Nr 1/2002

TURYSTYKA, WĘDKARSTWO, REKREACJA

Jarosław Borejszo 

CZERWONYM SZLAKIEM

wokół Wysokiego Mostu

   (2)

Most przez Czarną Hańczę (fot. J.Borejszo)

Sernetki zostały założone w drugiej połowie XVIII wieku, na miejscu barci Sernetkowiczów, która istniała już w XV wieku. We wsi zwracają uwagę niewielkie budynki - to suszarnie tytoniu, chętnie uprawianego przez rolników w tej okolicy. Sernetki mają swoją krzywą wieżę. Chyląca się ku upadkowi, drewniana, wysoka budowla służy do suszenia węży strażackich (2). W Sernetkach znajduje się kilka starych, drewnianych chałup, w większości z lat dwudziestych XX wieku. Z Sernetek do Studzianego Lasu szlak biegnie przez drewniany most na Czarnej Hańczy. Jego konstrukcja nawiązuje do XIX-wiecznego pierwo- wzoru.

Studziany Las to wieś, do której dotrzemy po przejściu na wschodni brzeg Czarnej Hańczy. Razem z sąsiednim Ciemnym Lasem wieś powstała w XVIII wieku. Do 1955 r. funkcjonował tu znany ośrodek garncarski, słynący z wyrobu owalnych naczyń, tzw. łachaniek (brytfann), służących do smażenia i pieczenia potraw. Do garncarzy należały dwie, obecnie najcenniejsze, drewniane chałupy: nr 9 (3) i nr 15 (6). Niezwykle bogate zdobnictwo elewacji tych budynków (ganki, nadokienniki, okiennice, drzwi frontowe) jest świadectwem wielkich umiejętności artystycznych ludowych rzemieślników. 

Zdobiony budynek drewniany -
Studziany Las 15 (fot. J.Borejszo)

Na brzegu Czarnej Hańczy można spotkać niewielkie domki wykonane z drewna o konstrukcji zrębowej. Są to sauny, tzw. bajnie. Tradycja korzystania z bajni przybyła na Suwalszczyznę z Rosji, wraz ze starobrzędowcami. Są to tak zwane "czarne" bajnie (lub banie). Oznacza to, że nie mają komina; pod pryzmą kamieni rozpala się ogień, a dym wypełnia całe pomieszczenie i ucieka otworem w suficie. Po rozgrzaniu kamieni resztki ogniska usuwa się i wietrzy "kabinę" sauny. Potem miłośnicy kąpieli w parze oraz (na przemian) w zimnych wodach Czarnej Hańczy mogą wejść do środka. W Studzianym Lesie dwie z bajni są nadal czynne, w gospodarstwach państwa Żydanowiczów (4) i Bogdanowiczów (5). Korzystają z nich przede wszystkim właściciele, ale też udostępniają je innym chętnym.

Pozostałości smolarni (fot. J.Borejszo)

Na północnym skraju wsi, nad rzeką pod lasem, znajduje się niewielkie wzniesienie obłożone kamieniami (7). To pozostałość po smolarni, która prawdopodobnie była jeszcze czynna na początku XIX wieku. Smolarnia była zaczątkiem wsi Ciemny Las, włączonej obecnie do sołectwa Studziany Las. Pan Tadeusz Urbański, właściciel niewielkiego miejsca biwakowania, na terenie którego znajdują się pozostałości pieca smolnego, chroni je przed dewastacją. Cieszy, że są ludzie dbający o zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu.

Dalej szlak prowadzi przez w większości sosnowe drzewostany leśnictwa Wysoki Most. Nasza trasa dwukrotnie schodzi z głównej drogi w stronę Czarnej Hańczy, gdzie znowu otwierają się piękne widoki na rzekę. Obszar lasu położony na wschód od drogi Studziany Las - Wysoki Most nosi nazwę Przewroć (od słowa "przewrócić"). Na początku XX wieku przeszła tu trąba powietrzna, która powaliła prawie cały starodrzew, tak, że z Wysokiego Mostu było widać Studziany Las.

Po wyjściu z lasu miniemy stanicę wodną i dojdziemy do Wysokiego Mostu. W ten sposób nasza wycieczka dobiegła końca.