Nr 1/2005

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ   

Śródpolne oczko wodne (fot. M.Kamiński)

Joanna Górecka

PAKIETY 

ROLNOŚRODOWISKOWE

ochrona przyrody w gospodarstwie rolnym

(2)

Pakiet UTRZYMANIE PASTWISK EKSTEN- SYWNYCH jest realizowany także tylko w strefach priorytetowych. Ma on na celu utrzymanie użytkowania pastwiskowego bez intensyfikacji wypasu. Tak jak w przypadku łąk ekstensywnych obowiązuje zakaz przepro- wadzania wielu zabiegów uprawowych. Sezon pastwiskowy trwa od dnia 20 maja do 15 października. Przedsięwzięcie dzieli się na 4 warianty: murawy ciepłolubne – płatność 300 zł/ha; pastwiska nizinne – 400 zł/ha; górskie do 500 m n.p.m. – 230 zł/ha; górskie powyżej 500 m n.p.m. – 560 zł/ha.

Pakiet OCHRONA GLEB i WÓD zawiera 3 warianty – wsiewki poplonowe, międzyplon ozimy i międzyplon ścierniskowy, których celem jest zwiększenie (do co najmniej 33% gruntów ornych gospodarstwa) udziału gleb pokrytych roślinnością w okresie jesienno-zimowym. W zależności od wariantu pakietu, należy wsiać mieszanki traw wiosną w rosnące rośliny ozime lub razem z siewem roślin jarych, a także uprzątnąć słomę z pola po żniwach; bądź obsiać pole rośliną międzyplonową w terminie do 30 września. Od 1 marca można wznowić zabiegi agrotechniczne, międzyplony zaś należy przyorać. Płatności za pakiet wynoszą odpowiednio: 330 zł/ha, 520 zł/ha i 570 zł/ha. Pakiet dotyczy całego kraju.

Pakiet STREFY BUFOROWE polega na tworzeniu nowych 2- lub 5-metrowych pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami powierzchniowymi i małymi zbiornikami wodnymi, lub terenami intensywnie użytkowanymi rolniczo, w celu ograniczania negatywnego oddziaływania rolnictwa i ochronę siedlisk wrażliwych. Wysokość płatności zależy od szerokości pasa strefy buforowej i jakości gleby (do wartości 0,85 współczynnika bonitacji gleb – klasy I–IVa, i powyżej 0,85 współczynnika bonitacji gleb – klasy IVb–VIz) i wynoszą od 18 zł/100 m.b. do 64 zł/100 m.b. Tworzoną strefę buforową należy obsiać mieszanką traw z dodatkiem roślin zielnych, początkowo wykaszać 2 razy w roku, później raz w roku w terminie od 15 lipca. Warianty tego pakietu mogą być realizowane w całej Polsce. 

Rodzime rasy owiec – olkuskie i wrzosówki
(fot. J. Górecka)

Pakiet ZACHOWANIE RODZIMYCH RAS ZWIERZĄT GOSPODARSKICH powstał w celu ochrony starych, lokalnych ras zwierząt poprzez rozpowszechnienie ich hodowli w gospo- darstwach rolnych. W pakiecie tym, zależnie od gatunku i rasy zwierząt wyróżniamy 17 wariantów (bydło – 2 rasy, konie – 4 rasy, owce – 11 ras). Rolnik, który zobowiąże się do realizacji programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych zwierząt danej rasy i zapewnienia odpowiedniej powierzchni trwałych użytków zielonych, otrzymuje płatności za realizację pakietu. Płatności za pakiet są przyznawane dopiero po osiągnięciu minimalnej wielkości stada zwierząt tej samej rasy, wpisanych do ksiąg zwierząt hodowlanych: 4 krowy, 3 klacze, 5 matek owiec rasy olkuskiej, 10 matek owiec innych ras. Płatności uzyskuje się na dorosłą samicę danego gatunku i rasy: bydło – 1080 zł/szt.; konie – 1300 zł/szt.; owce – 310 zł/ szt. Pakiet dotyczy całego kraju. 

Krowa polska czerwona (fot. J.Górecka)

Udział w KPR jest dobrowolny. Rolnik za swoje działania na rzecz przyrody, wychodzące poza Zwykłą Dobrą Praktykę Rolniczą (spis zasad prowadzenia gospodarki rolnej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska i rolnictwa) otrzymuje płatności. Rolnik zobowiązuje się do realizowania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych przez 5 lat. W tym czasie realizacja wybranych pakietów rolnośrodowiskowych odbywa się na poszcze- gólnych użytkach rolnych, jednak podstawowy wymóg udziału w KPR – przestrzeganie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej obowiązuje w całym gospodarstwie rolnym. Każdy z pakietów posiada zestaw wymagań związanych z re- alizacją i celami pakietu. Przystąpienie do Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego jest równoznaczne ze zobowiązaniem się rolnika do ich przestrzegania. W gospodarstwie rolnym można realizować maksymalnie 3 pakiety rolnośrodowiskowe, z możliwością zastosowania wszystkich wynikających z nich wariantów. Zasady łączenia pakietów są ściśle określone, nie można np. wdrażać jednocześnie pakietów rolnictwo zrównoważone i rolnictwo ekologiczne, podobnie pakiety rolnictwo ekologiczne i ochrona gleb i wód, ponieważ te pakiety albo się wykluczają albo obejmują w części te same działania. Jeśli na działkach rolnych objętych pakietem rolnictwo zrównoważone lub ekologiczne będą równocześnie realizowane inne dozwolone pakiety (np. ekstensywne łąki) to płatności za oba pakiety będą sumowane dla danej powierzchni. 

Rolnik, który chciałby realizować pakiety rolnośrodowiskowe w swoim gospodarstwie i ubiegać się o płatności z tego tytułu, powinien zgłosić się do najbliższego jego miejscu zamieszkania Zespołu Doradztwa Rolniczego. Doradca rolnośrodowiskowy poinformuje rolnika o zasadach i wymogach realizacji programu rolnośrodowiskowego, a następnie wspólnie – producent rolny i doradca – opracowują plan działalności rolnośrodowiskowej. Plan taki przekazywany jest do zaopiniowania przez Dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Kolejne kroki rolnik musi skierować do biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), tam pobiera wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej i instrukcję jego wypełniania. Po wypełnieniu wniosku i skompletowaniu załączników składa go w biurze powiatowym ARiMR. Agencja weryfikuje wniosek i wydaje decyzję o przyznaniu płatności rolnośrodo- wiskowej. Rolnik rozpoczyna realizację zadań przewidzianych w planie działalności rolnośrodowiskowej od 1 marca. ARiMR może przeprowadzić kontrolę gospodarstwa. W ciągu 12 miesięcy od rozpoczęcia realizacji programu Agencja wypłaca płatność rolnośrodowiskową. W kolejnych latach realizacji programu rolnik składa w biurze powiatowym ARiMR wniosek o wypłatę płatności. ARiMR wypłaca kolejne płatności w terminie 12 miesięcy od dnia wypłaty poprzedniej płatności. 

Udział nadwigierskich rolników w KPR jest sposobem na zachowanie wysokich walorów przyrodniczych użytków rolnych parku narodowego. Realizacja pakietów KPR pomoże utrzymać dobry stan środowiska, czystość gleb i wód oraz umożliwi zachowanie cennych, półnaturalnych siedlisk i ich mieszkańców. Właśnie od rolników zależy czy turyści nadal będą mogli oglądać kwitnące na łąkach storczyki, słuchać skowronków i czajek, czy też podziwiać wiele innych gatunków, rzadkich w innych częściach kraju i w Europie. Im więcej rolników zechce wziąć ochronę przyrody „w swoje ręce” tym większe mamy szanse na zachowanie naszej przyrody w całym jej bogactwie.