Nr 2/2006

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ   

 

  

Aleksandra Mackiewicz

  

CZARNA HAŃCZA

 

(2)

  

  

    

Do roku 1997 ścieki w miejskiej oczyszczalni w Suwałkach poddawano tylko dwustopniowemu oczyszczaniu mechaniczno-biologicznemu, stąd jakość wody na odcinku Sobolewo – jezioro Wigry ulegała znacznemu pogorszeniu, powodując jednocześnie eutrofizację Wigier. Dopiero modernizacja oczyszczalni i wprowadzenie w roku 1997 trzeciego stopnia oczyszczania ścieków, umożliwiającego obniżenie zawartości związków fosforowych i azotowych w oczyszczonych ściekach, spowodowały poprawę jakości wody w rzece.

   

Badania chemizmu wody rzeki Czarnej Hańczy, na odcinku Sobolewo - Czerwony Folwark, wykazują znaczne różnice jakości wody między tymi dwoma punktami. Wody Czarnej Hańczy przed ujęciem do jeziora Wigry charakteryzują się wyższymi stężeniami badanych związków chemicznych niż w Czerwonym Folwarku.

   

Podstawowymi wskaźnikami zanieczysz- czenia wody są stężenia azotu i fosforu. W ciągu ostatnich 10 lat zanotowano znaczny spadek koncentracji biogenów (przede wszystkim związków fosforu i azotu), zarówno przed ujęciem rzeki do Wigier, jak i na wypływie z tego jeziora. W Sobolewie najwyższe średnie roczne stężenie fosforanów wystąpiło w roku 1994 - 0,31 mg P-PO4/dm3, w kolejnych latach te wartości zmniejszały się i w roku 2005 wynosiły 0,07 mg P-PO4/dm3. Po wymieszaniu się wód rzecznych z jeziornymi zawartość fosforanów w rzece zmniejszała się prawie trzykrotnie, od 0,10 mg P-PO4/dm3 w roku 1995 do 0,02 mg P-PO4/dm3 w 2003 roku. Jeszcze większe obniżenie stężeń na badanym odcinku wystąpiło w przypadku azotanów. W Czerwonym Folwarku odnotowano prawie 10-krotnie mniejsze stężenia niż w Sobolewie, od 2,2 mg N-NO3/dm3 w roku 1995 do 1,8 mg N-NO3/dm3 w roku 2005 w Sobolewie i od 0,3 mg N-NO3/dm3 w roku 1995 do 0,2 mg N-NO3/dm3 w roku 2003 w Czerwonym Folwarku. Stężenia pierwiastków biogennych podlegają często sezonowej zmienności, w zależności od warunków hydrologicznych i sezonu wegetacyjnego. W badanych miejscach stężenia azotu azotanowego, fosforu fosforanowego i azotu amonowego zwykle osiągały najwyższe wartości zimą, gdy temperatura wody spadała i kończył się okres wegetacji roślin.

   

 

   

Rys. 2 Średnie stężenia azotu azotanowego (N-NO3) i amonowego (N-NH4) oraz fosforu fosforanowego (P-PO4) w latach 1995-2003 w badanych punktach w Czarnej Hańczy na stanowiskach w Sobolewie i Czerwonym Folwarku

  

Innym parametrem wskazującym na zanieczyszczenia wody jest koncentracja zawiesin, które pochodzą ze ścieków oraz docierają do rzeki wraz ze spływami powierzchniowymi. Przed modernizacją miejskiej oczyszczalni ścieków, w latach 1995-96, zawartość zawiesiny ogólnej dochodziła do 78 mg/dm3. Po rozbudowie oczyszczalni, ilość zawiesiny od roku 2001 nie przekracza 10 mg/dm3. Podobna zależność wystąpiła w Czerwonym Folwarku, gdzie wielkość zawiesiny ogólnej spadła z 13,9 mg/dm3 (1995 rok) do 4,2 mg/dm3 w roku 2003.

  

Rys. 3 Średnie stężenia fosforu fosforanowego (P-PO4) w latach 1995-2003 w badanych punktach na Czarnej Hańczy

   

Badania Czarnej Hańczy wykazały, że ta sama rzeka w punktach przed ujściem do jeziora Wigry i po wypływie z niego różni się znacznie pod względem chemicznym. Jezioro Wigry jest naturalnym osadnikiem dla wód Czarnej Hańczy, stąd największe zanie- czyszczenie wody i osadów dennych jeziora Wigry obserwowane jest w rejonie Zatoki Hańczańskiej. Należy mieć nadzieję, iż dalsza poprawa gospodaki wodno-ściekowej w zlewni Czarnej Hańczy sprzyjać będzie stopniowemu zmniejszaniu ładunku substancji biogennych dopływających do rzeki i do jeziora Wigry, a dzięki temu zachować wciąż wysokie walory przyrodnicze wód parku.

   

   

   

indeks tematyczny "WIGRY" home Wigierski PN spis treści następny artykuł