Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

  Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2015

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

2. ZAGROŻENIA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

Piotr Pieczyński

   

Tabele poniżej przedstawiają zidentyfikowane w 2015 roku zagrożenia wypełniania podstawowych funkcji Parku. W ostatniej kolumnie przedstawiono potencjalne, możliwe do zastosowania sposoby eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków, które stosowano w 2015.

  

Tabela 1. Zagrożenia wewnętrzne istniejące

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja Parku prowadząca do degradacji walorów przyrodniczych i krajobrazowych
  1. Kontynuacja działań zmierzających do opracowania planu ochrony przy udziale mieszkańców Parku i uzyskania dla niego społecznej akceptacji.
  2. Działania na rzecz wprowadzenia do planu ochrony Parku oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa postanowień ograniczających zabudowę w wybranych miejscach Parku, w szczególności obszarów położonych poza granicami skupionej zabudowy miejscowości, oraz innych zasad i wytycznych gwarantujących ochronę walorów przyrodniczych, kulturowych i  krajobrazowych w gospodarowaniu przestrzenią i budownictwie na terenie Parku. Prowadzenie uzgodnień w ramach postępowań w sprawie decyzji o warunkach zabudowy na terenie Parku.
  3. Wykupy gruntów prywatnych znajdujących się na terenie Parku.
2 Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych
  1. Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych, poprzez usuwanie drzew i krzewów.
  2. Wykaszanie roślinności dostosowane terminem i intensywnością do typu zbiorowisk roślinnych oraz biologicznych właściwości cennych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów.
  3. Zachowanie lub poprawa różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.
  4. Utrzymanie gruntów uprawnych w kulturze rolnej.
  5. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk.
  6. Wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych.
  7. Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, inwentaryzacja i eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych.
  8. Restytucja tradycyjnych ras zwierząt i odmian roślin uprawnych.
3 Zmniejszanie się różnorodności biologicznej poprzez ekspansję obcych gatunków roślin i zwierząt
  1. Eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.
  2. Monitoring obcych gatunków inwazyjnych.
  3. Prowadzenie działalności edukacyjnej dotyczącej rozpoznawania gatunków obcych i sposobów zapobiegania ich rozprzestrzenianiu.
  4. Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych gatunków roślin i zwierząt.
4 Zanieczyszczenie powietrza i powierzchni gleby
  1. Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych we współpracy z samorządem lokalnym.
  2. Likwidacja nielegalnych składowisk odpadów i rekultywacja terenu.
  3. Termomodernizacja budynków stanowiących własność Parku oraz modernizacja systemów ich ogrzewania.
  4. Wprowadzanie i popularyzacja technologii wykorzystania źródeł energii nie oddziałujących negatywnie na walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe Parku.
  5. Monitoring jakości powietrza i gleby.
  6. Prowadzenie działalności edukacyjnej.
5 Zanieczyszczenie wód Ograniczanie dopływu substancji biogennych i eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód, poprzez:
  1. popieranie i propagowanie systemu rozbudowy oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, a także oczyszczania ścieków burzowych,
  2. ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z pryzm obornika - budowa płyt obornikowych,
  3. usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych – odpadów,
  4. utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej w strefie brzegowej wód,
  5. zachowanie nieużytków i innych gruntów z trwałą pokrywą roślinną w zlewniach dopływów jezior i w zlewniach bezpośrednich jezior,
  6. propagowanie ograniczania stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin w zlewniach bezpośrednich jezior,
  7. wykupy gruntów położonych w zlewniach bezpośrednich jezior i rzek,
  8. prowadzenie badań naukowych i monitoringu jakości wód,
  9. ograniczanie skutków eutrofizacji jezior poprzez sterowanie strukturą i liczebnością zespołów ryb,
  10. zachęcanie rolników z terenu Parku i otuliny do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych,
  11. prowadzenie działalności edukacyjnej.
6 Utrata stabilności zasobów wodnych Utrzymanie właściwego poziomu (stanu) wód powierzchniowych i gruntowych, poprzez:
  1. zapobieganie osuszania terenów podmokłych i likwidacji drobnych zbiorników wodnych,
  2. zapobieganie eksploatacji kopalin, wydobywaniu torfu i kopaniu stawów na torfowiskach i glebach organicznych,
  3. ochrona małej retencji - wykonywanie zastawek, likwidacja rowów odwadniających, odtwarzanie śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych,
  4. utrzymanie naturalnego ustroju wodnego cieków,
  5. prowadzenie monitoringu hydrologicznego.
7 Zmniejszanie różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych
  1. Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego zbiorowiska leśnego, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.
  2. Zwiększanie zasobów rozkładającego się drewna, poprzez pozostawienie zamierających i martwych drzew, w tym drzew iglastych o ponadprzeciętnych rozmiarach.
8

1. Niezgodność składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów z naturalnym zbiorowiskiem leśnym.

2. Obniżenie naturalnej odporności ekosystemów leśnych na działanie czynników biotycznych i abiotycznych

Przywracanie składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów zgodnej z naturalnym zbiorowiskiem leśnym, poprzez:
  1. cięcia regulujące strukturę przestrzenną, gatunkową i wiekową – pielęgnacyjno-hodowlane i ochronne,
  2. dolesianie wybranych luk i przerzedzeń, poprawki i uzupełnienia gatunkami zgodnymi z naturalnym zbiorowiskiem leśnym,
  3. porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia,
  4. pielęgnację upraw,
  5. umożliwienie przebiegu naturalnych procesów prowadzących do unaturalnienia składu gatunkowego zbiorowisk leśnych i do naturalnego rozwoju ich struktury przestrzennej
  6. inicjowanie odnowień naturalnych,
  7. prowadzenie działań renaturyzacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000.
9 Zagrożenie trwałości drzewostanów przez nadmiernie rozmnażające się owady i grzyby Ograniczanie nadmiernie rozmnażających się owadów i grzybów, poprzez:
  1. prognozowanie występowania owadów,
  2. wykładanie pułapek,
  3. wyszukiwanie i usuwanie części drzew zasiedlonych przez kambiofagi i opanowanych przez hubę korzeniową,
  4. usuwanie części drzew iglastych przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych,
  5. terminowe korowanie drewna zasiedlonego przez kambiofagi,
  6. mechaniczne rozdrabnianie pozostających niektórych drzew, które mogą być bazą rozmnożeniową dla kambiofagów, z pozostawieniem zrębków na powierzchni
10 Nadmierne uszkodzenia w lasach i uprawach rolnych powodowane przez ssaki roślinożerne Zabezpieczanie drzewostanów i upraw rolnych poprzez:
  1. regulację liczebności oraz struktury wiekowej i płciowej jelenia (Cervus elaphus), sarny (Capreolus capreolus) i dzika ( Sus scrofa),
  2. zabezpieczanie upraw leśnych przed zgryzaniem i spałowaniem,
  3. zwiększenie bazy żerowej poprzez uprawę poletek z uprawami rolnymi,
  4. okresowe obserwacje szkód w drzewostanach i uprawach rolnych.
11 Pożary
  1. Prowadzenie dyżurów przeciwpożarowych.
  2. Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności.
  3. Stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego.
  4. Gaszenie pożarów.
  5. Konserwacja punktów czerpania wody.
  6. Usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych.
  7. Remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych.
12 Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych
  1. Powstrzymywanie (na wybranych obszarach) sukcesji zbiorowisk nieleśnych, poprzez usuwanie drzew i krzewów.
  2. Wykaszanie roślinności dostosowane terminem i intensywnością do typu zbiorowisk roślinnych oraz biologicznych właściwości popieranych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów.
  3. Zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków.
  4. Utrzymanie gruntów uprawnych w kulturze rolnej.
  5. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk.
  6. Wykupy przyrodniczo cennych gruntów nieleśnych.
  7. Aktywna ochrona stanowisk cennych gatunków i restytucja siedlisk, inwentaryzacja i eliminacja inwazyjnych gatunków obcych, zachowanie gospodarki ekstensywnej i tradycyjnych sposobów użytkowania gruntów rolnych.
  8. Restytucja tradycyjnych ras zwierząt i odmian roślin uprawnych.
13 Zaburzenia w strukturze troficznej ekosystemów wodnych i w składzie gatunkowym ichtiofauny.

Spadek różnorodności i zmiany struktury gatunkowej i liczebności ryb.

Regulacja struktury gatunkowej i liczebności ryb poprzez:
  1. zarybienia wybranych wód Parku wylęgiem i narybkiem gatunków zagrożonych wyginięciem oraz wykazujących niską liczebność,
  2. restytucję gatunków, które wyginęły w wyniku antropopresji,
  3. odłowy regulacyjne i kontrolne,
  4. badania naukowe i monitoring zmian zachodzących w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny,
  5. zwalczanie kłusownictwa rybackiego, dostosowanie zasad wędkowania do potrzeb ochrony ekosystemów wodnych,
  6. pozyskanie ikry siei (Coregonus lavaretus), sielawy (Coregonus albula) i szczupaka (Esox lucius), hodowlę wylęgu w warunkach kontrolowanych.
14 Wzrastająca presja kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo)
  1. Uwzględnianie wzrastającej presji kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo) na ryby przy ustalaniu wielkości odłowów regulacyjnych.
  2. Kompensacja presji na rybostan poprzez zarybienia.
  3. Niedopuszczanie do zakładania kolonii lęgowych.
  4. Monitoring liczebności kormorana.
15 Pogarszanie się warunków sanitarnych i tlenowych w strefie trzcinowisk jezior
  1. Zimowe koszenie części trzcinowisk.
  2. Częściowe usuwanie skoszonej roślinności wynurzonej z wybranych akwenów.
16 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków zwierząt
  1. Zachowanie różnorodności, powierzchni i właściwego środowiska życia zwierząt.
  2. Tworzenie siedlisk zastępczych.
  3. Monitoring populacji zwierząt.
17 Utrudnienia w przemieszczaniu się zwierząt przez drogi
  1. Budowa bezkolizyjnych przejść dla zwierząt przez ciągi komunikacyjne.
  2. Działania na rzecz ograniczenia prędkości jazdy na wybranych odcinkach dróg.
18 Nieszczęśliwe zdarzenia losowe, którym ulegają zwierzęta

Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierząt wymagających opieki w celu ich powrotu do naturalnego środowiska

19 Zużycie techniczne obiektów kultury materialnej
  1. Konserwacja i rewaloryzacja obiektów będących własnością Parku.
  2. Wspieranie ochrony zabytków stanowiących własność innych podmiotów niż Skarb Państwa, poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych.
  3. Wykupy obiektów kultury materialnej.
20

1. Nadmierna presja turystyczna i rekreacyjna.

2. Niekontrolowana penetracja terenu Parku przez ludzi.

  1. Wprowadzanie ograniczeń dotyczących miejsc, terminów i sposobów udostępnienia.
  2. Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki.
  3. Budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego, w tym oznakowań szlaków turystycznych.
  4. Ustawianie barier w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi dla nich nieudostępnione.
  5. Prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej.
21 Przestępstwa i wykroczenia przeciwko przyrodzie i środowisku Parku
  1. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń.
  2. Prowadzenie powszechnej, wielokierunkowej i różnorodnej edukacji środowiskowej.
  3. Rozwój polityki informacyjnej Parku oraz rozwijanie form komunikacji społecznej.
  4. Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.
  5. Utrzymanie funkcjonowania obiektów służących edukacji przyrodniczej i kulturowej
22 Niewystarczający zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody

Prowadzenie inwentaryzacji, badań naukowych i monitoringu.

   

Tabela 2. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska spowodowane intensyfikacją rolnictwa
  1. Popularyzacja dobrej praktyki rolniczej i wdrażania programów rolno- środowiskowych.
  2. Propagowanie ograniczania stosowania nawozów sztucznych i biocydów.
  3. Zakaz lokalizowania na terenie Parku ferm hodowlanych powyżej 40 DJP.
  4. Propagowanie wdrażania stref buforowych przy wodach i rowach, nie nawożonych i nie użytkowanych ornie.
2 Erozja gleb (wodna i wietrzna) związana z intensyfikacją rolnictwa
  1. Utrzymanie i odtwarzanie trwałej pokrywy roślinnej na stokach i powierzchniach otwartych,
  2. Prowadzenie zabiegów agrotechnicznych w poprzek stoku,
  3. Minimalizowanie czasu, w którym uprawiana gleba jest pozbawiona roślinności,
  4. Zachowanie obecnej mozaikowej struktury użytków rolnych,
  5. Zabezpieczanie mechaniczne stoków,
  6. Realizacja programów rolno-środowiskowych,
  7. Wykupy gruntów zagrożonych erozją.
3 Przerwanie powiązań przyrodniczych Parku poprzez rozbudowę dróg znajdujących się na terenie Parku, a w wyniku tego doprowadzenie do degeneracji (zubożenia gatunkowego) flory i fauny Parku
  1. Utrzymanie obecnych klas dróg wojewódzkich i powiatowych przecinających Park, w szczególności wojewódzkiej nr 653 Suwałki – Sejny.
  2. Oznakowanie i ograniczenie szybkości na drogach przecinających Park.
  3. Budowa przejść dla zwierząt.
4 Obniżenie poziomu wód gruntowych, wysychanie i murszenie torfowisk
  1. Budowa, odnawianie i konserwacja infrastruktury technicznej wspomagającej retencję wód.
  2. Monitorowanie stanu wód.
  3. Utrzymanie w stanie naturalnym lub renaturyzacja torfowisk, w szczególności dzięki ich wykupom
5 Spadek różnorodności gatunkowej i biologicznej zwierząt
  1. Restytucja i reintrodukcja gatunków zwierząt, które dawniej występowały na terenie Parku.
  2. Sterowanie zagęszczeniem, strukturą gatunkową, wiekową i przestrzenną wybranych populacji zwierząt.
  3. Zasilanie populacji gatunków rzadkich i zagrożonych nowymi osobnikami.
  4. Odtwarzanie siedlisk.
  5. Restytucja rodzimych ras zwierząt gospodarskich
  6. Ograniczanie liczebności obcych gatunków zwierząt.
  7. Monitoring zagrożonych gatunków zwierząt.

  

Tabela 3. Zagrożenia zewnętrzne istniejące

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji i minimalizacji zagrożeń i ich skutków
1 Urbanizacja niektórych obszarów otuliny Parku mająca wpływ na przyrodę i krajobraz terenów wewnątrz Parku

Wprowadzenie do powstającego planu ochrony Parku, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, postulatów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w pobliżu granic Parku.

2 Zmiany stosunków wodnych w otulinie Parku Wprowadzenie w powstającym planie ochrony Parku norm dotyczących utrzymania właściwego poziomu wód powierzchniowych w otulinie Parku, w szczególności w zakresie:
  1. zabezpieczenia przed osuszeniem terenów podmokłych (mokradeł i torfowisk) powiązanych z terenem Parku,
  2. lokalizacji kopalń kruszywa w oparciu o monitoring stanów wód powierzchniowych i podziemnych i o analizę możliwego wpływu kopalni na stany wód wewnątrz Parku.
3 Zanieczyszczenie wód w otulinie Parku
  1. Popieranie i doskonalenie gospodarki wodno-ściekowej w zlewniach wód Parku poprzez rozwój sieci kanalizacyjnej, podnoszenie efektywności oczyszczania ścieków, instalowanie urządzeń oczyszczania wód burzowych i roztopowych.
  2. Popieranie rolnictwa ekologicznego, poprzez wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin.
  3. Ograniczanie zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych odciekami z obornika.
  4. Zachęcanie rolników do uczestnictwa w programach rolno-środowiskowych.
4 Zanieczyszczenie powietrza Zachęcanie do:
  1. modernizacji systemów ogrzewania poprzez wprowadzanie i popularyzację technologii wykorzystania bezemisyjnych i niskoemisyjnych źródeł energii ciepła,
  2. termomodernizacji budynków,
  3. modernizacja urządzeń oczyszczania spalin w ciepłowni miejskiej, rozbudowy sieci ciepłowniczej, gazyfikacji miasta, wprowadzania niskoemisyjnego taboru komunikacji miejskiej.
5 Zanikanie i przekształcanie siedlisk gatunków roślin i zwierząt Dążenie do wykupienia i objęcia ochroną gruntów z cennymi siedliskami roślin i zwierząt przylegających do granic Parku, w szczególności gruntów hydrogenicznych, położonych:
  1. przy południowo-wschodniej granicy Parku we wsi Sarnetki,
  2. przy północno-wschodnim brzegu jeziora Pierty,
  3. na cyplu pomiędzy jeziorami Czarne i Krzywe,
  4. przylegających do jezior Długie i Okrągłe wzdłuż zachodniej granicy Parku.
6 Ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt
  1. Zachęcanie do uprawy i hodowli rodzimych roślin i zwierząt w otulinie Parku.
  2. Usuwanie ekspansywnych obcych gatunków roślin.
  3. Ograniczanie liczebności obcych gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla istnienia gatunków rodzimych.

  

Tabela 4. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne

Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków
1 Zanieczyszczenie środowiska powodowane przez nowe obiekty przemysłowe i inwestycje drogowe

Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województw, postanowień ograniczających w otulinie Parku budowę obiektów przemysłowych lub inwestycji drogowych mogących negatywnie wpływać na środowisko wewnątrz Parku.

2 Przerywanie korytarzy ekologicznych, wpływające na zachwianie spójności Parku z siecią obszarów Natura 2000 przez budowę farm wiatrowych stwarzających zagrożenie bytowania cennych gatunków ptaków migrujących oraz gniazdujących w Parku i żerujących poza jego granicami

Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województw, postanowień ograniczających budowę farm wiatrowych na trasach wędrówek oraz na obszarach żerowania ptaków i nietoperzy, podlegających ochronie ścisłej oraz w promieniu 3 km od granic Parku.

3 Pogorszenie jakości wody cieków wpływających na obszar Parku (Czarna Hańcza, Wiatrołuża i Kamionka)

Kontrola jakości wody i wielkości ładunków transportowanych tymi rzekami oraz podejmowanie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniu wód.

  

  

  

  

Dalej »