Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

  Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2015

Spis treści  

Strona główna WPN-u

  

3. ANALIZA I OCENA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

  

  

3.8. Działania Pracowni Naukowo-Edukacyjnej

Lech Krzysztofiak, Anna Krzysztofiak, Maciej Romański

 

 

3.8.1. Działalność naukowa

 

W minionym roku na terenie parku obce instytucje realizowały 33 tematów badawczych. Część z nich była realizowana przy pomocy pracowników parku.

Działalność Pracowni Naukowo-Edukacyjnej w 2015 roku wynikała z programu działalności Pracowni na lata 2013-2015 oraz z regulaminu organizacyjnego Parku.

Pracownicy prowadzili 6 tematów badawczych, z których trzy pierwsze były współfinansowane ze środków Funduszu Leśnego:

  1. Badania nad saproksyliczną fauną skoczogonków (Collembola) wybranych siedlisk leśnych Wigierskiego Parku Narodowego w kontekście realizowanych i proponowanych działań renaturyzacyjnych – etap I.

W ramach realizacji projektu przeprowadzony został eksperyment przeniesienia martwego drewna z powierzchni o bogatej faunie skoczogonków na powierzchnie wymagające renaturyzacji. O wynikach tych prac będzie można przekonać się dopiero za 2 lata. Wstępne badania saproksylicznej fauny Collembola przeprowadzone w ramach projektu wykazały, że jej stan można ostrożnie określić jako umiarkowanie dobry.

  1. Badania znaczenia otwartych przestrzeni śródleśnych dla zachowania różnorodności gatunkowej owadów na przykładzie motyli i pszczołowatych – etap III.

W ramach drugiego projektu "Badania znaczenia otwartych przestrzeni śródleśnych dla zachowania różnorodności gatunkowej owadów na przykładzie motyli i pszczołowatych – etap III" stwierdzono na wytypowanych powierzchniach w 2015 roku występowanie łącznie 45 gatunków motyli dziennych. Liczba gatunków motyli dziennych jest zależna od wielkości powierzchni śródleśnej powierzchni otwartej. W mniejszym stopniu zależy od jej kształtu. Na małych powierzchniach, poniżej 0,5 ha liczba gatunków motyli z reguły nie przekraczała 20. Optymalna dla różnorodności gatunkowej motyli wielkość powierzchni to 1-2 ha, na których obserwowano średnio 25-30 gatunków. Dogodnymi szlakami migracyjnymi dla motyli okazały się drogi leśne i niewielkie fragmenty trasy kolejki wąskotorowej. Warunkiem niezbędnym było odpowiednie nasłonecznienie przynajmniej jednej strony takiego szlaku. Drogi leśne i szlak kolejki wąskotorowej przebiegające pod okapem drzew były unikane przez motyle dzienne i kraśniki.

Na badanych powierzchniach stwierdzono występowanie zaledwie trzech gatunków motyli chronionych w Polsce. Lycaena disparLopinga achine są chronione w skali Europy, natomiast Coenonympha tullia jest prawnie chroniony w Polsce.

  1. Toposiedliskowe uwarunkowania występowania wątrobowca Cephalozia catenulata (Huebener) Lindb. na terenie Wigierskiego Parku Narodowego w kontekście wyznaczania obszarów o wysokim stopniu naturalności z cechami pierwotnego lasu puszczańskiego.

W ramach realizacji projektu stwierdzono występowanie Cephalozia catenulata w 25 punktach badawczych rozmieszczonych w 8 kompleksach leśnych bądź leśno-torfowiskowych. Jest to gatunek wątrobowca rzadki i zagrożony w skali kraju. Z wstępnych wyników badań można postawić hipotezę, że czynnikiem warunkującym występowanie tego gatunku może być zmienność poziomu wilgotności powietrza w sezonie wegetacyjnym.

  1. Kompleksowe badania jeziora Wigry dla oceny aktualnego stanu i zagrożeń ekosystemu

Kontynuowano badania jeziora Wigry, dokonując poboru prób osadów jeziornych i określając ich przepuszczalność.

  1. Ocena stanu i tempa przekształceń zbiorników dystroficznych Wigierskiego Parku Narodowego

Kontynuowano badania związane z jeziorami dystroficznymi Parku. W minionym roku zakończono pomiary temperatury na różnych głębokościach, w dwóch jeziorach. Badania będą kontynuowane przez najbliższe lata.

  1. Fauna motyli Wigierskiego Parku Narodowego

Kontynuowano badania fauny motyli dziennych i nocnych Parku. W kilkunastu miejscach, w zróżnicowanych siedliskowo ekosystemach, prowadzono wielogodzinne odłowy motyli na światło. W wytypowanych środowiskach prowadzono również odłowy owadów przy użyciu siatki entomologicznej oraz wyszukiwanie zminowanych roślin – śladów żerowania larw motyli. W minionym roku prace te były prowadzone również w ramach projektu „Badania znaczenia otwartych przestrzeni śródleśnych dla zachowania różnorodności gatunkowej owadów, na przykładzie motyli i pszczołowatych”, współfinansowanego ze środków Funduszu Leśnego.

Powyższe badania wykazały około 220 gatunków nowych dla Parku, dzięki czemu znana fauna Lepidoptera WPN liczy już 1400 gatunków (ponad 43% fauny motyli Polski).

  

  

  

3.8.2. Monitoring środowiska i przyrody

  

W ramach prac monitoringowych w roku hydrologicznym 2015 Pracownia prowadziła prace na terenie zlewni badawczej, na wybranych powierzchniach i w wyznaczonych punktach kontrolnopomiarowych dotyczące następujących programów pomiarowych:

Meteorologia

Pomiary meteorologiczne wykonywane były na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie, gdzie ustawiona jest automatyczna stacja meteorologiczna Milos 500 firmy Vaisala. Pomiary automatyczne przeprowadzane są co godzinę. Badane były następujące parametry:

  • warunki termiczne (średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza, gruntu, długość okresu wegetacyjnego),
  • warunki opadowe (sumy miesięczne i roczne opadów, liczba dni z opadem, natężenie opadów, współczynniki pluwiometryczne, rodzaj opadów, długość zalegania pokrywy śnieżnej, miąższość pokrywy śnieżnej),
  • bilans promieniowania,
  • warunki anemometryczne (średnie miesięczne i roczne prędkości wiatru, wartości maksymalne, częstotliwość kierunków wiatru).

Efektem realizacji programu jest charakterystyka warunków meteorologicznych w roku hydrologicznym i kalendarzowym 2015. Uzyskane dane pomiarowe roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Zanieczyszczenie powietrza

Pomiary chemizmu powietrza atmosferycznego (dwutlenku siarki i dwutlenku azotu) wykonywane były na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie. Do badań wykorzystano metodę pasywną, która opracowana została w Zakładzie Chemii Analitycznej Politechniki Krakowskiej i wdrożona do praktyki zgodnie z obowiązującymi normami. Próbniki, po jednym na każdym z trzech stanowisk oddalonych od siebie o kilkanaście metrów, eksponowane były na wysokości 160 cm nad powierzchnią gruntu, przez okres 1 miesiąca. Badane były następujące parametry:

  • średnie miesięczne i roczne wartości pH i przewodności elektrolitycznej oraz ich zestawienie na tle klasyfikacji Jansena
  • miesięczne i roczne stężenia głównych jonów,
  • miesięczne i roczne ładunki głównych jonów,
  • określenie procentowego udziału poszczególnych jonów w składzie chemicznym opadów,
  • roczny przebieg zmienności wartości pH, przewodności elektrolitycznej oraz stężeń i ładunków głównych jonów,
  • stopień korelacji między stężeniami głównych jonów a wysokością opadów.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości fizykochemicznych opadów atmosferycznych oraz określenie wielkości depozycji atmosferycznej. Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadów atmosferycznych

Opad mokry zbierany był na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie w każdy poniedziałek o godz. 8.00, za pomocą kolektora opadu mokrego UNS 130/S firmy Eigenbrodt. W próbach tygodniowych określano jej wielkość oraz mierzono odczyn i przewodność elektrolityczną. Kolejne próby tygodniowe były łączone i przechowywane w temperaturze ok. 4°C. Na koniec miesiąca próba miesięczna (zlewana) była przekazywana do analizy do laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości fizykochemicznych opadów atmosferycznych oraz określenie wielkości depozycji atmosferycznej. Badane były następujące parametry :

  • średnie miesięczne i roczne wartości pH i przewodności
  • miesięczne i roczne stężenia głównych jonów,
  • miesięczne i roczne ładunki głównych jonów,
  • określenie procentowego udziału poszczególnych jonów w składzie chemicznym opadów,
  • roczny przebieg zmienności wartości pH, przewodności elektrolitycznej oraz stężeń i ładunków głównych jonów w opadzie podkoronowym,
  • stopień korelacji między stężeniami głównych jonów a wysokością opadów,
  • roczny przebieg intercepcji opadów przez korony drzew,
  • zmiana parametrów wód opadowych po przejściu przez korony drzew.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadu podkoronowego

Wody opadowe przechodzące przez warstwę koron drzew (sosna, świerk) zbierane były z leśnej powierzchni badawczej zlokalizowanej w pobliżu ogródka meteorologicznego w Sobolewie, na siedlisku lasu mieszanego świeżego, w zbiorowisku Tilio-Carpinetum calamagrostietosum. Gatunkami tworzącymi górne piętro drzewostanu są: sosna i świerk przy współudziale dębu, czasem brzozy. Domieszkę tworzą osika, lipa i grab. Niższe piętro tworzy przeważnie świerk z udziałem dębu. Inne gatunki występują pojedynczo lub sporadycznie.

Kolektory podkoronowe, w ilości 10 sztuk, rozmieszczone są na powierzchni losowo. W okresie zimowym stosowano kolektory typu „wiadro”, o łącznej pow. wlotowej 0,615 m2. Poza okresem zimowym stosowano kolektory typu „lejek”, o łącznej powierzchni wlotowej 0,804 m2. Poboru prób opadów dokonywano w okresach tygodniowych. W próbach określano jej wielkość oraz mierzono odczyn i przewodność elektrolityczną. Kolejne próby tygodniowe były łączone i przechowywane w temperaturze ok. 4°C. Na koniec miesiąca próba miesięczna (zlewana) była przekazywana do analizy do laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości chemicznych powietrza na obszarze działania stacji pomiarowej oraz określenie głównych lokalnych źródeł zanieczyszczenia. Badane były następujące parametry: stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza (tlenków siarki i tlenków azotu), korelacja między wartościami czynników zanieczyszczających powietrze a lokalnymi kierunkami wiatru w danym miesiącu.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm roztworów glebowych

We wrześniu 2013 roku na powierzchni leśnej w Sobolewie firma Geomor-Technik Sp. z o.o. zamontowała nowe próbniki roztworów glebowych na głębokości 10 i 30 cm, wyposażone w czujniki ciśnienia oraz automatycznie włączająca się pompę, wyrównującą podciśnienie w naczyniach zbiorczych. Niestety w roku 2015 zamontowane urządzenia nie naciągnęły wody glebowej. Przyczyną była najprawdopodobniej susza.

Wody podziemne

Wody podziemne badano w otworze piezometrycznym zlokalizowanym na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie, który od 1997 roku włączony jest do krajowej sieci pomiarowej Państwowego Instytutu Geologicznego pod numerem ewidencyjnym II/862Q. Piezometr posadowiony jest na głębokości 17,9 m ppt. Swobodne zwierciadło wody znajduje się na głębokości 12,05 m ppt., licząc od górnej krawędzi metalowej obudowy piezometru.

Poziom statycznego zwierciadła wody w piezometrze badano w każdy poniedziałek o godz. 8:00 za pomocą taśmy miarowej ze „świstawką”. Dodatkowo zamontowano czujnik (typu DIVER) wysokości poziomu wody temperatury w piezometrze, sondujący te parametry 2 razy na dobę. Właściwości fizyczne i chemiczne wód podziemnych badano czterokrotnie w ciągu roku hydrologicznego: w grudniu 2014 roku oraz w lutym, czerwcu i we wrześniu 2015 roku. Przed każdym pobraniem próby z otworu piezometru wypompowywano około cztery objętości słupa wody stagnującej w otworze. W terenie w próbach mierzono odczyn, przewodność elektrolityczną i temperaturę wody.

Efektem programu jest charakterystyka stanu wód podziemnych, ich ilości, chemizmu i dynamiki. Celem programu jest także ocena jakości wód podziemnych. Badane były następujące parametry:

  • stany miesięczne poziomu lustra wody, w tym stany średnie, maksymalne i minimalne,
  • średnie roczne stężenia głównych jonów, w tym związków biogennych.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Wody powierzchniowe – rzeki

Badania wód powierzchniowych dotyczyły pomiarów stanu i prędkości przepływu wód w rzece Czarna Hańcza – w punkcie kontrolnopomiarowym w Sobolewie oraz właściwości fizycznych i chemicznych wód rzeki w punktach w Sobolewie i przy ujściu rzeki do jeziora Wigry. Próby wody do badań pobierane były z nurtu rzeki jeden raz w miesiącu. W terenie w próbach mierzono odczyn, przewodność elektrolityczną i temperaturę wody. Analizy fizykochemiczne wykonywane były w laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz w WPN. Pomiar stanu wód prowadzony był w przy wykorzystaniu limnimetru firmy SABO, mierzącego co godzinę poziom wody i je temperaturę. Z zapisu limnimetru określano średnie, maksymalne i minimalne stany dobowe.

Efektem programu jest charakterystyka warunków hydrologicznych oraz wielkość ładunku substancji zawieszonych i rozpuszczonych odprowadzanych z obszaru zlewni reprezentatywnej. Celem programu jest także ocena jakości wód powierzchniowych. Badane były następujące parametry:

  • stany i przepływy charakterystyczne I stopnia oraz ich zestawienie na tle stanów i przepływów II stopnia,
  • wartości: odpływu jednostkowego, warstwy odpływu oraz współczynnika odpływu dla poszczególnych miesięcy i roku,
  • średnie miesięczne i roczne stężenia i ładunki głównych jonów, w tym związków biogennych.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadu organicznego

Materiał do badań opadu organicznego zbierany był w zbiorowisku ubogiego grądu trzcinnikowego Tilio-Carpinetum calamagrosietosum, w drzewostanie świerkowo - sosnowym z odnawiającą się warstwą krzewów leszczyny, przy pomocy 15 chwytaczy białych wiader z tworzywa sztucznego o łącznej pow. wlotowej 0,922 m2, umieszczonych na stojakach 80 cm nad powierzchnią gruntu. Chwytacze ustawione były losowo w trzech rzędach po 5 sztuk (odległości pomiędzy chwytaczami wynosiła 3 m). Chwytacze opróżniane były w odstępach miesięcznych, a zebrany materiał sortowano na poszczególne frakcje (igły, liście, owoce, gałązki, kora, porosty, inne). Następnie, po wysuszeniu materiału do stałej masy ważono go, po czym całość homogenizowano za pomocą młynka uniwersalnego. Z tak przygotowanego materiału z 12 kolejnych miesięcy roku hydrologicznego przygotowywano jedną próbę, którą poddano analizie chemicznej w laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska.

Efektem programu jest określenie ilościowego i jakościowego składu opadu organicznego oraz wielkości dopływu pierwiastków z opadem organicznym do gleby w wybranych ekosystemach leśnych. Badane były następujące parametry:

  • sucha masa opadu organicznego dla poszczególnych miesięcy i roku,
  • roczny ładunek głównych pierwiastków docierających do gleby z opadem organicznym.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z dostępnych serii pomiarowych.

Uszkodzenia drzew i drzewostanów

Ocenę stanu uszkodzeń drzew przeprowadzono w trzech siedliskach leśnych: w borze bagiennym Vaccinio uliginosi-Pinetum, z rzadkim i niskim drzewostanem sosnowym (pow. 050), świerczynie na torfie Sphagno girgensohnii-Piceetum (pow. 051) oraz nasadzeniu sosny na siedlisku grądowym Tilio-Carpinetum calamagrostietosum (pow. 052) Na każdej powierzchni zbadano 20 drzew (sosna, świerk), określając ubytek aparatu asymilacyjnego, pierśnicę drzew, uszkodzenia pnia oraz procent martwych gałęzi w koronie. Za kryterium oceny stanu zdrowotności drzewostanu przyjęto procent ubytku aparatu asymilacyjnego drzew, posługując się „Atlasem ubytku aparatu asymilacyjnego drzew leśnych (Borecki, Keczyński 1992) oraz ilość martwych gałęzi.

Efektem programu jest uzyskanie wskaźnikowych informacji o zmianach zdrowotności drzewostanów. Badane były następujące parametry:

  • ocena defoliacji drzew,
  • ocena odbarwienia aparatu asymilacyjnego,
  • ocena uszkodzeń pni,
  • pierśnica badanych drzew.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2015 zostały odniesione do wartości z poprzedniego sezonu.

Epifity nadrzewne

W roku 2015 zmieniono metodykę w monitoringu epifitów nadrzewnych. W tym cwelu założono nowe powierzchnie do badań epifitów nadrzewnych. Dla oceny zmian powierzchni plech porostów wytypowano dwa gatunki porostów: tarczownicę bruzdkowaną Parmelia sulcata oraz pustułkę pęcherzykowatą Hypogymnia physodes. Dla każdego z tych gatunków założono na pniach drzew po 8 stanowisk monitoringowych, na których badana była powierzchnia wybranych plech porostów oraz ich zdrowotność. Powierzchnia plech określana była przy pomocy odpowiedniego oprogramowania ze zdjęć fotograficznych wykonanych oddzielnie dla każdej plechy. Na sześciu dodatkowych stanowiskach monitoringowych badane były porosty o plechach krzaczkowatych. Na wyznaczonych fragmentach pni drzew zliczane były wszystkie osobniki bez oceny przynależności gatunkowej porostów.

Fotopułapki

W 2015 roku Pracownia Naukowo-Edukacyjna Wigierskiego Parku Narodowego zakupiła 3 dodatkowe foto-pułapki i obecnie dysponuje 22 kamerami. Jednak jedna z nich uległa awarii i przez kilka miesięcy znajdowała się w serwisie, ostatecznie jednak została naprawiona.

Rozszerzono obszar objęty monitoringiem z wykorzystaniem foto-pułapek na tereny wykorzystywane przez watahę południową. Nadal głównym zadaniem kamer jest monitoring wilków bytujących na terenie Parku. Dzięki nagraniom udało się ustalić że wataha południowa z sukcesem wychowała pięć szczeniaków, natomiast wataha północna cztery.

W 2015 roku kamery zarejestrowały łącznie 22 309 nagrań, z czego 10 555 były to nagrania wzbudzone przez widoczne na nich zwierzęta. Na nagraniach rozpoznano łącznie 54 taksony zwierząt. Najciekawszym gatunkiem który pojawił się w nagraniach był ryś, który został uwieczniony przez dwie kamery.

Lista gatunków zarejestrowanych przez foto-pułapki w 2015 roku.

Ssaki: Ptaki:
Borsuk (Meles meles) Bielik (Haliaeetus albicilla)
Dzik (Sus scrofa) Bocian czarny (Ciconia nigra)
Jeleń szlachetny (Cervus elaphus) Brodziec samotny (Tringa ochropus)
Jenot (Nyctereutes procyonoides) Drozd spiewak (Turdus philomelos)
Kot domowy (Felis catus) Dzięcioł duży (Dendrocopos major)
Kuna leśna (Martes martes) Dzięcioł czarny (Dryocopus martius)
Lis rudy (Vulpes vulpes) Gil zwyczajny (Pyrrhula pyrrhula)
Łoś (Alces alces) Gołąb grzywacz (Columba palumbus)
Mysz leśna (?) (Apodemus flavicollis (?)) Jarzabek (Tetrastes bonasia)
Nietoperze (Chiroptera) Jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis)
Norka amerykańska (Neovison vison) Krzyżówka (Anas platyrhynchos)
Nornica (?) (Myode sp. (?)) Kos (Turdus merula)
Pies domowy (Canis lupus familiaris) Kowalik (Sitta europaea)
Ryś (Lynx lynx) Krogulec (Accipiter nisus)
Sarna europejska (Capreolus capreolus) Kruk (Corvus corax)
Tchórz zwyczajny (Mustela putorius) Kwiczoł (Turdus pilaris)
Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) Myszołów (Buteo buteo)
Wilk (Canis lupus) Myszołów włochaty (Buteo lagopus)
Zając szarak (Lepus europaeus) Orlik krzykliwy (Clanga pomarina)
Człowiek rozumny (Homo sapiens) Orzechówka (Nucifraga caryocatactes)
Inne: Pełzacz leśny (Certhia familiaris)
Pokłonnik kamilla (Limenitis camilla) Puszczyk (Strix aluco)
Perłowiec malinowiec (Argynnis paphia) Rudzik (Erithacus rubecula)
Świtezianka dziewica (Calopteryx virgo) Bogatka (Parus major)
Czubatka (Lophophanes cristatus)
Słonka (Scolopax rusticola)
Sójka (Garrulus glandarius)
Strzyżyk (Troglodytes troglodytes)
Turkawka (Streptopelia turtur)
Zięba (Fringilla coelebs)
Zimorodek (Alcedo atthis)
Żuraw (Grus grus)
  

  

W nagraniach pojawił się również nierozpoznany ssak. Pomimo konsultacji z zoologami, nie udało ustalić się przynależności gatunkowej tajemniczego zwierzęcia. Lista gatunków mogłaby być dłuższa, szczególnie w przypadku ptaków, jednak potrzebna by była do tego pomoc ornitologów. Kamery zarejestrowały bardzo dużo nagrań z ptakami, które w okresie suszy zlatywały się do wodopojów, jednak w znacznej części wypadków nie udało rozpoznać się gatunków.

W chwili obecnej zarchiwizowanych jest 9 497 nagrań (od chwili rozpoczęcia monitoringu zwierzyny z użyciem foto-pułapek). Na podstawie zarchiwizowanego materiału zmontowano 48 odcinków serii „Obserwator” (25 odcinków w 2015 roku), oraz film „Wilki nad Wigrami” przygotowany na festiwal fotografii przyrodniczej „Wizje Natury 2015” (organizator festiwalu – Związek Polskich Fotografów Przyrody.

Nazwy filmów zrealizowanych w 2015 r.:

  

1. Leśne psoty 9. Pora na sen 17. Nieproszony gość
2. Leśny bar mleczny 10. Rykowisko 18. Wilcza wiosna
3. Wilcze lato 11. Kto szuka borsuka 19. Dzik jaki jest
4. Szczeniaki rozrabiają 12. Prawa lasu 20. Wiosenna toaleta
5. Wilcze tornado 13 Czas dorastania. 21. Leśne życie
6. Jesienne serenady 14. Gdy wilk nie patrzy 22. Historia pewnej nory
7. Wilcze błota 15. Sarna 23. Śmierć przy wodopoju
8. Potyczka 16. Trofeum 24. Bielik
25. Wataha

  

  

  

  

3.9. Ochrona krajobrazu

  

  

3.9.1. Zagospodarowanie przestrzenne

Janina Kamińska

  

W roku 2015, w ramach realizacji zapisów art. 53. Ust.4.. pkt 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz art. 10 pkt 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Wigierski Park Narodowy brał udział w postępowaniu administracyjnym związanym z uzgadnianiem: decyzji o warunkach zabudowy; miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. WPN zajmował stanowisko w sprawie:

  1. Projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów położonych w obrębie geodezyjnym Sobolewo w gminie Suwałki (postanowienie o pozytywnym uzgodnieniu), który zawierał między innymi.
  • Ustalenia ogólne dotyczące zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, szczegółowych warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy;
  • Ustalenia szczegółowe dla terenów o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania w tym: tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, jednorodzinnej z usługami, zabudowy usługowej i zagrodowej, terenów rolniczych, górniczych, terenów komunikacji i terenów pod budowę urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii (związanych z konwersją energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną).
  1. Projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części wsi Stary Folwark Leszczewek w gminie Suwałki wraz prognozą oddziaływania na środowisko (postanowienie o pozytywnym uzgodnieniu). Zmiana planu miejscowego dotyczyła:
  • Terenu oznaczonego symbolem 28UO (teren istniejącej szkoły) i określiła możliwości zastosowania w nowych budynkach lub ich częściach odmiennych form architektonicznych dostosowanych do wymogów funkcjonalnych (tu sala gimnastyczna);
  • Możliwości realizacji (w ciągu dróg powiatowych) tras rowerowych jako elementów szlaku rowerowego Dowspuda – Stary Folwark („Podlaski Szlak Bociani”) i transgranicznego szlaku rowerowego R-11 oraz jako odgałęzienia ścieżki rowerowej „Rowerowy Wschodni Szlak Green Velo” prowadzonej wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 655 Suwałki – Sejny.
  1. Zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Suwałki (postanowienie odmawiające uzgodnienia). Podjęta przez Radę Gminy Suwałki Uchwała określiła przedmiot zmiany Studium (…). Zmiany obejmowały: wyznaczenie obszarów gdzie rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; zmiany w ustaleniach dotyczących gospodarki odpadami; zmiany dotyczące udokumentowanych złóż kruszywa naturalnego i zmiany w strukturze osadniczej.

Odmowa uzgodnienia zmiany Studium (…) związana była z nieprecyzyjnymi zapisami dotyczącymi lokalizacji małej elektrowni wodnej we wsi Sobolewo w miejscu starego młyna wodnego i inwestycji związanych z urządzeniami produkującymi energię elektryczną w terenach zabudowanych oraz z wyznaczonym na rysunku Studium (…) obszarem dopuszczającym zabudowę w strefie „wyłączonej z zabudowy”.

Poza uzgodnieniem zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suwałki i uzgodnieniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Wigierski Park Narodowy w 2015 roku przedstawiał swoje stanowisko w 103 rozpatrzonych sprawach. 63 z nich dotyczyło uzgodnień decyzji o warunkach zabudowy. Na terenie strefy ochronnej parku uzgodniono 34 projekty decyzji o warunkach zabudowy. Wszystkie inwestycje na terenie otuliny zostały uzgodnione przez Dyrektora WPN.

Uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy w granicach Parku:

W granicach parku uzgadniano 29 inwestycji. Każda uzgadniana inwestycja na terenie Parku narodowego musi być rozpatrzona w zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz w zakresie ochrony przyrody parku. Wszystkie postanowienia wydawane w oparciu o ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych były pozytywne.

Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego nie uzgodnił 7 inwestycji, wydając postanowienia z zakresu ustawy o ochronie przyrody.

  • 3 inwestycje w gminie Suwałki - w miejscowościach Tartak, Leszczewo i Czerwony Folwark. Dwa postanowienia wydane dla inwestycji w Tartaku i Leszczewie zostały zaskarżone do Ministra Środowiska i są w trakcie rozpatrywania przez organ II instancji. Inwestycja planowana we wsi Czerwony Folwark, po zmianie zapisów decyzji o warunkach zabudowy zgodnie z wymaganiami WPN została uzgodniona.
  • 2 inwestycje w gminie Krasnopol – w miejscowości Rosochaty Róg. Postanowienia nie zostały zaskarżone do Ministra Środowiska.
  • 2 inwestycje w gminie Giby – w miejscowości Wysoki Most. Jedna z nich (dotycząca odbudowy siedliska rolniczego) po zmianie decyzji o warunkach zabudowy zgodnie z wymaganiami WPN uzyskała pozytywne uzgodnienie. Druga inwestycja została zaskarżona i wg stanu na 31 grudnia 2015 jest w trakcie rozpatrywania prze organ II instancji.

Z 7 postanowień, wydanych w 2014 roku, dotyczących realizacji zabudowy we wsi Krusznik, zaskarżonych do Ministra Środowiska cztery zostały utrzymane w mocy przez organ II instancji. Trzy kolejne skierowane zostały skierowane przez MŚ do powtórnego rozpatrzenia przez Dyrektora WPN (z tego dwie inwestycje zostały uzgodnione, a jedna po ponownej odmowie uzgodnienia jest rozpatrywana przez MŚ).

Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego wydał 24 postanowienia o pozytywnym uzgodnieniu inwestycji (w tym 2 po uprzednim wydaniu postanowień negatywnych). Postanowienia dotyczyły inwestycji lokalizowanych w gminach: Suwałki, Nowinka, Krasnopol i Giby. Uzgodnienia inwestycji odnosiły się do budowy, rozbudowy i przebudowy obiektów.

W ramach 24 w. wym. postanowień uzgodniono:

  • 9 inwestycji dotyczących siedlisk rolniczych: po jednej we wsiach Leszczewek i Burdeniszki i 3 we wsi Czerwony Folwark w gminie Suwałki; oraz po jednej we wsiach: Krusznik w gminie Nowinka, Maćkowa Ruda i Rosochaty Róg w gminie Krasnopol i Wysoki Most w gminie Giby;
  • 3 inwestycje dotyczące budynków mieszkalnych: po jednej we wsiach Leszczewo i Tartak w gminie Suwałki oraz we wsi Bryzgiel w gminie Nowinka
  • 2 inwestycje dotyczące pomostów: we wsi Sobolewo w gminie Suwałki i Czerwony Krzyż w gminie Krasnopol;
  • 2 inwestycje dotyczące budynków gospodarczych: w Wysokim Moście w gminie Giby i wsi Burdeniszki w gminie Suwałki
  • po jednej inwestycji dotyczącej: linii energetycznej w Leszczewie i oczyszczalni przydomowej w Lipniaku w gminie Suwałki; wieży widokowej, zmiany sposobu użytkowania budynku gospodarczego na mieszkalny w Kruszniku i wiaty w Bryzglu w gminie Nowinka oraz sauny w Rosochatym Rogu w gminie Krasnopol

Uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy w otulinie parku:

34 postanowienia o pozytywnym uzgodnieniu w obszarze otuliny WPN dotyczyło terenu gmin: Suwałki, Krasnopol, Nowinka i Szypliszki. Przedmiotem uzgodnień były budowy, rozbudowy i przebudowy obiektów.

Uzgodniono:

  • siedliska we wsiach: Remieńkiń, Ryżówka, Żubrówka Stara (2), Gremzdy Polskie, Buda Ruska i Maćkowa Ruda (2) w gminie Krasnopol; Mała Huta w gminie Suwałki i we wsi Monkinie w gminie Nowinka (razem 10 inwestycji);
  • budowy budynku mieszkalnego we wsiach: Lipowe, Sobolewo i Mała Huta w gminie Suwałki; Ryżówka, Remieńkiń (2), Aleksandrowo (2) i Buda Ruska w gminie Krasnopol i we wsi Walne w gminie Nowinka (razem 10 inwestycji);
  • budowy: budynku gospodarczego we wsi Sobolewo (2) w gminie Suwałki (razem 2 inwestycje);
  • zmianę sposobu użytkowania budynku gospodarczego na mieszkalny we wsiach: Buda Ruska w gminie Krasnopol i Dębowo w gminie Szypliszki (razem 2 inwestycje);
  • budowy domów letniskowych we wsiach Buda Ruska i Gremzdy Polskie w gminie Krasnopol (razem 2 inwestycje);
  • stawy rybne we wsiach Mikołajewo w gminie Krasnopol i Wiatrołuża w gminie Suwałki (razem 2 inwestycje);
  • po jednej inwestycji: saunę w Budzie Ruskiej w gminie Krasnopol; drogę we wsi Bobrowisko, budynek OSP w Nowej Wsi, i pomost w Małej Hucie w gminie Suwałki; linię energetyczną w Bryzglu i oczko wodne we wsi Walne w gminie Nowinka (razem 6 inwestycji).

W sumie Wigierski Park Narodowy uzgodnił:

  • 25 inwestycji w gminie Suwałki (15 w parku, 10 w otulinie),
  • 9 inwestycji w gminie Nowinka (5 w parku, 4 w otulinie),
  • 25 inwestycji w gminie Krasnopol (6 w parku i 19 w otulinie),
  • 3 inwestycje w gminie Giby (wszystkie w parku),
  • 1 inwestycję w gminie Szypliszki (w otulinie).

  

  

  

  

3.9.2. Zadrzewienia

Łukasz Skiendziul

  

W 2015 roku Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego rozpatrzył 46 wniosków (w 2014 r. 97 wniosków ) dotyczących wycinki drzew i krzewów z zadrzewień, w tym:

  • pozytywnie – 41 wniosków,
  • częściowo pozytywnie – 2 wnioski,
  • negatywnie – 0,
  • przekazał wg właściwości lub nie rozpatrywał ze względu na brak zasadności (drzewa poza granicami Parku lub wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną lub też wiek drzew poniżej 10 lat) – 3 wnioski.

Liczba rozpatrywanych wniosków w poszczególnych gminach: Krasnopol – 9, Nowinka – 9 oraz Suwałki – 28.

Łącznie z powierzchni objętej ochroną krajobrazową usunięto 674 szt. drzew. Szczegółową liczbę drzew z uwzględnieniem gatunków przedstawia tabela nr 27.

Główną przyczyną usuwania drzew w analizowanym okresie była pielęgnacja zadrzewień przegęszczonych. Zabiegi polegały przede wszystkim na usuwaniu drzew obumarłych, chorych lub przygłuszonych, a niejednokrotnie znajdujących się w pobliżu zabudowań co także stwarzało zagrożenie dla ludzi i mienia.

     

Tabela 27. Drzewa i krzewy wyznaczone w 2015 r. do wycinki z terenów objętych ochroną krajobrazową,

znajdujących się w granicach Wigierskiego Parku Narodowego

  

Gmina Gatunek drzewa, liczba sztuk lub powierzchnia
Ol Kl Lp So Wb Brz Sw Md Tp Js inne krzewy/m2
Suwałki

142

3

2

72

29

50

15

7

7

6

184

6

Nowinka

69

-

-

51

-

8

5

-

-

-

3

-

Krasnopol

8

4

-

1

-

-

3

3

-

1

1

-

Giby

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

razem

219

7

2

124

29

58

23

10

7

7

188

-

  

  

Jesienią 2015 roku wykonano zabiegi pielęgnacyjne polegające m.in. na usunięciu suchych konarów, murszu, formowaniu korony oraz w razie potrzeby zastosowaniu obejm lub lin zabezpieczających 8 cennych drzew. Były to dęby, lipa, modrzew i wiąz posiadające cechy drzew pomnikowych i rosnących w miejscach bardzo uczęszczanych oraz mogących jednocześnie zagrażać tj. przy parkingach czy szlakach turystycznych. Zabiegi wykonano dzięki środkom pochodzącym z funduszu leśnego.

  

  

  

  

3.10. Ochrona przed szkodnictwem

  

Karol Korsakowski

  

Straż Wigierskiego Parku Narodowego w 2015 roku funkcjonowała i realizowała zadania ochronne w 4 osobowej obsadzie, tj. 3 strażników i komendant.

Do pomocy w sytuacjach, kiedy zachodziła taka konieczność decyzją Dyrektora Parku udział w patrolach brali wyznaczeni pracownicy służby terenowej Parku.

Głównymi przestępstwami i wykroczeniami z jakimi ma do czynienia Straż Wigierskiego Parku Narodowego są naruszenia prawa polegające przede wszystkim na:

  • Kłusownictwie rybackim (art. 27a. ust. 1, ustawy z dnia 18.04.1985 r. z późn. zm. o rybactwie śródlądowym), przez które rozumie się nielegalne połowy ryb sieciami, przy użyciu prądu i przy użyciu ościeni, oraz amatorski połów ryb wędkami bez wymaganego zezwolenia (art. 27; ust. 1 cytowanej ustawy);
  • Zaborze mienia (art.278 §1 kk i art.290 ust. 1 kk.), polegającym na kradzieży drewna ze stosów, oraz innych rzeczy ruchomych jak również nielegalnym wyrębie i kradzieży drewna;
  • Kłusownictwie na zwierzynę łowną (marginalnie zdarza się wnykarstwo);
  • “Dzikiej turystyce” i biwakowaniu poza miejscami do tego celu wyznaczonymi.(art.15, ust. 1, pkt. 23; ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody), jak również paleniu ognisk w miejscach nie wyznaczonych (art.15, ust. 1, pkt.10 cytowanej ustawy);
  • Ruchu pojazdów poza drogami publicznymi (art.15 ust.1 pkt.18 ustawy jw.);
  • Parkowaniu pojazdów w miejscach do tego nie przeznaczonych (art.161 kw.);
  • Zaśmiecaniu lasu (art.162 §1 kw.).

Straż Parku wyposażona jest w:

  • krótką bojową broń palną (pistolety P-83 “Wanad”),
  • ręczne miotacze gazu,
  • radiotelefony nasobne typu “Motorola”,
  • telefony komórkowe,
  • kajdanki,
  • samochody terenowe typu pikap mitsubishi L-200,
  • łodzie motorowe typu “Harpun” i łódź hybrydowa typu “Okoń” z silnikiem zaburtowym,
  • łódź wiosłową z doczepnym silnikiem zaburtowym,
  • fotopułapki (2 szt.).

Funkcjonariusze Straży Parku w 2015 roku odbyli 373 patroli po lądzie i wodach znajdujących się w granicach administracyjnych WPN, z czego 12 realizowano wspólnie z funkcjonariuszami Policji, z KMP w Suwałkach.

W trakcie wszystkich patroli w ciągu roku wylegitymowano 474 osoby z czego 197 osoby pouczono o konieczności przestrzegania obowiązujących na terenie WPN przepisów. W trzech przypadkach na osoby świadomie naruszające prawo nałożono 3 grzywny w drodze mandatu karnego na łączną sumę 500 zł.

W wyniku patroli łodziami po wodach Wigierskiego Parku Narodowego zlokalizowano, podjęto i zabezpieczono w magazynie straży następujący sprzęt:

  • sieci typu wonton 31 szt. (w tym 6 szt. stanowiące własność Wigierskiego Parku Narodowego),
  • żywcówki (samołówki) 14 szt.,
  • pęczki węgorzowe 22 szt.,
  • żaki 8 szt.,
  • wnyki 2 szt.,
  • przestawa rzeczna 1 szt.

Podjęty sprzęt kłusowniczy został zabezpieczony i na dzień 28.01.2016 r. znajduje się w magazynie Straży.

Ryby, które znajdowały się w podjętym sprzęcie kłusowniczym zostały przekazane do magazynu ryb WPN lub przekazane na potrzeby woliery w Maćkowej Rudzie.

W trakcie organizowanych zasadzek udało się ująć 3 kłusowników poławiających ryby na wodach Parku.

Komendant SP uczestniczył w szkoleniu obronnym organizowanym przez Ministerstwo Środowiska.

Funkcjonariusze Straży SP brali czynny udział w liczeniu ptactwa wodnego na jeziorze Wigry oraz w zabezpieczaniu regat i imprez m.in. Bezpieczna Woda, Maraton Wigier, rajd rowerowy, Pogoń za Bobrem.

     

Tabela 28. Szkodnictwo i ochrona przed szkodnictwem w 2015 r.

  

Liczba

funkcjonariuszy

Straży Parku

Windykacja

należności

w zł

Kradzieże drewna Liczba

przypadków

kłusownictwa

liczba

przypadków

skradzione drewno
masa (m3) wartość (zł)
4 0 0 0 0 3
  

  

  

  

3.11. Wolontariat

Joanna Górecka

  

W 2015 roku w programie „Wolontariat dla Wigier” wzięło udział 9 osób, w tym 7 kobiet i 2 mężczyzn. Wiek wolontariuszy mieścił się w przedziale od 22 do 44 lat. Siedmioro spośród wolontariuszy było studentami bądź niedawno ukończyli studia, 2 osoby (38 i 44 lata) aktualnie poszukiwały pracy. Zainteresowanie wolontariatem wydaje się być wyższe wśród osób spoza województwa podlaskiego (stąd tylko 2 osoby). Wśród pozostałych woluntariuszy 1 osoba była z pomorskiego (Gdańsk), wielkopolskiego – 2 osoby, warmińsko-mazurskiego (Olecko) – 1 osoba, śląskiego – 2 osoby, kujawsko-pomorskiego (Toruń) – 1 osoba.

Łącznie wolontariusze przepracowali 442,5 godziny. Najbardziej aktywnym miesiącem był, podobnie jak w roku 2014, lipiec – 194,5 godziny pracy wolontariuszy (6 wolontariuszy, przy czym jeden z nich pracował także w czerwcu), czerwiec – 129 (2 osoby), sierpień – 119 godzin (2 osoby).

Zadania, jakie wykonywali wolontariusze to:

  1. Konserwacja drewnianych i metalowych elementów małej infrastruktury turystycznej na terenie Parku;
  2. Przycinanie gałęzi, utrudniających przejście po ścieżkach „Las” i „Suchary”;
  3. Monitoring ruchu turystycznego na Czarnej Hańczy (Bindużka);
  4. Prace porządkowe na wystawie przyrodniczej w Krzywem;
  5. Prace porządkowe na wystawie etnograficznej w Krzywem;
  6. Sprzątanie szlaków turystycznych;
  7. Prace porządkowe (pielenie) w ogródkach w Krzywem;
  8. Pomoc w Centrum Informacji Turystycznej;
  9. Pomoc przy organizacji imprezy edukacyjnej (Letnia Akademia Przyrody)
  10. Wprowadzanie danych do bazy;
  11. Monitoring niecierpka gruczołowatego.

Wśród 9 wolontariuszy, 2 osoby wykazały się szczególnym zaangażowaniem i samodzielnością, 6 osób również rzetelnie wypełniało swoje zadania, z jedną wolontariuszką pojawiły się pewne nieporozumienia.

Ponadto zgłoszenia nadesłały jeszcze 2 osoby, ale wobec braku możliwości dopasowania zadań do ich umiejętności, zrezygnowały.

  

  

  

Dalej »