Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny bezkręgowej

Klucz do oznaczania rodzajów:

1a Muszla jajowato-półkulista o bardzo niskiej skrętce (Rys. 54a), grubościenna; charakterystycznie cętkowana. Otwór muszli oraz wieczko w kształcie litery D; brzeg kolumienkowy otworu muszli ma postać szerokiej jasnej płytki; wieczko jest żółte, a jego zewnętrzny brzeg czerwonawy; na wewnętrznej stronie wieczka wyrostek w postaci kolca - rodzaj Theodoxus, rozdepka
W Polsce 1 gatunek - T. fluviatilis, rozdepka rzeczna. Długość muszli do 14 mm, szerokość do 8 mm, wysokości do 6 mm; powierzchnia plamista. Ślimak ten występuje w rzekach oraz w litoralu niektórych jezior, w miejscach eksponowanych na falowanie, a także w Bałtyku; na kamieniach, zatopionych kłodach drzew, rzadziej na roślinach, głównie wynurzonych.
1b Muszla innego kształtu, cienkościenna; otwór okrągły lub owalny, jego brzeg kolumienkowy nie tworzy płytki; wieczko okrągłe lub łezkowate o barwie rogowej, bez żadnych dodatkowych tworów - 2

2a Muszla płasko zwinięta lub o skrętce tylko nieznacznie wzniesionej (Rys. 54b); średnica muszli od 3,5 do 6 mm; u pełzającego ślimaka widoczne na zewnątrz muszli listkowate skrzele (Rys. 54c) - rodzaj Valvata, zawójka (część)
Tu 3 gatunki, występujące nielicznie w różnych typach wód stojących i wolno płynących.
2b Muszla o skrętce wyraźnie wzniesionej, stożkowata, stożkowato-kulista lub wałeczkowata  - 3

3a Muszla stożkowata - 4
3b Muszla stożkowato-kulista lub wałeczkowata - 8 

4a Muszla stosunkowo szeroko stożkowata, duża (niekiedy o wysokości ponad 50 mm), z trzema wyraźnymi spiralnymi ciemnymi pasmami (Rys. 54d); u młodych osobników bardziej "przysadzista" i pokryta rzędami włosków lub szczecinek (Rys. 54e) - rodzaj Viviparus, żyworódka
W Polsce 2 gatunki; ślimaki głównie denne, rzadziej występujące na roślinach.
4b Muszla stożkowata, szeroko stożkowata lub wąsko stożkowata, niewielka, jej maksymalna wysokość nie przekracza zwykle 12, (rzadko 18) mm; jeśli wąsko stożkowata, to na powierzchni może być obecny spiralny rząd szczecinek  -  5

5a Muszla niewielka, wąsko stożkowata (wysokość wyraźnie większa od szerokości), wysokość maksymalnie do 6,5 mm -  6 
5b Muszla większa, stożkowata lub szeroko stożkowata, wysokość muszli maksymalnie do 12 (rzadko do 18) mm
 -  7 

dalej   

Rys. 54.  GASTROPODA, Prosobranchia: a. Theodoxus fluviatilis, rozdepka rzeczna; b. niektórzy przedstawiciele rodzaju Valvata, zawójka, c. pełzający ślimak z rodzaju Valvata z wystającym skrzelem; d. przedstawiciele rodzaju Viviparus, żyworódka - osobniki dorosłe, e. osobniki młodociane

Spis treści