Nr 2/2010

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ   

Torfowiec Russowa (Sphagnum russowii)
(Fot. Maciej Romański)

Anna Krzysztofiak,

Lech Krzysztofiak,

Maciej Romański

Mszaki terenów nadwigierskich były przedmiotem licznych badań, stąd też wiemy o nich o wiele więcej, niż o obu opisanych wcześniej grupach organizmów. Ale i w tym przypadku ostatnie badania dostarczyły licznych informacji zarówno o nowych stanowiskach wcześniej stwierdzonych gatunków, jak i o no- wych gatunkach dla tego obszaru.

Anthoceros agrestis. (Fot. Maciej Romański)

W ciągu ostatnich dwóch lat stwierdzono 238 taksonów mszaków (236 gatunków i 2 odmiany), w tym 2 gatunki glewików, 43 gatunki wątrobowców i 193 taksony mchów (w tym 2 odmiany). Wykazano 65 gatunków nowych dla terenu Wigierskiego Parku Narodowego, w tym 2 gatunki glewików, 14 gatunków wątrobowców i 49 gatunków mchów. Wśród zbadanych gatunków mszaków, glewiki należały do dwóch rodzajów, wątrobowce do 26 rodzajów, z których najliczniej reprezentowany był rodzaj czubek Lophozia (5 gatunków), a mchy do 102 rodzajów, z najliczniejszym rodzajem torfowiec Sphagnum (17 gat. ). Wśród nowych dla flory parku gatunków mszaków jeden gatunek - prątnik dwudzielny Bryum dichotomum okazał się również nowym dla flory Polski.

Mszaki w WPN-ie występują właściwie wszędzie, zasiedlając bardzo różne siedliska. Niektóre gatunki występują na ubogich w substancje odżywcze podłożach, takich jak kamienie i gleba mineralna, a inne wymagają bardziej sprzyjających warunków, jakie znaleźć można w lasach - zasiedlają tam zarówno glebę, ściółkę i murszejące drewno, jak i korę żywych drzew. Mszaki (głównie torfowce) są gatunkami budującymi różne typy fitocenoz torfowiskowych. Ponadto, można je spotkać na wielu przedmiotach pozostawionych w terenie wystarczająco długo w odpowiednim dla mszaków środowisku. Pomimo, że mszaki są roślinami lądowymi, to występują również w źródliskach, rzekach i potokach oraz w jeziorach, gdzie rosną pod wodą, najczęściej przytwierdzone do skał, kamieni lub zatopionych kłód drzew.

Fissidens bryoides. (Fot. Maciej Romański)

Physcomitrium pyriforme. (Fot. Maciej Romański)

Sphagnum russowii. (Fot. Maciej Romański)

Badania nad śluzowcami, grzybami i mszakami, jak również nad innymi grupami organizmów, będą kontynuowane w następnych latach. Należy się spodziewać, że wiedza o różnorodności biologicznej Wigierskiego Parku Narodowego będzie coraz bardziej kompletna i umożliwi ona prawidłowe zarządzanie przestrzenią przyrodniczą parku, zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju.