Opis projektu
 Aktualności
 Ogłoszenia
 Podstawy prawne
 Kalendarium
 Materiały
 do pobrania
 Konsultacje
 społeczne
 Archiwum
 Strona główna
 WPN-u
 Inne projekty

  

  

KONSULTACJE SPOŁECZNE

  

Plan ochrony Wigierskiego Parku Narodowego

i obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska

  

  

  

REJESTR WNIOSKÓW i UWAG:

     

I. Wnioski i uwagi o charakterze ogólnym

  

Lp.

Autor wniosku lub uwagi, podmiot, data i forma przekazania

Treść wniosku lub uwagi

Status, sposób rozpatrzenia, uzasadnienie ewentualnego odrzucenia

1. Robert Stańko,

Klub Przyrodników,

pismo z dnia 20.05.2011 r.

Sformułowanie w planie celów ochrony w sposób konkretny i weryfikowalny - tak, by ich osiągnięcie lub nieosiągnięcie dało się ocenić na koniec okresu realizacji planu. Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

wniosek oczywisty - przy czym należy pamiętać, że cele ochrony mają charakter hierarchiczny i w związku z tym charakteryzują się zróżnicowanym poziomem konkretności i jednoznaczności. Stopień realizacji celów ochrony może być możliwy do oceny albo w sposób bezpośredni, albo przynajmniej pośredni.

2. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

Rozważenie zwiększenia powierzchni obszarów ochrony ścisłej. Obecnie ta forma ochrony jest stosowana na bardzo niewielkiej części Parku; wydaje się, że jej areał mógłby zostać zwiększony. Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

proponowany zasięg ochrony ścisłej będzie większy niż dotychczasowy.

3. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

Pełne zastosowanie w procesie planowania ochrony parku narodowego paradygmatów:

a) podejścia holistycznego – polegającego na kompleksowym postrzeganiu ekosystemów i równocennym postrzeganiu ich elementów. W szczególności: drzewostany powinny być postrzegane tylko jako jeden z elementów ekosystemu leśnego; planowanie ochrony ekosystemów leśnych powinno wynikać z analizy potrzeb wszystkich komponentów ekosystemu, a nie tylko z potrzeb drzewostanów;

b) długoterminowej wizji – polegającego na osadzeniu planu sporządzanego na 20 lat w kontekście długoterminowej wizji ochrony każdego z elementów przyrody;

c) pierwszeństwa przyrody – polegającego na priorytecie naturalnych procesów przyrodniczych nad działaniami ochronnymi; projektowaniu zabiegów ochronnych tylko tam, gdzie są naprawdę i niezbicie niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony, a nie projektowaniu ich, gdy cele ochrony mogą zostać osiągnięte w wyniku naturalnych procesów. W ekosystemach o naturalnej genezie i charakterze (leśnych, wodnych), zabiegi ochronne powinny być, gdy tylko to możliwe, projektowane jako naprawa naruszonych przez człowieka naturalnych mechanizmów funkcjonowania ekosystemów.

Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

postulaty oczywiste, nie wnoszące niczego nowego do prac nad planem

4. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

20.05.2011 r.

Wyraźne podzielenie obszaru ochrony czynnej na strefy wg sposobu i celu realizacji tej ochrony, tj. strefy ochrony: zachowawczej, renaturyzującej, stabilizującej i eksperymentalnej - w których odpowiednio:

a) ochrona czynna będzie w okresie objętym planem realizowana na sposób o którym mowa w § 23 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody – czyli przez umożliwienie przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych, ponieważ ich przebieg służy osiąganiu celów ochrony (ochrona zachowawcza – gdy nie zidentyfikowano potrzeby działań ochronnych w okresie planu);

b) ochrona czynna będzie w okresie objętym planem realizowana na sposób o którym mowa w § 23 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. – czyli przez wykonywanie zabiegów ochronnych, ponieważ są one niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony (zidentyfikowano potrzebę działań ochronnych w okresie planu), w tym:

- zabiegi ochronne będą służyć unaturalnieniu ekosystemów (ochrona unaturalniająca: długoterminowa wizja przewiduje, że w przyszłości zabiegi ochronne w tych ekosystemach przestaną – po osiągnięciu renaturyzacji – być potrzebne),

- zabiegi ochronne będą służyć stabilizacji i utrzymaniu ekosystemów półnaturalnych (ochrona stabilizująca: długoterminowa wizja przewiduje, że zabiegi będą musiały być zawsze kontynuowane, ponieważ ekosystemy są od nich zależne),

- zabiegi ochronne mają charakter eksperymentalny (ochrona eksperymentalna).

Takie strefowanie sposobów ochrony nawiązuje do treści definicji „ochrony czynnej" – polegającej przecież na stosowaniu, ale tylko w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów. Jako narzędzie planowania ochrony takie strefowanie jest postulowane w teorii ochrony przyrody i było z dużym powodzeniem stosowane w praktycznym planowaniu ochrony innych parków narodowych. Umożliwia uporządkowanie założeń planistycznych i wskazanie związków logicznych między planowanymi zadaniami ochronnymi, a celami jakimi mają one służyć, ułatwia praktyczne wdrożenie paradygmatu pierwszeństwa przyrody, postulowanego wyżej.

Wnioskodawca odwołuje się do publikacji: Szwagrzyk J., Holeksa J. 2000. Cele i metody ochrony ekosystemów leśnych na przykładzie planu ochrony Babiogórskiego Parku Narodowego. Ochrona Przyrody 2000, 57: 3-17

Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

postulaty oczywiste, nie wnoszące niczego nowego do prac nad planem

5. Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Instytut Botaniki PAN, prof. dr hab. Zbigniew Mirek.

Pismo z dnia 15.02.2012 r.

Wniosek o ograniczenie ochrony czynnej (aktywnej) na rzecz ochrony ścisłej (biernej).

Uzasadnienie:

Pewne przyzwyczajenia, uprzedzenia, a niekiedy trwające wiele lat złe praktyki oraz funkcjonująca ideologia ochrony przyrody uniemożliwiają niekiedy wprowadzenie właściwych rozwiązań opartych na wiedzy i faktycznych potrzebach. Jednym z przykładów niedobrej praktyki jest ograniczenie ścisłej (biernej) formy ochrony przyrody i zastępowanie jej ochroną czynną (aktywną) nawet tam, gdzie ochrona ścisła stanowi najlepsze z możliwych rozwiązań. Wyrazem naszego ogromnego zaniepokojenia jest fakt, że w nowo powstających dokumentach, jakimi są plany ochrony, ta wyjątkowo niekorzystna praktyka jest utrwalana na najbliższe 20-lecie. Pojawiając się w dokumentach prawa miejscowego, niewłaściwe zapisy petryfikują obecną złą sytuację. Działania takie stanowią jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla skutecznej ochrony bioróżnorodności na nadchodzące lata.

Przekazano wykonawcom do uwzględnienia podczas prac nad planem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

proponowany zasięg ochrony ścisłej będzie większy niż dotychczasowy.

6. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

19.11.2012 r.

L.dz. 1394/2012

Celem i sensem parku narodowego jest umożliwienie naturalnego funkcjonowania ekosystemów. Zapisy planu ochrony muszą być zgodne z obowiązującym prawem. Rozumiemy ogromną wagę umożliwienia naturalnych procesów przyrodniczych, jednak nie znamy dokumentu prawnego, w którym napisano by jednoznacznie, że naczelnym celem i sensem parku narodowego jest umożliwienie naturalnego funkcjonowania ekosystemów.

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. W Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego (…) umożliwienie przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych jest jednym z kilku sposobów ochrony (a nie jedynym i naczelnym).

Odpowiedź wykonawcy planu:

zagadnienie jest poważne i dotyczy chyba najgłębszego problemu ochrony przyrody, które w sposób uproszczony można określić: "ile ochrony różnorodności, a ile ochrony naturalności". Biorąc przy tym pod uwagę, że WPN jest także obszarem N2000, co wymusza utrzymanie odpowiedniego "stanu ochrony" wybranych typów siedlisk przyrodniczych wyłącznie drogą "antynaturalnych" działań, plan ochrony WPN musi być akceptowalnym kompromisem między różnymi celami ochrony i różnymi sposobami realizacji tych celów. Umożliwienie naturalnego funkcjonowania ekosystemów jest jednym z takich celów - ale nie jedynym.

7. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

02.01.2013 r.

W nocie Komisji Europejskiej z 23 listopada 2012 roku, w sprawie ustanawiania celów ochrony dla obszarów Natura 2000, podkreśla się znaczenie i konieczność formułowania celów ochrony dla poszczególnych gatunków i siedlisk na poziomie obszaru Natura 2000. Błędem jest drobiazgowe formułowanie celów osobno dla każdego ze dla skartowanych stanowisk gatunków / płatów siedlisk. Cel ochrony postawiony dla każdego gatunku / siedliska na poziomie obszaru Natura 2000, to niezbędny element dobrego planowania. Cel ten wprawdzie może, ale nie zawsze musi być realizowany przez cele stawiane dla poszczególnych stanowisk / płatów. W dodatku, cel sformułowany na poziome obszaru może zawierać aspekty nie dające się przypisać do konkretnych lokalizacji (np. utrzymanie „dynamicznej trwałości" siedliska w obszarze - równowagi między zanikiem niektórych lokalizacji np. w wyniku naturalnej sukcesji, a powstawaniem nowych). Odpowiedź wykonawcy planu:

Nota Komisji Europejskiej z 23 listopada 2012 roku, w sprawie ustanawiania celów ochrony dla obszarów Natura 2000 jest bardzo ważnym stwierdzeniem niepoprawności lansowanego od początku N2000 w Polsce podejścia do odrębnego (indywidualnego) traktowania pojedynczych płatów siedlisk i stanowisk gatunków. Dzięki temu nowemu podejściu możliwe będzie zlikwidowanie poważnego konfliktu metodycznego w traktowaniu tych samych obiektów raz jako ekosystemów w planie ochrony parku narodowego i dwa, jako siedlisk N2000. Wykonawcy tego planu od dawna zwracali na to uwagę i w swojej praktyce (w ramach tego planu ochrony jak i wcześniej) stosowali to podejście, które obecnie popiera KE. Trzeba jednak stwierdzić, że pełna realizacja tego nowego podejścia będzie częściowo utrudniona przez wymagania formalne schematu bazy danych (geobazy).

8. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

02.01.2013 r.

Zgodnie z art. 6.1 dyrektywy siedliskowej, szczególne środki ochrony należy przyjąć dla wszystkich „naturowych" siedlisk przyrodniczych i gatunków występujących w obszarze Natura 2000. Nota Komisji Europejskiej w sprawie ustanawiania celów ochrony dla obszarów Natura 2000 potwierdza takie rozumienie art. 6.1 dyrektywy i potwierdza, że również cele ochrony powinny zostać określone dla wszystkich „naturowych" siedlisk przyrodniczych i gatunków występujących w obszarze, tj. że wszystkie te siedliska i gatunki należy objąć planowaniem. Analogiczną interpretację Komisja sugeruje dla obszarów ptasich, wskazując że planowaniem (ustaleniem celów ochrony, a następnie ustaleniem i wdrożeniem środków ochrony) należy objąć wszystkie ptaki z załącznika I dyrektywy ptasiej oraz wszystkie ptaki migrujące, występujące w obszarze. Wyjątkiem są tylko siedliska i gatunki, dla których udowodniono że ich obecność w obszarze jest nieznacząca, oznaczając je w konsekwencji w SDF obszaru symbolem „D". Aktualna treść SDF obszaru jest punktem wyjścia do planowania ochrony. Z innych dokumentów KE wynika, że Komisja oczekuje bieżącej aktualizacji SDF stosownie do rozwoju wiedzy o obszarze. Ma to następujące konsekwencje dla opracowywanych PO:

1) Nowo znalezione w ramach prac nad PO gatunki i siedliska (nie ujęte w dotychczasowym SDF obszaru, ale wstępujące w obszarze) powinny obligatoryjnie zostać dodane do SDF. Nie ma tu znaczenia, czy w konkluzjach Seminarium Biogeograficznego obowiązek uzupełnienia SDF określonych obszarów o określone gatunki został wskazany czy też nie.

2) Aktualizacja SDF o nowo znajdowane gatunki / siedliska powinna nastąpić wyprzedzająco względem ustanowienia planu ochrony, a ustanawiany plan powinien objąć także te gatunki / siedliska. W przeciwnym razie ustanawiany plan byłby niezgodny z art. 6.1 dyrektywy siedliskowej, ponieważ nie obejmowałby wszystkich „siedlisk i gatunków występujących w obszarze".

3) Planowaniem nie obejmuje się gatunków i siedlisk, których populację / reprezentatywność oceniono w SDF jako „D”. Jest to jednak wyjątek od generalnej reguły, wymaga więc dowodu, że ocena „D” jest rzeczywiście adekwatna do sytuacji gatunku / siedliska w obszarze. Należy zwrócić uwagę, że by ocenić populację gatunku na „D”, populacja ta powinna być rozpoznana. Sam brak wiedzy nie powinien być podstawą do nadawania w SDF oceny „D”, ani do utrzymywania takiej oceny gdy wynika ona z aktualnego SDF. Natomiast dla siedlisk przyrodniczych, podstawą do oceny „D” może być tylko nieznacząca reprezentatywność siedliska w obszarze, a nie mała powierzchnia siedliska w obszarze. W przypadku ptaków, zgodnie z wytycznymi przekazywanymi przez GDOS, jeżeli z obszaru korzysta więcej niż 0,5% populacji krajowej danego gatunku, to na pewno gatunek jest znaczący i powinien być uznany za przedmiot ochrony. W myśl interpretacji GDOS każdy gatunek nie osiągający w obszarze progu 0,5% populacji krajowej jest automatycznie kwalifikowany jako 'D'. Jest to nieprawidłowa interpretacja. Jeżeli liczebność populacji w obszarze nie przekracza 0,5%, to populacja jest wciąż znacząca, jeżeli np.:

a) dany gatunek znajduje w obszarze siedliska „znacząco lepsze od średniej krajowej”, co może być wyrażone ponadstandardowymi parametrami populacji (np. szczególnie wysokie zagęszczenia);

b) populacja jest ważna dla ochrony zasięgu biogeograficznego gatunku bądź stanowi populację reliktową;

c) gatunek w danym obszarze jest kluczowy (keystone species) lub parasolowy w sensie ekologicznym ( przykładowo: dzięcioł czarny w obszarze leśnym w którym przedmiotami ochrony są już dziuplaki korzystające w wykuwanych przez niego dziupli );

d) gatunek jest przedmiotem ochrony w sąsiednim obszarze (także transgranicznie!), ale regularnie korzysta z danego obszaru (np. ze względu na obecność ważnych żerowisk).

W wymienionych powyżej sytuacjach gatunki również należy uznać za przedmioty ochrony i objąć planowaniem.

Odpowiedź wykonawcy planu:

interpretacja przedstawiona w tej uwadze jest zgodna z poglądami wykonawców planu, natomiast w końcowych stadiach (redakcyjnych) prac nad planem będzie trzeba jednak posprawdzać zgodność z oficjalnymi wytycznymi GDOŚ

9. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

02.01.2013 r.

W nocie Komisji Europejskiej w sprawie ustanawiania celów ochrony dla obszarów Natura 2000 wyraźnie stwierdza się (rozdz. 2, akapit o środkach ochrony), że środki ochrony, jakie są potrzebne dla osiągnięcia celów ochrony ustalonych na poziomie obszaru, mogą być podejmowane w obszarze, ale jeśli jest taka potrzeba, to także poza jego granicami. W tym kontekście błędne jest stanowisko, wymagające ograniczania propozycji ustaleń planistycznych tylko do terenu leżącego w granicach obszaru. Bardzo często dla skutecznej ochrony obszaru Natura 2000 będzie potrzebne podejmowanie działań poza granicami obszaru – i takie działania muszą być planowane w PZO. W opinii Komisji ogólnym celem ochrony pojedynczego obszaru Natura 2000 jest przyczynianie się do osiągnięcia właściwego stanu ochrony siedlisk / gatunków w sieci Natura 2000 oraz do zagwarantowania spójności sieci. Celem ochrony może więc być, a w niektórych przypadkach wręcz musi być, także np. zapewnienie łączności ekologicznej danego obszaru z obszarami sąsiednimi. Odpowiednie działania ochronne, niezbędne niekiedy do osiągnięcia takiego celu, muszą być w wielu przypadkach realizowane daleko poza granicami objętego planowaniem obszaru. Mogą i muszą one być ujmowane w PO, który jest „planem funkcjonalnym" (określa co ma być zrobione dla osiągnięcia celów ochrony obszaru), a nie „planem terytorialnym" (określającym sposoby postępowania na zamkniętym granicami obszaru terenie).

W przypadku sporządzania planu ochrony parku narodowego ujęcie zakresu planu ochrony obszaru Natura 2000 daje delegację do ujmowania w planie ustaleń sięgających daleko poza granice objętego planem obszaru chronionego a nawet poza granicę jego otuliny. Ujęcie „zakresu Natura 2000" powinno w takich przypadkach być traktowane wręcz jako obowiązek ujęcia w planie takich „odległych" ustaleń, jeżeli tylko jest to potrzebne dla właściwej ochrony „naturowych" walorów danej formy ochrony przyrody.

Odpowiedź wykonawcy planu:

jest to pogląd całkowicie zgodny z poglądami wykonawców planu, natomiast bardzo trudny do zrealizowania, szczególnie w przypadku konieczności udowodnienia, że propozycja ograniczeń w użytkowaniu przestrzeni na gruntach prywatnych jest niezbędna w celu zapewnienia właściwego stanu ochrony czy spójności między obszarami N2000. Niemniej jednak wprowadzenie zaleceń dla terenów poza WPN będzie oczywiście rozważane przez wykonawców planu.

10. Robert Stańko

Klub Przyrodników, pismo z dnia

02.01.2013 r.

W nocie Komisji Europejskiej w sprawie ustanawiania celów ochrony dla obszarów Natura 2000, podkreśla się standardy dobrego planowania ochrony przyrody, w tym konieczność formułowania celów ochrony w sposób weryfikowalny (a w miarę możliwości wręcz mierzalny) oraz konieczność jasnego i precyzyjnego formułowania ustaleń planistycznych (środków ochrony). Złą, ale wciąż niestety częstą w Polsce praktyką jest ogólnikowe formułowanie celów ochrony, a także nieprecyzyjne formułowanie ustaleń planistycznych. Wątpliwość budzi np. używanie w planach terminów „zaleca się...", „ograniczenie do niezbędnego minimum...", „...w miarę możliwości...". Odpowiedź wykonawcy planu:

wykonawcy planu oczywiście zgadzają się, że cele ochrony należy formułować w sposób weryfikowalny, a ustalenia planistyczne powinny mieć charakter maksymalnie jednoznaczny. Z drugiej jednak strony nie można doprowadzić do pełnego sformalizowania procedury i wprowadzenia wyłącznie mierzalnych kryteriów realizacji celów ochrony, gdyż pozostaje jednak znaczny obszar zagadnień które można tylko oceniać, a nie mierzyć.

  

POWRÓT