Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny bezkręgowej

COLEOPTERA - chrząszcze

W Polsce występuje blisko 500 gatunków chrząszczy, które zarówno w postaci dorosłej jak i larwalnej przebywają przede wszystkim w wodzie, a także kilkadziesiąt gatunków spotykanych w wodach słodkich tylko w postaci larwalnej. Poza tym kilkanaście gatunków z rodzin Dryopidae i Cur- culionidae zamieszkuje środowiska wodne wyłącznie jako postaci dorosłe (imagines), podczas gdy ich larwy żyją na lądzie w pobliżu wód lub w nadwodnych częściach wodnych roślin. Zamieszczony poniżej klucz nie obejmuje kilku rodzin chrząszczy, których niektórzy przedstawiciele zamieszkują środowiska wilgotne i sporadycznie można natknąć się na nie w wodzie (Staphylinidae, kusakowate; Heteroceridae; Elateridae, sprężykowate). Nie uwzględniono także chrząszczy typowo wodnych ale o rozmiarach ciała znacznie mniejszych od granicznych rozmiarów przyjmowanych dla makrofauny bezkręgowej, a więc mniejszych niż 1,5 - 2 mm (np. Clambidae, Limnichidae).

Larwy chrząszczy są całkowicie niepodobne do postaci dorosłych, a ich budowa i wygląd są bardzo różnorodne. Oddychają tlenem atmosferycznym lub, rzadziej, rozpuszczonym w wodzie.

a. Postaci dorosłe - klucz do oznaczania rodzin:

1a Czułki opatrzone 3 - 5 członową, owłosioną tzw. buławką (Rys. 39a); głaszczki szczękowe (Rys. 39b) dłuższe od czułków 
- rodzina Hydrophilidae, kałużnicowate

W Polsce występuje ponad 140 gatunków z tej rodziny, z których ponad 120 jest związanych ze środowiskami wodnymi (obecnie, większość systematyków dzieli kałużnicowate na cztery niezależne rodziny, których odróżnienie przy pomocy cech zewnętrznych jest bardzo trudne). Rozmiary ich ciała są przeważnie drobne i bardzo drobne (1-10 mm), tylko cztery gatunki to duże zwierzęta osiągające 50 mm długości. Kałużnicowate związane są z wodami płytkimi - drobnymi zbiornikami wodnymi i płytkim litoralem większych jezior (Rys. 39c)
1b Czułki bez buławki; głaszczki nie dłuższe od czułków - 2

2a Głowa wydłużona, wyciągnięta w ryjek; czułki osadzone między końcem ryjka a okiem (Rys. 39d)
 - rodzina Curculionidae, ryjkowcowate
Tylko kilka, dość rzadko spotykanych gatunków z tej rodziny w postaci dorosłej żyje w wodzie, odżywiając się tkankami wodnych roślin (Rys. 39e). Nie przekraczają długości 5 mm.

2b Głowa nie wyciągnięta w ryjek - 3

3a Czułki krótsze od głowy  -  4 
3b Czułki dłuższe od głowy -  5 
   

dalej   

Rys. 39.  COLEOPTERA: a. czułek przedstawiciela Hydrophilidae, b. głowa przedstawiciela Hydrophilidae z zaznaczonym głaszczkiem szczękowym,
c. przedstawiciele Hydrophilidae, d. głowa przedstawiciela Curculionidae (widok z boku i z góry), e. przedstawiciel Curculionidae

Spis treści