Nr 1/2005

 HISTORIA, TRADYCJA, KULTURA   

Schronisko PTK „Na Kulwieciowej Górce”
– stan współczesny (fot. M. Kamiński)

Dzięki staraniom K. Kulwiecia władze województwa białostockiego już w lipcu 1925 roku wydzierżawiły Radzie Głównej PTK, pochodzącą z parcelacji Starego Folwarku, kilkuhektarową działkę z tzw. Łysą Górą, zwaną wkrótce „Kulwieciową Górką”. Prace przygo- towawcze trwały trzy lata. Do sierpnia 1928 roku zakupiono i zgromadzono materiał, rozpoczęto też kopanie fundamentów. W połowie września fundamenty były już założone i planowano, że „pod koniec jesieni ściany będą wyciągnięte pod dach”. Wiosną 1929 roku zwiedził budowę prezes PTK, Aleksander Janowski.

Schronisko oddano do prowizorycznego użytku w czerwcu 1929 roku i w ciągu lata skorzystało z niego ponad 500 osób (w 1931 roku –793, w 1932 –1417, 1933 – 1270, 1934 –1195, 1936 –4673, 1937 –3543). Autorką projektu architektonicznego drewnianego schroniska była Natalia Eychhornówna, studentka architektury (korekty dokonał jej ojciec, Franciszek Eychhorn). Uroczyste poświęcenie i nadanie schronisku PTK „Nad Wigrami” imienia Kazimierza Kulwiecia odbyło się 28 września 1929 roku. W uroczystości wzięli udział między innymi: małżonkowie Kulwieciowie, Aleksander Janowski, Józef Kołodziejczyk z Rady Głównej PTK, grupa członków Oddziału PTK w War- szawie, wycieczka uczniów gimnazjum św. Kazimierza w Warszawie oraz autorka projektu z ojcem. W tym samym roku w pobliżu schroniska PTK zbudowano przystań wioślarską i dużą szopę na sprzęt Wojskowego Klubu Żeglarskiego (przechowywano w nim m.in. motorówkę „Sieja”, żaglówki, kajaki, łodzie). Mogli z niego korzystać także mieszkańcy schroniska. 

Kilka lat później, 28 marca 1935 roku, zarząd oddziału PTK zdecydował o budowie nowego, większego schroniska nad jeziorem Wigry. Uroczyście poświęcono je 27 czerwca 1937 roku. W tym tzw. Domu Turystycznym znalazła miejsce „agencja pocztowo-telegraficzna, zaprowadzono telefon, uregulowano i zadrzewiono sąsiednie tereny, wybudowano lodownię, uruchomiono wzorowy bufet”. Słowem, zrealizowano zamierzenia na poziomie prawdziwie europejskim. Dla ożywienia propagandy na rzecz Suwalszczyzny, w szczególności piękna Wigier, „sprowadzono artystów malarzy na miesięczny pobyt w Suwalszczyźnie i ulokowano ich w Domu Turystycznym, udostępniono pobyt obozowi wędrownemu Szkoły Sztuk Zdobniczych w Warszawie, udostępniono urządzenie kursów żeglarskich, a w zimie kursów jachtingu lodowego”. 

Żaglówki przy pomoście w Starym Folwarku. Lata 30. XX w.
Ze zb. Muzeum Okręgowego w Suwałkach

Na przykład w 1938 roku odbyły się nad Wigrami trzy kursy żeglarskie „począwszy od oficerskiego, przeszkoliły pokaźną ilość uczestników z całej Polski, którzy na swych terenach staną się propagatorami pięknego sportu”. Otwarcia jednego z nich dokonał marszałek Aleksander Prystor wraz z senatorami i posłami. 

Sekcja wodna działała nad Wigrami już zapewne od początku lat 30., oprócz wspomnianych przystani w Starym Folwarku dysponowała jeszcze jedną w Gawrych Rudzie. Przystań „Wigry” nie zyskała popularności wśród Suwalczan, jak to wówczas zanotowano: „zarezerwowano ją specjalnie dla śmietanki towarzyskiej przez politykę cen”. Rosnąca liczba gości skłaniała lokalne władze do rozbudowy infrastruktury turystycznej. Utworzona na początku 1935 roku Powiatowa Rada Turystyczna opracowała „plan podniesienia Suwalszczyzny pod względem turystycznym”, który dotyczył okolic jeziora Wigry. Realizację większości z tych projektów przerwał wybuch drugiej wojny światowej. 

Ciąg dalszy historii Starego Folwarku
w numerze 2/2005 kwartalnika Wigry