SPRAWOZDANIE

z osiągnięcia efektu ekologicznego

 projektu „Kwartalnik Wigry jako narzędzie edukacji

mieszkańców Wigierskiego Parku Narodowego i okolic”

Celem strategicznym projektu „Kwartalnik Wigry jako narzędzie edukacji mieszkańców Wigierskiego Parku Narodowego i okolic” było zwiększenie świadomości na temat potrzeby ochrony lokalnego środowiska, przyrody i krajobrazu. Warsztaty, materiały edukacyjne oraz wydawnictwa zrealizowane w ramach projektu miały bardzo szerokie grono odbiorców – od najmłodszych przedszkolaków po dorosłych mieszkańców WPN. Podczas spotkań oraz za pośrednictwem publikacji przekazywano odbiorcom wiedzę dotyczącą przyrody i uświadamiano im potrzebę ochrony środowiska naturalnego.

Działania edukacyjne przewidziane w projekcie służyły poprawie komunikacji, budowaniu relacji opartych na zaufaniu i ciągłym dialogu. Rozwój dialogu skutkuje poprawą atmosfery wokół działań mających na celu ochronę przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej na terenie parku wiedza i dialog budują akceptację społeczną.

W założeniach projektu zakładano efekt ekologiczny polegający na wzmocnieniu działań zmierzających do ograniczenia degradacji środowiska naturalnego i zmniejszania różnorodności biologicznej. W naszej ocenie, na podstawie wyników ankiet uczestników projektu i wskaźników rezultatu, osiągnięte efekty są zadowalające. Dzięki realizacji projektu obserwujemy rozwój dialogu pomiędzy administracją parku i mieszkańcami oraz samorządami. Uczestnicy spotkań i warsztatów wielokrotnie podkreślali pozytywny wydźwięk tej bezpośredniej formy komunikacji z administracją parku. Większość ankietowanych wskazywała na konieczność organizacji spotkań – przynajmniej raz w roku – zarówno przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, mieszkańcy parku prowadzący działalność w zakresie rolnictwa, czy też obsługi ruchu turystycznego, nauczyciele. Warsztaty dla dzieci i młodzieży cieszą się także dużym zainteresowaniem, już na kilka tygodni przez cyklicznymi warsztatami pod hasłem Zimowa Akademia Przyrody czy też Letnia Akademia Przyrody odbieraliśmy liczne zapytania o termin spotkań i deklarację uczestnictwa. Ponadto chęć udziału w cyklicznych Spotkaniach z Wigierkiem deklarowały szkoły z terenu nie objętego projektem.

Zakres projektu okazał się bardzo dopasowany do potrzeb i oczekiwań społeczności lokalnej. Zadania zrealizowane w ramach projektu są kontynuowane w roku 2012 oraz będą czynione starania o pozyskanie środków na ten cel w kolejnych latach. W roku 2011 przygotowano wniosek o dofinansowanie zadania pt. „Nie bójmy się przyrody – edukacja ekologiczna w Wigierskim Parku Narodowym poprzez warsztaty i publikacje” do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku, który został zaakceptowany, obecnie jesteśmy na etapie realizacji projektu. Działania przewidziane w tym projekcie obejmują analogiczny cykl wydawnictw oraz spotkań jak w projekcie POIS.

Najśmielsze oczekiwania przerosło zainteresowanie naszą stroną internetową. Stałe jej wzbogacanie, a także prezentowanie na niej elektronicznych wersji naszych wydawnictw daje wspaniałe efekty – co widać na podstawie liczby wejść na stronę. Podczas trwania projektu było ich blisko 300 000.

W latach 2009 – 2011 wydano z pomocą środków projektu 12 numerów kwartalnika Wigry, 6 numerów dodatków Na miedzy, 6 numerów dodatku Wigierek oraz 3 dodatki w formie kalendarzy.

Wyniki ankiet:

W czasie projektu prowadzono ankietyzację czytelników kwartalnika i dodatków – rozsyłano ankiety do odbiorców kwartalnika, przygotowano formularz elektroniczny ankiety na stronie internetowej parku, przekazywano ankiety uczestnikom spotkań organizowanych w ramach projektu, udostępniano je w siedzibie parku w Centrum Informacji Turystycznej. Ocena wydawnictw parku ogólnie jest pozytywna. Wybrana forma monitorowania odbioru wydawnictw przez czytelników – ankieta nie była jednak zbyt chętnie przez czytelników stosowana.

Wykres prezentuje uzyskane za pomocą ankiet oceny kwartalnika ( sposób oceny opierał się na skali 5-cio punktowej: ocena 5 – bardzo dobra, ocena 4 – dobra, 3 – średnia, 2 – słaba i 1 – negatywna ocena).

Pozostałe sygnały, jakie otrzymywaliśmy od czytelników są pozytywne – były to telefony od miłośników Suwalszczyzny z odległych regionów Polski, słyszeliśmy też pozytywne opinie na temat Wigierka, szczególnie od nauczycieli z miejscowych szkół oraz oczywiście od głównych odbiorców – najmłodszych czytelników, a także uzyskaliśmy wiele dobrych opinii mieszkańców na temat dodatku Na miedzy. Warto może też wspomnieć, że kwartalniki z 2010 roku wraz z dodatkami zaginęły w jednej z bibliotek, skąd otrzymaliśmy prośbę o dosłanie egzemplarzy, gdyż czytelnicy pytają o te brakujące numery. Ponadto dostępność naszych wydawnictw na stronie internetowej cenią sobie turyści i miłośnicy Suwalszczyzny.

W czasie projektu zorganizowano w sumie 58 spotkań i warsztatów: przyrodniczo kulturowych dla dzieci i młodzieży, warsztatów dla nauczycieli, spotkań dla rolników, osób prowadzących działalność gospodarczą i przedstawicieli lokalnych samorządów. Spotkania odbywały się cyklicznie w każdym kwartale roku, część warsztatów dla dzieci i młodzieży odbywała się w dni wolne od nauki szkolnej – ferie zimowe i wakacje.

Warsztaty i spotkania przyczyniły się do pogłębienia wiedzy ekologicznej uczestników, rozbudzenia wśród najmłodszych zainteresowania przyrodą i uświadomienia im potrzeby ochrony środowiska naturalnego. Warsztaty dla nauczycieli były okazją do poszerzenia ich doświadczenia o możliwość prowadzenia zajęć z uczniami w oparciu o bazę edukacyjną WPN i w terenie. Wraz z dorosłymi uczestnikami spotkań – mieszkańcami i samorządowcami pracownicy parku i zaproszeni wykładowcy poszukiwali metod na przyjazne środowisku gospodarowanie rolnicze i turystyczne na terenie parku. Mieszkańcy pogłębiali swoją wiedzę o walorach przyrodniczych i kulturowych regionu, a także o działaniach jakie sami mogą podejmować w celu ochrony przyrody.

Najwięcej uczestników warsztatów dla dzieci zgłaszało się podczas ferii zimowych – warsztaty o tematyce przyrodniczej realizowane pod nazwą „Zimowa Akademia Przyrody” stanowiły dla mieszkańców parku i okolic ciekawą formę spędzania czasu. Także warsztaty przyrodniczo-kulturowe – „Spotkania z Wigierkiem” były popularne wśród dzieci. „Letnia Akademia Przyrody” czyli warsztaty realizowane latem były atrakcją zarówno dla dzieci i ich rodziców mieszkających na terenie parku

i okolic jak też dla turystów z różnych stron Polski. Z wieloma uczestnikami spotykaliśmy się corocznie, zarówno Letnia jak i Zimowa Akademia Przyrody były dla nich stałą atrakcją edukacyjną na ferie i wakacje.

Frekwencja mieszkańców parku – rolników na zajęciach organizowanych w ramach projektu była różna. Mimo wyrażanego przez nich zainteresowania często na warsztaty docierało kilka-kilkanaście osób. Wynika to z wielu powodów – rolnicy mają wiele zajęć w sezonie wegetacyjnym, zaś zimą wielu z nich ma kłopot z dojazdem na warsztaty. Część rolników pracuje także poza rolnictwem. Trudno jest dopasować do tej grupy odbiorców terminy warsztatów.

Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się natomiast warsztaty dla mieszkańców parku – przedsiębiorców, którzy obsługują ruch turystyczny na terenie parku. Coraz więcej osób docenia istnienie Wigierskiego Parku Narodowego i walory przyrodnicze regionu, dostrzegając w turystyce źródło swojego dodatkowego lub głównego dochodu. Stąd też ich zainteresowanie współpracą z parkiem. Uczestnicy tych spotkań podczas warsztatów poznawali teren parku i atrakcje turystyczne oferowane przez park, wymieniali się doświadczeniami i wspólnie z pracownikami parku określali pola współpracy i kierunki rozwoju turystyki na terenie parku.

Zorganizowano 3 spotkania o charakterze warsztatowym dla nauczycieli ze szkół z terenu objętego projektem. Warsztaty miały charakter wykładów, zajęć praktycznych oraz sesji terenowych. Wyniki ankietyzacji uczestników warsztatów przedstawiono poniżej.

Nauczyciele mieli też liczne sugestie do tematyki i formy warsztatów, np. : praktyczna nauka rozpoznawania gatunków roślin i zwierząt w terenie, formy zajęć o tematyce ekologicznej z grupami przedszkolnymi, przykłady zajęć dydaktycznych w terenie o różnorodnej tematyce (m.in. zależności pokarmowe, mięczaki, ryby, ptaki, ssaki, formy polodowcowe, badanie wody, ochrona przyrody). Prezentowane powyżej wyniki ankiet opracowano na podstawie pierwszego spotkania z nauczycielami. Cykl warsztatów nazwano „Akademia Przyrody”. Proponowaną przez uczestników tematykę uwzględniono w programach kolejnych spotkań. Mankamentem realizacji tego typu warsztatów okazało się błędne założenie terminu. Pierwsze warsztaty cieszyły się sporą frekwencją, z uwagi na warunki lokalowe nie mogliśmy przyjąć wszystkich chętnych, natomiast kolejne zorganizowano w czerwcu – tu niestety nie było 100% zakładanej frekwencji. Niesprzyjającym czynnikiem okazał się termin – miesiąc czerwiec to czas bardzo intensywnych prac w szkołach – przygotowania do zakończenia roku szkolnego jak też okres częstych wyjazdów i wycieczek szkolnych.

Doskonałym pomysłem zrealizowanym w ramach projektu były coroczne spotkania z samo- rządowcami. Zarówno frekwencja na tych spotkaniach jak i zaangażowanie uczestników w dyskusje były duże. Efektem tych spotkań była szeroko pojęta wymiana informacji. Spotkania te były bardzo pozytywnie ocenione przez uczestników, szczególnie przez sołtysów wsi z terenu parku. Dyskusje prowadzone na forum oraz podczas przerw i poczęstunku owocują lepszą współpracą i zrozumieniem dla działań realizowanych przez WPN. Takie spotkania były okazją do wyjaśnienia decyzji czy odpowiedzi na pytania, których sołtysi, czy inni przedstawiciele samorządu nie mieliby okazji zadać administracji parku. Na poniższym wykresie prezentowane są wyniki ankietyzacji dotyczące oceny przez samorządowców kwartalnika Wigry ostatniego spotkania zrealizowanego w ramach projektu.

Istotnym pytaniem w ankiecie było „Jak oceniacie Państwo dotychczasową współpracę z Wigierskim Parkiem Narodowym?”. Uczestnicy udzielali odpowiedzi w skali od 1 (brak współpracy) do 5 (bardzo dobra współpraca). Statystyka odpowiedzi wyglądała następująco:

- 1 (brak współpracy) - 0% odpowiedzi,

- łącznie 2 i 3 (bardzo słaba i słaba współpraca) – 14%,

- 4 (dobra współpraca) – 25%,

- 5 (bardzo dobra współpraca) – 61% .

W sumie współpracę z Wigierskim Parkiem Narodowym jako dobrą i bardzo dobrą oceniło 86% ankietowanych uczestników spotkania.

Kolejne ważne pytanie, które znalazło się w ankiecie to „Jak często powinny odbywać się spotkania z samorządami?” Uczestnicy mieli do wyboru następujące odpowiedzi:

- takie spotkania są niepotrzebne – 0% odpowiedzi;

- raz w roku kalendarzowym – 82% osób udzieliło takiej odpowiedzi;

- jedno spotkanie w czasie kadencji działania samorządów – 0%;

- dwa spotkania w czasie kadencji działania samorządów - 11%;

- nie wiem – 7%.

Wyniki ankietyzacji przeprowadzonej podczas ostatniego spotkania z przedstawicielami samorządów w ramach projektu prezentują się podobnie.

Podobny był także rozkład odpowiedzi na pozostałe pytania zawarte w ankiecie. Na pytanie „Jak oceniacie Państwo dotychczasową współpracę z Wigierskim Parkiem Narodowym?” uczest- nicy odpowiadali: 1 (brak współpracy) – 0%, 2 i 3 (bardzo słaba i słaba współpraca) – 20%, 4 (dobra współpraca) – 24% osób, 5 (bardzo dobra współpraca) – 52%; 4% osób nie miała zdania. W sumie jako współpracę z Wigierskim Parkiem Narodowym dobrą i bardzo dobrą określiło 76% ankietowanych uczestników spotkania. Na pytanie „Jak często powinny odbywać się spotkania z samorządami ?” uzyskano odpowiedzi:

- takie spotkania są niepotrzebne – 0%

- raz w roku kalendarzowym – 68%

- jedno spotkanie w czasie kadencji działania samorządów – 0%

- dwa spotkania w czasie kadencji działania samorządów - 12%

- nie wiem – 20%.

Wyniki ankietyzacji uczestników podczas spotkań są zbliżone, wskazują na pozytywny odbiór kwartalnika, czytelnicy znajdują w nim interesujące ich zagadnienia. Przedstawiciele samorządów wskazali także na potrzebę organizacji tego typu spotkań, przynajmniej raz w roku kalen- darzowym, większość pozytywnie oceniła tematykę spotkań.

W projekcie wykonano także zestaw materiałów promocyjnych: toreb ekologicznych, nalepek, długopisów i ołówków, planów lekcji i zakładek i budek lęgowych dla ptaków.

Zamieszczone na większości materiałów promocyjnych treści – nazwy i rysunki lub zdjęcia roślin chronionych służą celom edukacyjnym – dzieci i dorośli uczą się rozpoznawania gatunków chronionych, uświadamiają sobie potrzebę objęcia ochroną tych rzadkich gatunków. Na materiałach promocyjnych znajduje się logo parku. Materiały promocyjne były przekazywane dla uczestników warsztatów oraz do szkół i osób zainteresowanych promocją parku. Budki lęgowe zostały przekazane mieszkańcom parku i okolicy jako materiały promujące działania sprzyjające ochronie różnorodności biologicznej. Budki lęgowe cieszyły się ogromną popularnością. Mieszkańcy parku zawiesili budki w swoich sadach i ogrodach. Wielu z mieszkańców informowało nas o za- mieszkaniu budek przez różne gatunki ptaków (najczęściej były to bogatki, modraszki i szpaki). Zainteresowani uczestniczyli w wykładzie na temat ochrony dziuplaków i otrzymali broszurę na ten temat. Duże zainteresowanie budkami sprawiło, że taka forma promocji parku i ochrony przyrody będzie kontynuowana.

Opracowanie: Joanna Górecka
współpraca: Joanna Adamczewska

Powrót