|
Nr 3/2004 |
TURYSTYKA, WĘDKARSTWO, REKREACJA |
|
|
Maciej Ambrosiewicz
Eksploatacja dóbr puszczańskich
|
|
|
Okolice jeziora Wigry od XVI wieku zaczęto eksploatować gospodarczo. Pierwsze wzmianki o gospodarczym wykorzystaniu dawnych ziem jaćwieskich dotyczą tzw. wchodów bartnych i sianożętych, czyli przywilejów na pozyskiwanie miodu od pszczół leśnych i pozyskiwanie siana z łąk śródleśnych. W XVII wieku eksploatacja dóbr puszczańskich została rozszerzona o wytop żelaza, wypalanie węgla drzewnego, potażu. Świadectwem po tej działalności są nazwy różnych wsi (Maćkowa Ruda i Gawrych Ruda – czyli miejsca danych hut, Potasznia, Tartak).
Wyrąb lasu. Rycina z XVIII wieku.
W 2002 roku został zrealizowany projekt oznakowania tablicami informacyjnymi kilku miejsc związanych z eksploatacją dóbr puszczańskich. Wigierski Park Narodowy uzyskał wsparcie finansowe z NFOŚiGW. Pięć tablic znajduje się na trasie Wigierskiej Kolejki Wąskotorowej. Trasa tej leśnej kolejki, prowadzącej z Płociczna do Krusznika, mija między innym: Bindugę – miejsce podnoszenia z wody zatopionych pni drzew; Powały – polanę, gdzie była niegdyś leśniczówka; Bartny Dół – miejsce związane z puszczańskim pszczelarstwem. Dalsza trasa przecina rozległą polanę od północy zamkniętą przez jezioro Wigry. Ostatnią stacją jest wieś Krusznik.
Przystanek 1 Płociczno – kolejka leśna
Kolejka powstała po wkroczeniu niemieckich wojsk okupacyjnych w czasie pierwszej wojny światowej (po roku 1915). W celu przewozu dłużycy z terenów składowisk i bindug zbudowano linie torowisk o szerokości 600 milimetrów; łączna długość torowisk wokół jeziora Wigry sięgała około 50 kilometrów. Po zakończeniu eksploatacji określonej części puszczy torowiska był demontowane i przenoszone w inne miejsce. Z biegiem czasu, głównie w latach 1923–1926, linie kolejki były rozbudowywane. Kolejka funkcjonowała do połowy lat 80. XX wieku. Od tej chwili rozpoczęła się jej dewastacja. Planowano sprzedaż torowisk. W roku 1991 została wpisana do rejestru zabytków województwa suwalskiego jako zespół komunikacyjny wąskotorowej kolei leśnej w Płocicznie w granicach od stacji Płociczno do szosy Sejny – Augustów wraz z terenem przyległym do torów: 100 metrów w terenie zabudowanym i zalesionym, 500 metrów w terenie niezabudowanym. Po latach zabiegów i starań udało się ją uruchomić dla przewozów turystycznych. Wiosną 2001 roku, z inicjatywy pana Stanisława Huryna i przy poparciu dyrekcji parku, został oddany do użytku ośmiokilometrowy odcinek kolejki dla ruchu pasażerskiego. Od tego czasu jest to jedna z większych atrakcji turystycznych w tej części Puszczy Augustowskiej.
|
|
Przystanek Binduga (fot. M. Kamiński)
Przystanek 2 Binduga
W tym miejscu jeszcze na początku lat 80. ubiegłego wieku podnoszono z wody drewno spławiane tutaj z innych części jeziora Wigry. Drewno było ładowane na wózki kolejowe i przewożone do tartaku.
Przystanek 3 Powały
Na przystanku Powały turyści zapoznają się z gospodarką leśną na terenie Puszczy Augustowskiej od czasów kamedulskich do czasów współczesnych. Powały to rozległa polana, na której składowane były ścięte drzewa. Do lat 80. ubiegłego wieku była tutaj osada leśna.
Spław drewna Kanałem Augustowskim. Lata 70. XX wieku.
Przez wieki trwała eksploatacja dóbr puszczańskich. Drewno służyło jako budulec, opał.. . Masowa wycinka drzew przez kamedułów spustoszyła puszcze nad Wigrami. Zręby zalesiane były sosną. Około 1840 roku podzielono puszczę liniami ostępowymi, biegnącymi z południowego wschodu na północny zachód. Następnie przecięto prostopadłe do nich linie oddziałowe. W ten sposób las został podzielony na regularne prostokąty, w terminologii leśników określane jako oddziały, o powierzchni około 100 hektarów każdy. Taki podział przetrwał aż do 1930 roku. Ustalono dopuszczalny do wycinania wiek drzew. Dla sosny i świerka przyjęto 120 lat; dla olszy, brzozy, osiki – 30 lat. Puszczę Augustowską podzielono na 16 leśnictw. Ten nowy model użytkowania puszczy, mimo wielu wad, był jednak szansą dla zachowania ciągłości jej istnienia na obszarach niewykorzystywanych rolniczo i przeznaczonych pod lasy.
Skład drewna nad Wigrami. Lata 70. XX wieku.
|
