Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Nr 1/2010

 HISTORIA, TRADYCJA, KULTURA   

Erem kamedulski w Toskanii (Włochy).

Fot. Francesco Gasparetti

  

Maciej Ambrosiewicz

  

 

KAMEDULI

(1) 

 

  

Historia klasztoru i kościoła w Wigrach zaczyna się dopiero od roku 1667, kiedy to Jan Kazimierz przekazał ojcom kamedułom wyspę Wigry. Król chciał tym czynem zyskać u Pana Boga odwrócenie klęsk trapiących Rzeczpospolitą przez cały czas jego panowania. Kameduli wigierscy weszli w posiadanie ogromnego obszaru puszcz wokół jeziora oraz nad brzegami rzeki Czarna Hańcza. Prowadzili intensywną gospodarkę na przejętym terenie, założyli liczne wsie, w tym późniejsze miasto - Suwałki, pozyskiwali rudy metali, produkowali szkło, smołę i węgiel drzewny. W ciągu niespełna 130 lat dorobili się ogromnych bogactw, które po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej uległy sekularyzacji, a klasztor popadł w ruinę.

   

   

RYS DZIEJÓW ZAKONU KAMEDUŁÓW

   

Męski mniszy zakon kamedułów założył święty Romuald, który żył w latach od około 951 do 1027. Pochodził ze znamienitego rodu włoskiego Honestich. W młodym wieku wstąpił do zakonu benedyktynów. Był twórcą kilku klasztorów eremickich (pustelniczych), między innymi w Campo di Maldoli, zwanym później Camaldoli koło Arezzo i w Pereum. Związany z otoczeniem cesarza niemieckiego Ottona III, wysłał w roku 1002 do Polski dwóch mnichów - Benedykta z Benewentu i Jana, którzy mieli założyć pierwszą misyjną placówkę w państwie Bolesława I Chrobrego. Na miejscu dołączyło do nich trzech Polaków: Izaak, Mateusz i Krystyn. Wszyscy zostali zamordowani w okolicach Międzyrzecza w listopadzie 1003 roku. Niezwłocznie zaliczeni w poczet świętych, występują pod nazwą „pięciu braci polskich”. Czasem mylnie traktuje się tych mnichów jako zakonników – kamedułów.

   

Święty Romuald z Camaldoli (podawane są różne daty jego urodzenia: 951 i 952, zm. 19 czerwca 1027 w Val di Castro) - święty, założyciel zakonu kamedułów . Był synem księcia Rawenny.Prowadził w młodości zwyczajne dla jego stanu hulaszcze i pełne uciech życie . Zmuszony przez swojego ojca Sergiusza do sekundowania w pojedynku, był świadkiem, gdy ojciec zabił przeciwnika. To wstrząsnęło Romualdem do głębi, postanowił odpokutować czyn ojca. Uciekł do klasztoru Benedyktynów. Cesarz Otton III ustanowił go opatem w Classe i powierzył mu zadanie reformy tego klasztoru. Po roku Romuald zrezygnował jednak z tej funkcji, udał się najpierw do opactwa na Monte Cassino i tam poznał mnicha Benedykta, podobnie jak on marzącego o życiu pustelniczym. Ten zabrał go do swojej samotni w rozlewisku rzeki Pad w pobliżu Rawenny, do miejsca zwanego Pereum. Przykład Romualda wkrótce znalazł wielu naśladowców. Grono pustelników stale się powiększało, więc wkrótce Romuald zmuszony był do zakładania dla nich nowych klasztorów. Zakonnicy żyli i składali śluby w dalszym ciągu zgodnie z Regułą św. Benedykta, nosili również czarne habity benedyktyńskie. Tak było do momentu owego snu czy wizji, które stały się tematem przedstawień malarskich. Otóż tradycja mówi, że pewnego razu podczas wędrówki między klasztorami usnął Romuald niedaleko miasta Arezzo w Toskanii. Podczas snu ujrzał nagle, jak jego uczniowie, ubrani w białe szaty, wprost z tego miejsca po drabinie Jakubowej wkraczają do nieba. Romuald uznał to za znak Boży i postanowił w tym miejscu założyć nowy klasztor. Miejsce to nazwano doliną Maldolego „Campo di Maldoli”, z czego później powstał wyraz Camaldoli, a tutejszych zakonników nazwano Camaldulenses, czyli kamedułami. W 1012 roku założył w Camadoli nowy klasztor. Romuald zapoznał się wówczas z pismami i żywotami egipskich ojców pustyni i na tej podstawie stworzył własną wizję życia pustelniczego. Zamieszkał w małej drewnianej celi. Mnisi mieszkali w odosobnionych celach, praktykowali bezwzględne milczenie i ustawiczne posty. Kilkakrotnie jego pustelnia padała ofiarami ataków, a on sam nieudanych zamachów na swoje życie. Został kanonizowany w roku 1582. Przedstawiany jest w białym habicie kame- dulskim, czasem w czarnym benedyktyńskim z księgą w ręku lub modelem pustelni.

   

Uczeń świętego Romualda - Brunon z Querfurtu w „Żywocie Pięciu Braci Męczenników” podkreślił, że zarówno wymiar wspólnotowy i wymiar pustelniczy w życiu poszczególnych zakonników, jak i w życiu całej wspólnoty,  określanej  później  jako kamedulska,

  

  

  

       

tworzą razem pewną całość, wewnątrz której wyraża się napięcie, które jest nam przekazane jako „potrójne dobro” (triplex bonum): „dla nowicjuszów przychodzących ze świata miał tam być upragniony klasztor, dla dojrzałych zaś i łaknących żywego Boga doskonała samotnia, a ci, którzy pragnęli rozstać się z tym życiem i być razem z Chrystusem, mieli sposobność głoszenia Ewangelii poganom”.

  

Brunon z Querfurtu (ok. 970 – 1009), przyjaciel cesarza Ottona III, biskup misyjny wysłany z misją nawracania pogan na chrześcijaństwo na teren zajmowany przez Jaćwingów (czyli na teren Suwalszczyzny) w 1009 roku zamordowany i uznany za świętego.

     

Kameduli wigierscy. Rysunki Kazimierza Górnickiego,

połowa XIX wieku.

   

Memento mori (łacińskie „pamiętaj o śmierci”) - przypomnienie, że nie można uniknąć śmierci: każdy w końcu umrze i nie można tego zmienić, ponieważ człowiek nie ma na to żadnego wpływu. Pozdrowienie Memento mori używane było przez wiele zgromadzeń zakonnych; oprócz kamedułów, używali go kartuzi i trapiści. Treść tej formuły stanowiła argument przeciwko zbytnim dążeniom ku sprawom przyziemnym, które przemijają wraz ze śmiercią.

   

Nie mogli jeść mięsa, jedynie warzywa oraz ryby, a w dni postu chleb, który popijali wodą. Ponadto posiłki spożywali w samotności. Mieszkali również osobno, w domkach zwanych eremami (pustelniami). Ojcowie kameduli, przestrzegający surowych ślubów, mieli do pomocy braci konwersów.

  

Wizja św. Romualda. Andrea Sacchi,

obraz olejny z ok. 1631 r., Pinacoteca, Watykan.

  

  

  

ciąg dalszy   

  

  

  

  

indeks tematyczny "WIGRY" home Wigierski PN spis treści następny artykuł