Tekst
i zdjęcia:
Jarosław
Borejszo
Wykonanie
strony:
KAJA
|
Działania ochronne w lasach parku
Na młode dęby zakłada się osłonki po to,
by uratować je przed zjedzeniem. |
W lasach parków narodowych najważniejszym celem ochrony jest
zachowanie lub odtworzenie naturalnej struktury ekosystemów.
Najbardziej naturalne fragmenty Wigierskiego Parku Narodowego
wyłączono z jakichkolwiek działań, tworząc strefy ochrony ścisłej.
Spośród 623 ha obszarów objętych ochroną ścisłą 283 ha (45%) to
lasy. Jeżeli pojawiające się tam choroby i organizmy zniszczą część
drzewostanu, to trudno – ochrona ścisła jest po to, by w sposób
naturalny przebiegały procesy zamierania, odnawiania (odnowienie
lasu to wyrastanie nowych drzewostanów w miejscu dotychczasowych) i wzrostu.
Znaczna część lasów parku ma zmienioną, w stosunku do lasów
naturalnych, strukturę gatunkową, wiekową i przestrzenną. Realizuje
się w nich ochronę czynną. Zabiegi ochrony czynnej mają na celu
przede wszystkim ułatwienie i przyspieszenie procesów sukcesji
(sukcesja ekologiczna to szereg kolejno po sobie następujących
przemian rozwojowych, jakim ulegają zespoły organizmów żywych wraz z ich środowiskiem, głównie poprzez zmianę składu gatunkowego
drzewostanów).
Jeżeli ze świerka sypią się drobne trocinki to oznacza, że jest zasiedlony przez korniki
|
Gatunki nieprzystosowane do warunków, w jakich rosną, są stopniowo
eliminowane, a ich miejsce zajmują drzewa, które znajdują najlepsze
możliwości wegetacji. W praktyce, w wyniku działania czynników
naturalnych oraz zabiegów ochronnych, zmniejsza się udział sosny i
świerka, a przybywa gatunków liściastych – dębów, klonów, lip, itd.
Zmiana składu gatunkowego drzewostanów bezpośrednio wpływa na całą
florę i faunę ekosystemu.
Drugim, niemniej ważnym celem działań ochronnych w lasach, jest
zapobieganie czynnikom zagrażającym trwałości istnienia
drzewostanów. Lasy WPN cechują się dobrą zdrowotnością jednak nie
oznacza to, że wolne są od jakichkolwiek zagrożeń. Nie można
pozwolić by zjawiska chorobowe rozprzestrzeniły się na ogromnej
powierzchni i spowodowały zagładę starych drzew. Procesy sukcesji
przebiegają oczywiście i bez udziału człowieka. Jednak po rozpadzie
chorego drzewostanu osiągnięcie efektu w postaci zdrowego,
wielogatunkowego lasu może trwać nawet kilkaset lat. Człowiek swoimi
działaniami próbuje utrzymać drzewostany i przyspieszyć ich
przemiany, ponieważ gdyby tego zaniechał, przez wiele lat nie byłoby
możliwe wypełnianie przez las innych ważnych funkcji: rekreacyjnych,
turystycznych, estetycznych, zdrowotnych. Drzewa rosną powoli, a
ludzie chcą korzystać z dobrodziejstw lasu już teraz. By
przyspieszyć naturalne przemiany, w lasach stosuje się różne zabiegi
techniczne.
Ten świerk musiał być wycięty i wywieziony z lasu, gdyż był zasiedlony przez korniki, które mogły zagrozić innym drzewom |
Przewrócone lub złamane sosny i świerki usuwa się z lasu z dwu
powodów: by zapobiec rozmnożeniu owadów zagrażających trwałości
istnienia drzewostanów oraz by stworzyć warunki wzrostu pożądanym
gatunkom liściastym. Usuwanie martwych i zamierających (również
jeszcze stojących) drzew to najskuteczniejsza metoda walki z kornikami.
Nie wycina się jednak wszystkich chorych drzew. Część z nich
pozostaje w lesie, ponieważ mają w nim do spełnienia bardzo ważną
rolę. Stają się środowiskiem życia wielu gatunków grzybów, roślin i zwierząt.
Do ograniczania i kontroli liczebności korników stosuje się również
różnego typu pułapki. Zawierają one feromony – substancje wabiące
chrząszcze. W lukach i przerzedzeniach powstałych po wycięciu
starych drzew sadzi się młode drzewka, przede wszystkim tych
gatunków, których brakuje w otaczającym drzewostanie. Później usuwa
się rośliny, które zagłuszają nowe pokolenie drzew.
Martwe drzewa, w których nie żerują owady
zagrażające drzewostanom, znakuje się
i pozostawia w lesie. Litery PJ oznaczają
"posusz jałowy", liczba 82 to kolejny numer
drzewa w ewidencji prowadzonej
przez leśniczego. |
Młode drzewka są również bardzo chętnie ogryzane przez jelenie,
sarny i łosie. By zapobiec szkodom w uprawach leśnych grodzi się je
lub smaruje drzewka preparatami odstraszającymi, tzw. repelentami,
albo zakłada osłonki. Nie grodzi się jednak wszystkich upraw, nie
smaruje i nie zakłada osłonek na wszystkie drzewka, ponieważ
zwierzęta muszą mieć co jeść. Próbuje się także „odciągnąć”
roślinożerców od drzew poprzez utrzymywanie poletek z roślinami
uprawnymi, na których zwierzęta mogą żerować.
Wszystkie wymienione zabiegi nie rozwiązują kłopotów z ochroną
drzew. Konieczna staje się także regulacja liczebności leśnych
roślinożerców poprzez planowy odstrzał części populacji. Dodatkowym
argumentem dla redukcji jeleniowatych i dzików są szkody, jakie
czynią w uprawach rolnych. Bliskość pól, obfitość pokarmu i łatwość,
z jaką można go zdobyć powoduje, że zwierzęta wychodzą na tereny
otwarte i zjadają to, co rolnicy zasiali i posadzili. W rejonach
szczególnego nasilenia szkód, na granicy pól i lasów, buduje się
również ogrodzenia.
Pułapki z feromonem służą do odłowu chrząszczy kornika drukarza |
Przeciętny wiek drzewostanów parku wynosi 65 lat (dla porównania
średnio w lasach całej Polski sięga on 56 lat). Ich skład gatunkowy,
struktura przestrzenna i wiekowa jest w większości zbyt jednorodna.
Przekształcanie tych drzewostanów w zdrowe, wielogatunkowe i
wielopiętrowe wymaga wycinania niektórych drzew. Umiejętnie
wykorzystywana piła motorowa i w tym przypadku staje się najlepszym
narzędziem w rękach leśnika stosującego zasady ekologii. Wycina się
przede wszystkim drzewa, które rosną w przegęszczeniu, występują w
nadmiarze oraz utrudniają wzrost pożądanym osobnikom. W miarę
osiągania przez drzewostany naturalnego charakteru, ingerencja
człowieka w lasach Wigierskiego Parku Narodowego będzie ulegała
stopniowemu ograniczaniu.
|