Lp.

Autor wniosku

lub uwagi,

 podmiot, data

i forma przekazania

Treść wniosku lub uwagi

Status, sposób

rozpatrzenia,

uzasadnienie

 ewentualnego

odrzucenia

Klub Przyrodników,

pismo z dnia 20.05.2011 r.

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

a) podejścia holistycznego – polegającego na kompleksowym postrzeganiu ekosystemów i równocennym postrzeganiu ich elementów. W szczególności: drzewostany powinny być postrzegane tylko jako jeden z elementów ekosystemu leśnego; planowanie ochrony ekosystemów leśnych powinno wynikać z analizy potrzeb wszystkich komponentów ekosystemu, a nie tylko z potrzeb drzewostanów;

b) długoterminowej wizji – polegającego na osadzeniu planu sporządzanego na 20 lat w kontekście długoterminowej wizji ochrony każdego z elementów przyrody;

c) pierwszeństwa przyrody – polegającego na priorytecie naturalnych procesów przyrodniczych nad działaniami ochronnymi; projektowaniu zabiegów ochronnych tylko tam, gdzie są naprawdę i niezbicie niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony, a nie projektowaniu ich, gdy cele ochrony mogą zostać osiągnięte w wyniku naturalnych procesów. W ekosystemach o naturalnej genezie i charakterze (leśnych, wodnych), zabiegi ochronne powinny być, gdy tylko to możliwe, projektowane jako naprawa naruszonych przez człowieka naturalnych mechanizmów funkcjonowania ekosystemów.

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

a) ochrona czynna będzie w okresie objętym planem realizowana na sposób o którym mowa w § 23 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody – czyli przez umożliwienie przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych, ponieważ ich przebieg służy osiąganiu celów ochrony (ochrona zachowawcza – gdy nie zidentyfikowano potrzeby działań ochronnych w okresie planu);

b) ochrona czynna będzie w okresie objętym planem realizowana na sposób o którym mowa w § 23 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. – czyli przez wykonywanie zabiegów ochronnych, ponieważ są one niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony (zidentyfikowano potrzebę działań ochronnych w okresie planu), w tym:

- zabiegi ochronne będą służyć unaturalnieniu ekosystemów (ochrona unaturalniająca: długoterminowa wizja przewiduje, że w przyszłości zabiegi ochronne w tych ekosystemach przestaną – po osiągnięciu renaturyzacji – być potrzebne),

- zabiegi ochronne będą służyć stabilizacji i utrzymaniu ekosystemów półnaturalnych (ochrona stabilizująca: długoterminowa wizja przewiduje, że zabiegi będą musiały być zawsze kontynuowane, ponieważ ekosystemy są od nich zależne),

- zabiegi ochronne mają charakter eksperymentalny (ochrona eksperymentalna).

Takie strefowanie sposobów ochrony nawiązuje do treści definicji „ochrony czynnej" – polegającej przecież na stosowaniu, ale tylko w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów. Jako narzędzie planowania ochrony takie strefowanie jest postulowane w teorii ochrony przyrody i było z dużym powodzeniem stosowane w praktycznym planowaniu ochrony innych parków narodowych. Umożliwia uporządkowanie założeń planistycznych i wskazanie związków logicznych między planowanymi zadaniami ochronnymi, a celami jakimi mają one służyć, ułatwia praktyczne wdrożenie paradygmatu pierwszeństwa przyrody, postulowanego wyżej.

Wnioskodawca odwołuje się do publikacji: Szwagrzyk J., Holeksa J. 2000. Cele i metody ochrony ekosystemów leśnych na przykładzie planu ochrony Babiogórskiego Parku Narodowego. Ochrona Przyrody 2000, 57: 3-17

Pismo z dnia 15.02.2012 r.

Uzasadnienie:

Pewne przyzwyczajenia, uprzedzenia, a niekiedy trwające wiele lat złe praktyki oraz funkcjonująca ideologia ochrony przyrody uniemożliwiają niekiedy wprowadzenie właściwych rozwiązań opartych na wiedzy i faktycznych potrzebach. Jednym z przykładów niedobrej praktyki jest ograniczenie ścisłej (biernej) formy ochrony przyrody i zastępowanie jej ochroną czynną (aktywną) nawet tam, gdzie ochrona ścisła stanowi najlepsze z możliwych rozwiązań. Wyrazem naszego ogromnego zaniepokojenia jest fakt, że w nowo powstających dokumentach, jakimi są plany ochrony, ta wyjątkowo niekorzystna praktyka jest utrwalana na najbliższe 20-lecie. Pojawiając się w dokumentach prawa miejscowego, niewłaściwe zapisy petryfikują obecną złą sytuację. Działania takie stanowią jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla skutecznej ochrony bioróżnorodności na nadchodzące lata.

Klub Przyrodników, pismo z dnia

19.11.2012 r.

L.dz. 1394/2012

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. W Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego (…) umożliwienie przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych jest jednym z kilku sposobów ochrony (a nie jedynym i naczelnym).

2.

Wigierskie

Stowarzyszenie

Mieszkańców

Wsi,

pismo z dnia

14.06.2013 r.

w sprawie projektowanych przedsięwzięć w ramach realizowanego projektu Planu Ochrony WPN, dotyczący obszarów wykorzystywanych gospodarczo przez jednostki organizacyjne oraz osoby prawne i fizyczne, położonych w granicach Wigierskiego Parku Narodowego i objętych ochroną krajobrazową - zgodnie z art. 117 Ustawy o ochronie przyrody.

Działając w imieniu mieszkańców wsi oraz właścicieli nieruchomości położonych w granicach WPN a podpisanych na załączonych do niniejszego pisma listach wnosimy:

o odstąpienie od zamiaru wyznaczania w projektowanym planie ochrony WPN, w jakiejkolwiek części tych obszarów, o których mowa wyżej, terenów wyłączonych z możliwości zabudowy a także nakazu zachowania określonych obszarów w rolniczym zagospodarowaniu oraz formułowania wskazań o takim charakterze do zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz planów zagospodarowania przestrzennego gmin Suwałki, Nowinka, Krasnopol i Giby, z powodu ich niezgodności z obowiązującym prawem.

UZASADNIENIE

Wigierski Park Narodowy jako osoba prawna zobowiązany jest realizować postawione przed nim zadania na podstawie i w granicach prawa. Prawem tym, które reguluje zakres działania WPN jest Ustawa o ochronie przyrody z 16.04.2004 roku.

Zgodnie z jej art. 117 ust.2 na gruntach użytkowanych gospodarczo w parkach narodowych stosuje się ochronę krajobrazową. Art. 5 ust. 8 i 23 definiują pojęcie ochrony krajobrazowej jako zachowanie cech charakterystycznych krajobrazu, oraz walorów krajobrazowych - jako wartości ekologicznych, estetycznych lub kulturowych obszaru i związanej z nim rzeźby terenu, tworów i składników przyrody ukształtowanych przez siły przyrody lub działalność człowieka.

Art. 15 ust 1 pkt. od 1 do 27 wymienia zakazy obowiązujące na terenie parku, w tym m.in. zakaz budowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych. w art. 15 ust. pkt 5 ustawodawca stwierdza, że zakazy o których mowa w ust. l nie dotyczą obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego. Przepis ten wyłącza właścicieli gruntów prywatnych ze wszystkich zakazów obowiązujących w parku w tym z o wiele bardziej szkodliwych z punktu widzenia ochrony przyrody, niż budowa obiektów budowlanych.

Konstytucja RP w art. 31 ust. 3 dopuszcza oczywiście ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw w tym prawa własności, zastrzegając jednak, że ograniczenia te muszą być ustanowione w przepisie rangi ustawowej i nie mogą naruszać istoty praw i wolności. Oznacza to, że we wszelkich regulacjach prawnych o randze podustawowej, a takim będzie rozporządzenie Ministra Środowiska wprowadzające w obieg prawny projektowany plan ochrony WPN, nie mogą znaleźć się zapisy ograniczające prawo własności idące dalej od dopuszczalnych przepisami ustawy. Istnieje również w orzecznictwie utrwalony pogląd zakazujący rozszerzającej interpretacji przepisów ustawowych dot. ograniczenia praw obywatelskich.

Wprowadzenie zatem do projektowanego planu ochrony WPN zapisów zakazujących zabudowy i nakazujących zachowanie określonych obszarów w rolniczym zagospodarowaniu nie znajduje ustawowego umocowania ze względu na formę ochrony przyrody (ochrona krajobrazowa) obowiązującą na obszarach parku będących własnością osób fizycznych i wykorzystywanych gospodarczo zgodnie z art. 117 ust.2 Ustawy o ochronie przyrody. Ustawodawca bowiem w żadnym z przepisów ustawy nie dopuścił tak daleko idącego ograniczenia prawa własności. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22.03.2012r. (sygn. akt II OSK 22/12) a zanim WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 18.07.2012r (II SA/Po 368/12) dał temu wyraz stanowiąc, „że wprowadzenie w akcie prawa miejscowego (podustawowym) lub planistycznym, zakazów dalej idących od dopuszczalnych przepisami ustawy o ochronie przyrody narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności (art. 31 ust 3 Konstytucji RP) a także nakazy ochrony prawa własności wyrażone art. 64 ust 3 oraz art. 20 i 21 Konstytucji RP".

Przytoczony wyrok dotyczył wprowadzenia zakazów zabudowy kubaturowej oraz nakazu zachowania określonych obszarów w rolniczym zagospodarowaniu w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, ze względu na istniejącą na terenie objętym studium ochronę krajobrazową. Przy czym należy stwierdzić, iż definicje ustawowe i zakres pojęcia „ochrona krajobrazowa" dotyczą w jednakowym stopniu zarówno parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu jak i gruntów użytkowanych gospodarczo w parkach narodowych.

Wychodząc natomiast naprzeciw oczekiwaniom wynikającym z celów ochronnych WPN uważamy, że w szczególnych przypadkach ograniczenia terenu zabudowy, można by tego dokonać wyłącznie w wyniku indywidualnych uzgodnień z właścicielami poszczególnych nieruchomości lub wykupu.

Niezależnie od skali stosowanych ograniczeń w stosunku do właścicieli nieruchomości prywatnych na obszarach poddanych ochronie ze względu na walory środowiskowe , skutki materialne i obciążenia z tego tytułu przenoszone są na właścicieli tych nieruchomości. Wigierski Park Narodowy powstał w 1989 roku w okolicznościach rażącego naruszenia prawa, ponieważ blisko 2500 hektarów gruntów rolnych należących do mieszkańców zostało włączonych w granice parku bez ich wiedzy i zgody właścicieli oraz wbrew przepisom obowiązującej wówczas Ustawy o ochronie przyrody z 7 kwietnia 1949 roku.

Według Protokołu dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności będącym od października 1994 r. częścią polskiego porządku prawnego, każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Orzeczenia ETPC jednoznacznie wskazują także na obowiązek odszkodowawczy, który ciąży na organie dokonującym jakiegokolwiek ograniczenia. Dochodzenie roszczeń z tytułu ograniczenia prawa własności w związku z objęciem granicami parku narodowego jest obecnie niemożliwe, gdyż przepis art. 129 prawa ochrony środowiska stanowiący jedyną podstawę prawną roszczeń, ogranicza ich dochodzenie do 2 lat od daty powołania do życia danej formy ochrony. Większość mieszkańców WPN dowiedziała się lub odczuła objęcie ich nieruchomości ochroną po upływie 2 letniego okresu przeznaczonego na zgłoszenie roszczeń.

w tym stanie rzeczy właściciele nieruchomości włączonych w granice parku są całkowicie pozbawieni możliwości uzyskania jakiejkolwiek rekompensaty z tytułu ograniczenia ich praw.

Ta okoliczność jest szczególnie istotna w kontekście niedawnego wyroku ETPC w Strassburgu z dnia 29.03.2011 roku (skarga 33949/05 Potomscy przeciwko Polsce). W wyroku tym Trybunał analizował zarzut naruszenia art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, przez przepisy ograniczające zagospodarowanie nieruchomości ze względu na ochronę dziedzictwa architektonicznego wskazał, iż każda ingerencja w niezakłócone korzystanie z własności powinna zapewnić właściwą równowagę pomiędzy interesem publicznym a wymaganiami ochrony fundamentalnych praw jednostki. Trybunał stwierdził, że rzeczywiste i skuteczne korzystanie z art. 1 nie polega jedynie na obowiązku powstrzymania się przez państwo od ingerencji ale także prowadzi do powstania obowiązku działań pozytywnych. w ramach tych działań władze publiczne powinny przyznać właścicielom nieruchomości takie środki prawne, które skutecznie zapewnią im należyte korzystanie z własności. w szczególności oznacza to, że państwo zobowiązane jest wprowadzić mechanizmy sądowe do skutecznego rozstrzygania sporów o ochronę prawa własności.

w przypadku ograniczeń prawa własności z tytułu ochrony środowiska państwo polskie pozbawiło praktycznie swoich obywateli środków ochrony tych praw.

Nieruchomości gruntowe należące do mieszkańców wsi położonych w granicach WPN są jedynym źródłem ich utrzymania. Wszelkie ograniczenia korzystania z własności a zwłaszcza zakaz budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych pozbawi ich możliwości czerpania pożytków z ich własności. Dlatego też, mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, wnosimy stanowczy sprzeciw wobec prób wprowadzenia do planu ochrony parku zapisów wyznaczających obszary wyłączone z zabudowy bądź wprowadzające nakaz zachowania obszarów w rolniczym zagospodarowaniu jako nie znajdujące ustawowego umocowania ze względu na istniejącą formę ochrony przyrody.

Załączniki: Kopie list poparcia wniosku podpisane przez 195 mieszkańców WPN.

Do wiadomości:

Minister Środowiska

Wójtowie gmin Suwałki, Krasnopol, Nowinka, Giby

UZASADNIENIE

w pierwszej kolejności należy zauważyć, że Dyrektor WPN przygotowując projekt planu ochrony WPN jest zobligowany do stosowania przepisów w zakresie procedury opracowywania planu ochrony, jak też merytorycznej jego zawartości. O zakresie merytorycznej zawartości planu ochrony stanowi przepis art. 20 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. w punkcie 7 tego przepisu zapisano, że plan ochrony dla parku narodowego musi zawierać m.in. ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz.U. Nr 94, poz. 794) znajdują się zapisy wskazujące podstawy do formułowania odpowiednich ustaleń do dokumentów planistycznych. Paragraf 12 powołanego rozporządzenia określa możliwy zakres ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia te obejmują m.in. gospodarkę rolną, leśną i rybacką, w tym kierunki i zasady kształtowania przestrzeni produkcyjnej (pkt 5 lit a), a także szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia ich użytkowania, w tym w zależności od potrzeb wyłączenie terenów spod zabudowy (pkt 6 lit a).

Biorąc pod uwagę wyżej wymienione przepisy Dyrektor WPN stoi na stanowisku, że jeżeli na etapie sporządzania projektu planu ochrony WPN zajdzie uzasadniona potrzeba podyktowana celami ochrony przyrody i walorów krajobrazowych, to możliwe i konieczne będzie wskazanie w planie ochrony WPN zarówno terenów wyłączonych z zabudowy, jak i takich, dla których konieczne jest zachowanie ich w rolniczym zagospodarowaniu.

Biorąc pod uwagę listę czynności zakazanych w parkach narodowych, która została umieszczona w art. 15 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, należy zauważyć, że odnosi się do doraźnych czynności, które zarówno osoby fizyczne, jak i instytucje mogą chcieć lub mogą mieć potrzebę wykonywać na terenie parku narodowego. Przepis całego artykułu 15 ustawy o ochronie przyrody nie odnosi się do procesu sporządzania i zawartości planu ochrony. Zatem nie ma uzasadnienia powoływanie się na ten artykuł przy kwestionowaniu zapisów projektowanego planu ochrony.

Odnosząc się do postanowień art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP należy się zgodzić, że ograniczenia prawa własności mogą być ustanowione tylko w ustawie, a dopuszczalność ingerencji w to prawo musi mieć podstawy w regulacji ustawowej. Nie oznacza to jednak, że ograniczenie prawa własności ma wynikać wprost z mocy ustawy. Dopuszczalność ograniczenia tego prawa może nastąpić w wyniku działania organów władzy publicznej, podjętego w ustanowionych w ustawach formach prawnych. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdzie podstawa postulowanych ograniczeń prawa własności wynika z przepisów rangi ustawowej, a realizowana jest w granicach ustawowych w akcie niższego rzędu, tj. w rozporządzeniu w sprawie planu ochrony dla parku narodowego.