Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Nr 1/2010

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ   

   

Stoplamek Ruthego (Fot. Maciej Romański)

 

  

Maciej Romański

  

OCHRONA STORCZYKÓW

(2)

 

      

To właśnie skrajna specjalizacja i skom- plikowane powiązania z otoczeniem sprawiają, że storczyki są niezwykle czułym wskaźnikiem zmian zachodzących w środowisku ich występowania. Zwykle to bowiem one znikają jako pierwsze, jeśli w środowisku zachodzą zmiany. Z drugiej jednak strony, zapewne dzięki symbiotycznym grzybom, przynajmniej niektóre z nich są w stanie przetrwać długie okresy niesprzyjających warunków w utajonej formie. Ich bulwy i kłącza mogą przez wiele lat egzystować pod ziemią, nie wytwarzając liści i pędów kwiatowych, żyjąc dzięki substancjom pokarmowym dostarczanym przez grzyba. Nie ma na ten temat praktycznie żadnych danych naukowych, jednak pewne obserwacje wskazują, że bulwy mogą w takiej formie przetrwać nawet ponad 20 lat. Potwierdzenie tego wymagałoby jednak dalszych badań.

  

Jak na początku wspomniano, w Polsce występuje około 50 gatunków storczyków oraz liczne ich podgatunki i odmiany. Bez wyjątku, wszystkie objęte są ścisłą ochroną prawną. Większość z nich jest również wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi jako gatunki w różnym stopniu zagrożone wyginięciem. Obecnie tylko trzy gatunki wydają się nie być bezpośrednio zagrożone – są to kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), stoplamek szerokolistny (Dactylorhiza maialis) i stoplamek plamisty (Dactylorhiza maculata). Z kolei dwa uznaje się za wymarłe w Polsce, gdyż od wielu lat nie były obserwowane na ich znanych stanowiskach, są to storczyk trójzębny (Orchis tridentata) i koślaczek stożkowaty (Anacamptis pyramidalis).   

  

Gnieźnik leśny (Fot. Maciej Romański)

 

  

Kukułka krwista żółtawa (Fot. Maciej Romański)

  

Obecne zagrożenia storczyków w przewa-żającej większości związane są z działalnością człowieka. Rozwój cywilizacji i jej coraz większa presja na środowisko sprawia, iż te delikatne i wrażliwe rośliny w bardzo szybkim tempie znikają z kolejnych stanowisk. Główną tego przyczyną jest utrata ich naturalnych siedlisk. W przypadku gatunków leśnych do wymierania ich przyczynia się głównie zmiana składu gatunkowego drzewostanów (np. nasadzenia gatunków iglastych na siedliskach lasów liściastych), ich struktury oraz naturalnych procesów zamierania i regeneracji lasu. Z kolei w przypadku gatunków terenów nieleśnych zagrożenia są bardziej urozmaicone. Gatunki torfowiskowe giną wraz z osuszaniem terenów podmokłych lub innymi zaburzeniami stosunków wodnych związanych z działalnością człowieka. Gatunki łąkowe utraciły swoje naturalne siedliska już dawno temu i obecnie ich występowanie ograniczone jest do półnaturalnych środowisk – ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk. Giną zarówno w wypadku intensyfikacji zabiegów agrotechnicznych, jak i w wyniku ich zaniechania – na porzucone łąki wkraczają krzewy i drzewa, ograniczając dostęp światła i eliminując gatunki światłożądne. Kolejnym zagrożeniem, dotyczącym gatunków o dużych i pięknych kwiatach jest ich zrywanie i wykopywanie w celu przesadzenia do ogrodów.

     

     

ciąg dalszy        

  

  

Naturalne siedlisko łąkowego storczyka – stoplamka krwistego (Fot. Maciej Romański)

  

  

  

indeks tematyczny "WIGRY" home Wigierski PN spis treści następny artykuł