|
PRZYRODA I KRAJOBRAZ |
||||||||||||||
|
Grzybówka dzwoneczkowata (Mycena tintinnabulum) Fot. M.Romański |
Maciej Romański
GRZYBY ZIMĄ? (1)
|
|||||||||||||
|
Zapewne dużej części amatorów jesiennych grzybobrań wiadomość o grzybach rosnących zimą może wydawać się niedorzeczna. Niektórym mogą w tym momencie też przyjść do głowy wieloletnie grzyby nadrzewne popularnie zwane „hubami”. Owszem, grzyby takie zimą łatwo zaobserwować, ale nie o nie tu chodzi. Huby zimą znajdują się w spoczynku, razem z drzewami na których pasożytują, więc trudno powiedzieć aby zimą one rosły. Więc o jakie grzyby chodzi? Najpierw trzeba porzucić standardowe wyobrażenie o grzybach jako organizmach zbudowanych z nóżki i kapelusza. Owszem, taka postać grzyba jest najlepiej znana, bo właśnie z tej grupy pochodzi najwięcej gatunków jadalnych, jednak jest to tylko niewielka część form w jakich grzyby występują. W ogóle, grzyby uznawane za jadalne to zaledwie garstka w ogromnym bogactwie gatunkowym grzybów, których jak się szacuje, na terenie Polski może występować od 6 do nawet 8 tysięcy gatunków! Trzeba też powiedzieć, iż oczywiście grzyby nie rosną gdy temperatura spada dużo poniżej zera, natomiast wystarcza czasem tylko chwila odwilży, aby w lasach zaczęły pojawiać się mniej lub bardziej dziwaczne zimowe grzyby. Szczególnie ostatnie, łagodne, zimy sprzyjają ich masowemu wręcz występowaniu.
Zdecydowana większość zimowych grzybów związana jest z martwym drewnem, toteż nie zawsze w lasach gospodarczych, z których usuwa się większość pni i gałęzi martwych drzew, łatwo można je znaleźć. Brak dogodnych podłoży przyczynia się do tego, iż wiele grzybów znajduje się na „czerwonych listach” i są opisywane jako gatunki zagrożone wyginięciem lub rzadkie, a część uznaje się już za wymarłe. Jednak na terenach rezerwatów i parków narodowych, znalezienie ich nie powinno być trudne. Na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego można odnaleźć wiele gatunków bardzo rzadkich w innych regionach Polski, a część z nich występuje tutaj masowo.
Najwięcej gatunków zimowych wywodzi się z grupy grzybów tworzących galaretowate owocniki, naukowo nazywanych zrosłopodstaw-kowymi (Phragmobasidiomycetidae). Jednym z najczęściej występujących grzybów tego rodzaju, na terenie WPN, jest kisielnica trzoneczkowata (Exidia truncata). Znaleźć ją można na martwych kłodach i gałęziach drzew liściastych, najczęściej dębów. Bardzo często też pojawia się na osłabionych, młodych dębczakach, które wygięły się pod ciężarem śniegu. Gatunek ten w innych częściach Polski nie jest tak częsty i na czerwonej liście posiada status gatunku rzadkiego. Równie często można spotkać bardzo podobny gatunek jakim jest kisielnica kędzierzawa (Exidia plana). Rośnie ona na martwych konarach różnych drzew liściastych, często na osikach oraz na grubszych gałęziach leszczyny.
|
Na kłodach i pniakach sosnowych spotkać można z kolei brązowawe owocniki kisielnicy karmelowatej (Exidia saccharina), a na suchych gałęziach wierzb, dość rzadko, zaobserwować można owocniki kisielnicy wierzbowej (Exidia recisa). Jest to gatunek rzadki, na czerwonej liście posiada status gatunku narażonego na wyginięcie. Najrzadszą z kisielnic, jaką można odszukać na terenie WPN jest kisielnica dwubarwna (Exidia cartilaginea). Jest to grzyb bardzo rzadki w skali całego kraju i uznany za gatunek wymierający. Występuje w naszym kraju zaledwie na kilku stanowiskach. Na terenie WPN, odnaleziono ją na razie tylko w jednym miejscu. Gatunek ten związany jest z martwym drewnem drzew i krzewów liściastych.
Kolejnymi przedstawicielami grzybów galaretowatych występujących zimą są trzęsaki. Najłatwiejszym do zaobserwowania i najczęstszym jest trzęsak pomarańczowożółty (Tremella mesenterica). Jego jaskrawo zabarwione owocniki, często znacznych rozmiarów, zwracają uwagę w pozbawionym kolorów zimowym krajobrazie. Gatunek ten zasiedla najczęściej martwe konary żywych jeszcze drzew, głównie dębów. Innym przedstawicielem tej rodziny jest trzęsak mózgowaty (Tremella encephala). Choć nie jest rzadki, jednak trudniejszy do zaobserwowania. Znaleźć go można na kłodach i martwych konarach sosnowych. Co ciekawe, grzyb ten jest pasożytem atakującym innego grzyba – skórnika krwawiącego (Stereum sanguinolentum). Nie tylko zimą, ale także w wilgotnych i chłodniejszych okresach innych pór roku, na martwych konarach drzew i krzewów liściastych, można spotkać trzęsaka listkowatego (Tremella foliacea). Gatunek ten jest rzadszy od pozostałych trzęsaków i na czerwonej liście posiada status gatunku o nieokreślonym stopniu zagrożenia. Galaretowate owocniki wytwarza zimą ucho bzowe (Hirneola auricula-judae). Gatunek ten zasiedla głównie martwe konary bzu czarnego, ale spotykany jest także na drewnie innych drzew liściastych, dość często np. na klonie jesionolistnym. Ucho bzowe jest gatunkiem jadalnym, bliskim krewnym znanych na naszym rynku azjatyckich „grzybów mun”.
|
|||||||||||||
