|
Edukacja przyrodnicza i co dalej ... . Dla najmłodszych
Katarzyna
Łukowska, Wigierski Park Narodowy
Dział Edukacji,
Krzywe 82, 16-402 Suwałki
Edukacja przyrodnicza to bardzo szerokie pojęcie. Od zarania dziejów człowiek jest częścią świata przyrody, do którego zaliczamy przyrodę ożywioną i
nieożywioną.
Edukacja przyrodnicza jest również częścią wychowania przedszkolnego. Dziecko w przedszkolu rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne
charakterystyczne dla poszczególnych pór roku, podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody np. nie stoi pod
drzewem podczas burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę. Wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i telewizji np. że będzie padał śnieg,
deszcz, wiał wiatr, stosuje się do podawanych informacji w miarę swoich możliwości. Jest uczone poszanowania roślin i zwierząt. Małe dziecko wymienia
rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych np. na polu, łące, w lesie. Wie jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt
(przestrzeń życiowa, bezpieczeństwo) i wzrostu roślin (światło, temperatura i wilgotność)
Jednymi z głównych celów edukacji przyrodniczej jest wyrobienie postawy proekoloegicznej oraz szacunku dla otaczającego nas świata przyrody. Aby takie
postawy u dzieci się wykształciły należy rozpocząć naukę jak najwcześniej, a przedszkole jest najlepszą instytucją od której należy rozpocząć.
Nauczyciele pracujący w przedszkolu mają do dyspozycji szeroki wachlarz metod, środków do przybliżania dzieciom świata przyrody. Mogą wykorzystywać
znane wszystkim metody, takie jak:
- metody słowne,
- metody pokazowe,
- metody praktycznego działania,
- metody aktywizujące.
Bardzo ważną rolę w edukacji przyrodniczej odgrywa nauczyciel. Od jego zaangażowania i pasji zależy, jak w dzieciach zostanie rozbudzone umiłowanie
przyrody. Jego zadaniem jest pobudzanie aktywności, uczenie obserwowania obiektów przyrodniczych, organizowanie sytuacji w czasie których motywuje do
myślenia, kieruje przebiegiem myślenia. Nauczyciel jako osoba, która wprowadza dziecko w świat przyrody, podczas przygotowywania oraz przeprowadzania
zajęć powinien wykazywać się twórczością i zaangażowaniem. Edukację przyrodniczą można realizować w przedszkolu poprzez np. organizowanie "Kącików
przyrodniczych". W zależności od pory roku można w nich gromadzić różne okazy przyrodnicze, które później mogą zostać wykorzystane do różnych zajęć z
zakresu edukacji plastycznej czy matematycznej. Organizować wraz z dziećmi gazetki przyrodnicze oraz albumu przyrodnicze, czasie tworzenia których będą
zaangażowane dzieci. Stanowią one świetny materiał poglądowy, z którego dzieci mogą się dowiedzieć, jak wyglądają zwierzęta i rośliny. Doskonałą zabawą
jest układanie przyrodniczych puzzli. Puzzle można wykonać z pocztówek lub obrazków podklejanych na kartonie lub kartkach z bloku technicznego. Takie
puzzle nie tylko uczą o zwierzętach, ale również ćwiczą cierpliwość, spostrzegawczość wzrokową. Organizować zabawy i eksperymenty badawcze, które
rozbudzają ciekawość i w łatwy sposób pozwalają dzieciom przyswoić różne zjawiska przyrodnicze np. topnienie śniegu lub zamarzanie wody zimą, kalendarz
pogody - codzienne obserwacje i zaznaczanie stanu pogody pozwala dzieciom zrozumieć zjawiska atmosferyczne oraz ich zmienność. Gromadzić biblioteczki
przyrodnicze, które mogą być zakładane przy współpracy z rodzicami, biblioteczki mogą być wyposażone w książeczki i pisemka dziecięce dostosowane do
wieku dzieci i które dają im dużo radości i korzyści. Zachęcać do udziału w konkursach przyrodniczych i akcjach typu "Dzień Ziemi" czy sprzątanie
świata. Organizować spacery i wycieczki, sprzyjające obserwacjom przyrody ożywionej i nieożywionej. Jest to trudna forma pracy, ale daje dzieciom dużo
korzyści i łatwiej im pozna niektóre rzeczy przez czynne uczestnictwo. Hodować z maluchami roślin i zwierząt - zakładanie hodowli roślin i zwierząt to
bardzo dobra metoda pokazania dzieciom procesu wzrostu roślin lub zwierząt. Wyrabia to u dzieci nawyk opieki nad roślinami i zwierzętami, oraz
umożliwia procesy poznawcze.
Bardzo ważny jest również element korzystania z dobrodziejstw otaczającej przyrody. Zawsze w okolicy znajdzie się park narodowy, krajobrazowy, obszar
chronionego krajobrazu, czy leśnictwo. Kontakt z ludźmi zawodowo zajmującymi się ochroną przyrody jest dla malucha niezwykle ważny i dostarcza nie
zapomnianych wspomnień. Warto skorzystać z ich pomocy i doświadczenia.
Ważnym elementem edukacji przyrodniczej w przedszkolu, na który chciałabym zwrócić uwagę jest edukacja ekologiczna, której głównymi celami są:
wyrobienie postawy proekologicznej, wyrobienie nawyku dbania o otaczającą przyrodę, segregacja odpadów, oraz kształtowania poczucia odpowiedzialności z
otaczające nas środowisko.
Proces wyrabiani postawy szacunku oraz postawy proekologicznej jest długi i konty- nuowany na dalszych etapach kształcenia młodego człowieka powinien dać
pozytywne efekty.
Kilka pomysłów na ciekawą edukację ekologiczną.:
1. „Albumy przyrodnicze” – wykonajmy wspólnie z dziećmi albumy ze zdjęciami z naszych spacerów. Tematem albumów mogą być „ Cztery pory roku” – zdjęcia
ze spacerów w każdej porze roku. Pozwólmy dzieciom tworzyć podpisy do zdjęć oraz ramki, wówczas będą miały satysfakcję z wykonanego zadania.„Zwierzęta
lasu” – wykonajmy wspólnie album zwierząt leśnych. Mogą to być zdjęcia lub ilustracje (najlepiej przyniesione przez dzieci z domu). Następnie niech
każde dziecko samo przyklei swoją ilustrację i dodatkowo niech wykona do niej tło.
2. Doświadczenia w kąciku przyrody. Można je podzielić na cztery pory roku:
- jesienne: badanie właściwości wody, np.: deszcz; badanie właściwości wosku, parafiny.
- zimowe: badanie właściwości śniegu, lodu,
- wiosenne: obserwowanie wzrostu roślin, właściwości gleby.
- letnie: badanie naszego cienia, właściwości piasku.
Zapraszam do dzielenia się swoimi pomysłami
!
|
