  

  

Dalej »