Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

  Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2014

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Piotr Pieczyński

  

  

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2014 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono potencjalne, możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, które stosowano w 2014.

  

  

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

  

Lp.

Identyfikacja i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1.

Urbanizacja Parku prowadząca do degradacji walorów przyrodniczych i krajobrazowych 1. Kontynuacja działań zmierzających do opracowania planu ochrony i zyskania dla niego społecznej akceptacji.

2. Działania na rzecz wprowadzenia do planu ochrony Parku oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa postanowień ograniczających zabudowę terenu Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych dotyczących gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku.

3. Działania zmierzające do ograniczenia zabudowy na terenie Parku, w ramach uzgodnień decyzji o warunkach zabudowy.

4. Wykupy gruntów prywatnych znajdujących się na terenie Parku

2.

Niezadowalający lub zły stan ochrony przedmiotów ochrony Natura 2000 Poprawianie lub odtwarzanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony na obszarze Natura 2000
3. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej poprzez ekspansję obcych gatunków roślin i zwierząt 1. Eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

2. Monitoring obcych gatunków inwazyjnych

4.

Zanieczyszczenie powietrza i powierzchni gleby 1. Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych we współpracy z samorządem lokalnym.

2. Likwidacja nielegalnych składowisk odpadów i rekultywacja terenu.

3. Termomodernizacja budynków stanowiących własność Parku oraz modernizacja systemów ich ogrzewania.

4. Wprowadzanie i popularyzacja technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

5. Monitoring jakości powietrza i gleby

5.

Zanieczyszczenie wód Ograniczanie dopływu substancji biogennych i eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód, poprzez:

1) popieranie i propagowanie systemu rozbudowy oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, a także oczyszczania ścieków burzowych,

2) ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika - budowa płyt obornikowych,

3) usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych – odpadów,

4) utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód,

5) zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną w zlewniach dopływów jezior i w zlewniach bezpośrednich jezior,

6) wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior,

7) wykupy gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich jezior i rzek,

8) prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód,

9) ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb,

10) zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolnośrodowiskowych

6.

Utrata stabilności zasobów wodnych Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych, poprzez:

1) zapobieganie osuszania terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych,

2) ochrona małej retencji - wykonywanie zastawek, likwidacja rowów odwadniających, odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych,

3) utrzymanie naturalnego ustroju wodnego cieków,

4) prowadzenie monitoringu hydrologicznego

7.

Zmniejszanie różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych 1. Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego zbiorowiska leśnego, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.

2. Zwiększanie zasobów rozkładającego się drewna, poprzez pozostawienie zamierających i martwych drzew w tym drzew iglastych o ponadprzeciętnych rozmiarach

8.

1. Niezgodność składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów z naturalnym zbiorowiskiem leśnym.

2. Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników biotycznych i abiotycznych

Przywracanie składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów zgodnej z naturalnym zbiorowiskiem leśnym, poprzez:

1) cięcia regulujące strukturę przestrzenną, gatunkową i wiekową – pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne,

2) dolesianie wybranych luk i przerzedzeń, poprawki i uzupełnienia gatunkami zgodnymi z naturalnym zbiorowiskiem leśnym,

3) porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia,

4) pielęgnację upraw,

5) inicjowanie odnowień naturalnych,

6) prowadzenie działań renaturalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000

9.

Zagrożenie trwałości ekosystemów leśnych przez nadmiernie rozmnażające się owady i grzyby Zwalczanie nadmiernie rozmnażających się owadów i grzybów, poprzez:

1) prognozowanie występowania owadów,

2) wykładanie pułapek,

3) wyszukiwanie i usuwanie części drzew zasiedlonych przez kambiofagi,

4) usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych,

5) terminowe korowanie drewna zasiedlonego przez kambiofagi,

6) mechaniczne rozdrabnianie pozostających części drzew, które mogą się stać bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem zrębków na powierzchni

10.

Nadmierne uszkodzenia w lasach powodowane przez ssaki roślinożerne Zabezpieczanie drzewostanów poprzez:

1) regulację liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej jelenia (Cervus elaphus), sarny (Capreolus capreolus) i dzika ( Sus scrofa),

2) zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem i spałowaniem,

3) zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi,

4) okresowe obserwacje uszkodzeń drzewostanów

11.

Pożary 1. Wykonanie i odnawianie pasów przeciwpożarowych.

2. Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności.

3. Stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego.

4. Gaszenie pożarów.

5. Konserwacja punktów czerpania wody.

6. Usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych.

7. Remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych

12.

Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych 1. Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych, poprzez usuwanie drzew i krzewów.

2. Wykaszanie roślinności dostosowane terminem i intensywnością do typu zbiorowisk roślinnych oraz biologicznych właściwości popieranych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów.

3. Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.

4. Utrzymanie gruntów uprawnych w kulturze rolnej.

5. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk.

6. Wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych.

7. Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, inwentaryzacja i eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych.

8. Restytucja tradycyjnych ras zwierząt i odmian roślin uprawnych

13.

1. Zaburzenia w strukturze troficznej ekosystemów wodnych i w składzie gatunkowym ichtiofauny.

2. Spadek różnorodności i zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb

Regulacja struktury gatunkowej i liczebności ryb poprzez:

1. zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność,

2. restytucję gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji,

3. odłowy regulacyjne i kontrolne,

4. badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny,

5. zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych,

6. pozyskanie ikry siei (Coregonus lavaretus), sielawy (Coregonus albula) i szczupaka (Esox lucius), hodowlę wylęgu w warunkach kontrolowanych.

14.

Wzrastająca presja kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo) 1. Uwzględnianie wzrastającej presji kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo) na ryby przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych.

2. Kompensacja presji na rybostan poprzez zarybienia.

3. Monitoring liczebności kormorana

15.

Pogarszanie się warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior 1. Zimowe koszenie części trzcinowisk.

2. Częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów

16.

Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt 1. Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt.

2. Tworzenie siedlisk zastępczych.

3. Monitoring populacji zwierząt

17.

Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi 1. Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne.

2. Działania na rzecz ograniczenia prędkości jazdy na wybranych odcinkach dróg

18.

Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska

19.

Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej 1. Konserwacja i rewaloryzacja obiektów znajdujących się w użytkowaniu wieczystym Parku.

2. Wspieranie ochrony zabytków i obiektów zabytkowych stanowiących własność innych podmiotów niż Skarb Państwa, poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych.

3. Wykupy obiektów kultury materialnej

20.

1. Nadmierna presja turystyczna i rekreacyjna. 2. Niekontrolowana penetracja terenu Parku przez ludzi

1. Wprowadzanie ograniczeń dotyczących miejsc, terminów i sposobów udostępnienia.

2. Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki.

3. Budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego, w tym oznakowań szlaków turystycznych.

4. Ustawianie barier w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nieudostępnione.

5. Prowadzenie działalności edukacyjnej

21.

Przestępstwa i wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku Parku

1. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń.

2. Prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej.

3. Rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej.

4. Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.

5. Utrzymanie ośrodków edukacji przyrodniczej i kulturowej.

22.

Niewystarczający zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu

  

  

Tabela 3. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

  

Lp.

Identyfikacja i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1.

Zanieczyszczenie środowiska

spowodowane intensyfikacją rolnictwa

Popularyzacja i wdrażanie programów rolno-środowiskowych
2. Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa Dążenie do:

1. utrzymania i odtwarzania trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych,

2. prowadzenia zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku,

3. minimalizowania czasu, w którym uprawiana gleba jest pozbawiona roślinności,

4. zachowania obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych,

5. zabezpieczania mechanicznego stoków,

6. realizacji programów rolno-środowiskowych,

7. wykupów gruntów zagrożonych erozją.

3. Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku poprzez rozbudowę dróg znajdujących się na terenie Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku Dążenie do:

1. utrzymania obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park, w szczególności wojewódzkiej nr 563 Suwałki – Sejny,

2. oznakowania i ograniczenia szybkości na drogach przecinających Park.

4. Obniżenie poziomu wód gruntowych, wysychanie i .murszenie torfowisk 1. Budowa, odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód.

2. Monitorowanie stanu wód.

3. Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturyzacja torfowisk, w szczególności dzięki ich wykupom.

5. Spadek różnorodności gatunkowej i biologicznej zwierząt 1. Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku.

2. Sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt.

3. Zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami.

4. Odtwarzanie siedlisk.

5. Restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich

  

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

  

Lp.

Identyfikacja i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków

1.

Urbanizacja niektórych obszarów otuliny Parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz Parku Działania na rzecz wprowadzenia do powstającego planu ochrony Parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego postanowień ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic Parku

2.

Zmiany stosunków wodnych w otulinie Parku Wprowadzenie w powstającym planie ochrony Parku postanowień dotyczących utrzymania właściwego poziomu wód powierzchniowych w otulinie Parku, w szczególności w zakresie:

1. zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych (mokradeł i torfowisk) powiązanych z terenem Parku,

2. niedopuszczenia do lokalizacji kopalni kruszyw, której funkcjonowanie może spowodować obniżenie poziomu wód gruntowych wewnątrz Parku i doprowadzić do zmiany kierunku strumienia wymiany podziemnej w jeziorach Parku.

3.

Zanieczyszczenie wód w otulinie Parku 1. Popieranie rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji w zlewniach wód Parku.

2. Popieranie rolnictwa ekologicznego, poprzez wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin.

3. Ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika.

4. Zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych.

4.

Zanieczyszczenie powietrza Zachęcanie do:

1) modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania odnawialnych źródeł energii,

2) termomodernizacji budynków.

5.

Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów z cennymi siedliskami roślin i zwierząt przylegających do granic Parku, w szczególności gruntów hydrogenicznych, położonych:

1. przy południowo-wschodniej granicy Parku we wsi Sarnetki,

2. przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty,

3. na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe,

4. przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy Parku.

6.

Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt 1. Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie Parku.

2. Usuwanie ekspansywnych obcych gatunków roślin.

3. Ograniczanie liczebności obcych gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.

  

  

Tabela 5. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

  

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1.

Zanieczyszczenie środowiska powodowane przez:

1. nowe obiekty przemysłowe,

2. inwestycje drogowe

Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego postanowień ograniczających w otulinie Parku budowę obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz Parku
2.

1. Przerywanie korytarzy ekologicznych, wpływające na zachwianie spójności Parku z siecią obszarów Natura 2000.

2. Budowa farm wiatrowych stwarzających zagrożenie bytowania cennych gatunków ptaków migrujących oraz gniazdujących w Parku i żerujących poza jego granicami

Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego postanowień ograniczających budowę farm wiatrowych na trasach wędrówek oraz na obszarach żerowania ptaków, podlegających ochronie ścisłej na mocy prawa krajowego oraz prawa wspólnotowego, w szczególności załącznika I dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie dzikiego ptactwa
3. Pogorszenie jakości wody cieków wpływających na obszar Parku (Czarna Hańcza, Wiatrołuża i Kamionka) Kontrola jakości wody i wielkości ładunków transportowanych tymi rzekami

  

  

  

  

Dalej »