Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ...

Wigierski Park Narodowy    •   Stacja Bazowa WIGRY    •    Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego

Raport o stanie środowiska przyrodniczego w roku 2013

Spis treści

Strona tytułowa

Strona główna WPN

  

4. Wyniki badań

  

4.1. Meteorologia

  

Wyniki uzyskane z pomiarów meteorologicznych na stacji w Sobolewie w roku 2013 odniesiono do przeciętnych warunków charakterystycznych dla Suwalszczyzny w latach 1971-2001 (dane ze stacji synoptycznej w Suwałkach) oraz do wyników uzyskanych na stacji w Sobolewie w latach 2002-2012. Miniony rok, w odniesieniu do stacji w Suwałkach, pod względem termiczno-opadowym był rokiem ciepłym i normalnym (Rys. 6), ze średnią temperaturą 7,3°C i sumą opadów 628,8 mm (Tab.3).

Średnia roczna wartość temperatury i suma opadów atmosferycznych w odniesieniu do średniej z okresu 2002-2012 (Sobolewo) mieściły się natomiast w przedziale lat normalnych (Rys. 7). Różnice te są wynikiem znacznie wyższej średniej temperatury powietrza za okres 2002-2012, mierzonej na stacji meteorologicznej w Sobolewie (wynosiła ona 7,2°C) niż za okres 1971-2001 (6,3°C), mierzonej na stacji w Suwałkach.

  

Rys. 6. Klasyfikacja termiczno-opadowa dla dostępnych lat badań (Suwałki)

  

  

Różnice w średnich wartościach temperatury powietrza dla obu okresów pomiarowych przedstawia tabela 4. W Sobolewie w ostatnich latach wyższe też były opady atmosferyczne - średnia roczna suma wynosiła 614,4 mm, kiedy dla okresu 1971-2001 w Suwałkach wynosiła ona 591,2 mm.

    

Rys. 7. Klasyfikacja termiczno-opadowa dla dostępnych lat badań (Sobolewo)

  

  

Tabela 3. Średnie roczne temperatury powietrza i sumy roczne opadów na stacji meteorologicznej w Sobolewie

Rok kalendarzowy

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Temp. śr. [°C]

7,9 6,9 6,9 6,8 7,2 7,9 8,1 6,9 6,3 7,4 6,8 7,3

Opad [mm]

579,6 517,0 637,6 577,4 584,4 679,4 647,6 641,4 715,2 582,2 582,2 628,8

    

    

Tabela 4. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego na wysokości 2 m w wieloleciu 1971-2001

(stacja Suwałki) oraz 2002-2012 (stacja w Sobolewie)

Temp. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Okres
T śr. 1971-2001 -4,0 -3,4 0,1 6,1 12,1 15,1 16,7 16,3 11,5 6,6 1,3 -2,2 6,4
T śr. 2002-2012 -3,8 -4,1 0,9 7,3 12,8 15,8 19,0 17,6 12,7 6,7 3,0 -1,7 7,2
T max 11,4 12,2 19,0 30,6 31,5 31,0 34,3 33,9 28,7 22,0 14,5 10,4 34,3
T min -31,5 -27,9 -23,0 -12,0 -3,2 1,3 2,0 3,9 -12,1 -13,7 -18,6 -24,7 -31,5

   

     

   

4.1.1. Temperatura powietrza atmosferycznego

  

Rok kalendarzowy 2013, w odniesieniu do wielolecia 1971-2001 (Suwałki), był rokiem ciepłym, a w odniesieniu do okresu 2002-2012 (Sobolewo) - normalnym. Jego średnia temperatura na wysokości 2 m n.p.g. wynosiła 7,31°C i była o 0,9°C wyższa od średniej dla wielolecia z Suwałk, o 0,1°C wyższa od średniej dla Sobolewa i o 0,5°C wyższa od średniej z roku poprzedniego. Najcieplejszym miesiącem był lipiec (18,3°C), z maksymalnymi temperaturami dochodzącymi do 30,4°C (Rys. 8, tab. 5). Najchłodniejszym miesiącem był styczeń (-6,2°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -21,4°C. Największą amplitudą temperatury charakteryzował się miesiąc kwiecień - dochodziła ona do 32,0°C.

Przy rozpatrywaniu temperatur powietrza w poszczególnych sezonach roku (dzieląc rok kalendarzowy na cztery pory) wyraźnie zaznaczyło się ciepłe lato (Rys. 9). W okresie letnim wystąpiło 36 dni z temperaturą maksymalną powyżej 20°C oraz 5 dni z temperaturą powyżej 30°C (Tab. 6). W stosunku do roku poprzedniego maksymalne temperatury były na podobnym poziomie, liczba dni z temperaturą powyżej 20°C była niższa (w poprzednim roku było 26 dni), ale dni z temperaturą powyżej 30°C było nieco mniej (poprzednio 8). Różnica między średnią temperaturą trzech miesięcy okresu letniego i wiosennego wyniosła 12,6°C, a między latem i jesienią 9,7°C. Średnia temperatura miesięcy zimowych była ujemna i wynosiła -2,1°C (w poprzednim roku temperatura okresu zimowego była znacznie niższa i wynosiła -6,0°C). Najchłodniejszym miesiącem zimowym był styczeń (-6,2°C), z minimalną temperaturą dochodzącą do -21,4°C.

   

  

Rys. 8. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza w 2013 roku na tle średnich z lat 1971-2001 (Suwałki)

oraz z lat 2002-2012 (Sobolewo)

   

Tabela 5. Średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza atmosferycznego na stacji meteorologicznej

w Sobolewie w 2013 roku

Temp. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013
T śr.mies -6,2 -1,4 -4,5 5,3 15,1 17,9 18,3 17,6 11,5 8,4 4,7 1,2 7,3
T max 4,3 5,5 8,4 22,4 28,0 32,1 30,4 34,3 24,0 16,8 11,9 7,3 34,3
T min -21,4 -9,2 -20,1 -9,6 -0,8 7,2 6,8 4,8 -0,3 -3,4 -4,5 -10,8 -21,4
T STD 6,0 2,1 3,4 4,6 3,1 2,8 2,4 3,5 3,2 3,0 2,7 2,5 8,87

   

   

  

Rys. 9. Temperatura powietrza w Sobolewie w poszczególnych porach roku 2013

  

  

Tabela 6. Liczba dni charakterystycznych (Sobolewo, rok kalendarzowy 2013)

Okres Min

<-20°C

 Min

<-10°C

 Max

<-10°C

 Min

<0°C

 Max

<0°C

 Max

>20°C

 Max

>30°C
2013-01 2 12 4 25 22 0 0
2013-02 0 0 0 25 13 0 0
2013-03 1 14 0 30 15 0 0
2013-04 0 0 0 15 1 0 0
2013-05 0 0 0 1 0 8 0
2013-06 0 0 0 0 0 11 1
2013-07 0 0 0 0 0 13 1
2013-08 0 0 0 0 0 12 3
2013-09 0 0 0 2 0 0 0
2013-10 0 0 0 4 0 0 0
2013-11 0 0 0 5 0 0 0
2013-12 0 1 0 18 3 0 0
Zima 2 13 4 68 38 0 0
Wiosna 1 14 0 46 16 8 0
Lato 0 0 0 0 0 36 5
Jesień 0 0 0 11 0 0 0
2013 3 27 4 125 54 44 5
2002-2012 5,7 27,2 5,0 126,3 49,8 34,7 5,2

  

Biorąc pod uwagę termiczne typy pogody (Woś 1995) w minionym roku przeważały dni z pogodą umiarkowanie ciepłą - z temperaturą średnią dobową 6,4-15,2°C, oraz bardzo ciepłą - z temperaturą średnią dobową 12,3-24,6°C (Tab. 7). Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą było o ponad 8 mniej, niż średnio w okresie 2002-2012, natomiast dni z pogodą bardzo ciepłą było prawie o 8 więcej. Rzadziej, niż w ostatnich 11 latach występowała pogoda przymrozkowa umiarkowanie chłodna - w minionym roku było 5 dni, a w minionym okresie prawie 10. Rzadziej też pojawiał się typ pogody bardzo mroźnej, kiedy temperatura średnia dobowa spadała poniżej -15,0°C, a temperatura dobowa minimalna i maksymalna wynosiła poniżej lub była równa 0°C - w 2013 roku były zaledwie 2 takie dni, przy 4 w ostatnim jedenastoleciu.

 

Tabela 7. Liczba dni z poszczególnymi termicznymi typami pogody (Sobolewo)

Termiczny typ pogody 2013 2002-2012
Liczba dni Średnia liczba dni
Gorąca 1 1,4
Bardzo ciepła 91 82,9
Umiarkowanie ciepła 109 117,2
Chłodna 38 30,8
Przymrozkowa umiarkowanie chłodna 5 9,9
Przymrozkowa bardzo chłodna 33 40,0
Przymrozkowa umiarkowanie zimna 29 26,2
Przymrozkowa bardzo zimna 5 1,5
Umiarkowanie mroźna 25 17,9
Dość mroźna 27 28,6
Bardzo mroźna 2 4,6

 

W 2013 roku różnica między najcieplejszym i najchłodniejszym dniem (średnie dobowe) wynosiła 43,5°C - najcieplejszy dzień wystąpił 8 sierpnia (26,8°C), a najchłodniejszy 21 stycznia (-16,7°C). Różnica między ekstremalnymi temperaturami chwilowymi była jeszcze wyższa i sięgała 55,7°C - najwyższa temperatura wystąpiła 8 sierpnia (34,3°C), a najniższa 27 stycznia (-21,4°C). W ciągu całego roku wystąpiły 3 noce ze średnią temperaturą równą lub wyższą od 20,0°C - z 29 na 30 lipca (śr. temp. 22,7°C, maks. 24,7°C, min. 18,1°C), z 7 na 8 sierpnia (śr. 20,5°C, maks. 24,6°C, min. 15,7°C) oraz z 8 na 9 sierpnia (śr. 24,6°C, maks. 27,5°C, min. 21,1°C) - była to zatem noc tropikalna. Dni z przymrozkami przygruntowymi występowały jeszcze w kwietniu (2 dni), a rozpoczynały się w listopadzie (1 dzień).

Wyznaczając okres wegetacyjny (gdy T≥5oC) zastosowano metodę Huculak-Makowiec (1977). W minionym roku okres wegetacyjny rozpoczął się 12 kwietnia (w poprzednim sezonie 11 kwietnia) i zakończył się 9 listopada (poprzednio 25 października). Trwał zatem 212 dni, czyli był o 13 dni dłuższy, niż średnio w okresie ostatnich 11 lat - 199 dni (Rys. 9). W ostatnim jedenastoleciu okres wegetacji najwcześniej rozpoczynał się 26 marca (2006 r.), najpóźniej 4 maja (2007 r.), a kończył się najwcześniej 28 września (2010 r.), najpóźniej 8 grudnia (2004 r.).

 

Dzień roku

  

Rys. 10. Czas trwania okresu wegetacyjnego w poszczególnych latach

 

  

Określając termiczne pory roku zastosowano metodę Mereckiego (1915) i Romera i in. (1949), dzieląc rok na 6 termicznych pór: zimę - okres o temperaturze powietrza t ≤ 0,0°C, przedwiośnie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C, wiosnę - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C, lato - okres o temperaturze powietrza t > 15,0°C, jesień - okres o temperaturze powietrza 5,0°C < t ≤ 15,0°C i przedzimie - okres o temperaturze powietrza 0,0°C < t ≤ 5,0°C. Na podstawie temperatur powietrza z ostatnich 12 lat (2002-2013) określono długość trwania termicznych pór roku (Rys. 11). Zima średnio trwa 105 dni, przedwiośnie 25 dni, wiosna 54 dni, lato 89 dni, jesień 60 dni, a przedzimie 33 dni.

  

  

Rys. 11. Czas trwania termicznych pór roku (średnia z okresu 2002-2013)

   

  

  

4.1.2. Temperatura gleby

  

W minionym roku średnia temperatura przy gruncie wynosiła 6,6°C, wahając się w poszczególnych miesiącach od -10,0°C do 19,9°C (Tab. 8, rys. 12). Najniższe temperatury przy gruncie wystąpiły w lutym i dochodziły do -31,3°C. Najwyższe temperatury występowały w okresie kwiecień-sierpień i przekraczały 34°C (maksymalnie 39,3°C).

  

Tabela 8. Średnie miesięczne temperatury przy gruncie (5 cm n.p.g.) na stacji meteorologicznej w Sobolewie w 2013 roku

Temp. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013
T śr. mies. -6,2 -1,5 -4,9 4,4 15,1 18,5 18,8 17,4 11,0 7,4 3,7 0,6 7,0
T max 3,0 7,0 8,2 25,4 33,0 38,8 39,0 39,9 30,2 20,9 11,5 6,3 39,9
T min -24,3 -9,0 -20,5 -11,8 -4,1 3,2 1,7 0,9 -4,6 -7,8 -9,6 -7,0 -24,3
T STD 5,5 1,4 3,3 4,6 3,0 2,9 2,7 3,7 3,5 3,2 2,8 1,6 9,1

  

  

Rys. 12. Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza 5 cm nad gruntem na Stacji Bazowej WIGRY w 2013 r.

na tle średnich z lat 2002-2012

  

Średnie roczne temperatury gleby na badanych głębokościach wahały się od 9,0 do 9,2°C (Tab. 9). Przebieg temperatur gleby na poszczególnych głębokościach przedstawiają rysunki 13-18 oraz tabela 10.

  

Tabela 9. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2013 rok)

Temp. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013
T-5cm -1,5 -0,5 -1,0 4,7 17,0 20,8 20,9 19,9 13,3 8,7 4,8 1,1 9,0
T-20cm -0,7 -0,3 -0,4 4,4 16,6 20,5 20,9 20,2 13,7 9,0 5,1 1,3 9,2
T-50cm 0,2 0,0 0,0 3,2 14,4 19,0 19,8 19,6 14,2 9,5 6,0 2,1 9,0
T-100cm 1,9 1,2 1,1 2,5 11,1 16,1 17,8 18,4 14,9 10,7 7,9 4,1 9,0

 

Rys. 13. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 5 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)

 

Rys. 14. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 20 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)

 

Rys. 15. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 50 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)

 

Rys. 16. Zmiany wartości temperatury gleby na głębokości 100 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)

 

Rys. 17. Zmiany temperatury gleby na głębokościach 5, 20, 50 i 100 cm w roku kalendarzowym 2013 (Sobolewo)

 

  

Rys. 18. Średnie temperatury gleby na różnych głębokościach

w poszczególnych porach roku kalendarzowego 2013 (Sobolewo)

 

  

Tabela 10. Temperatura gruntu na różnych głębokościach (Sobolewo, 2013)

Poziom Miesiąc 2013
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
T+5cm -6,2 -1,5 -4,9 4,4 15,1 18,5 18,8 17,4 11,0 7,4 3,7 0,6 7,0
T-5cm -1,5 -0,5 -1,0 4,7 17,0 20,8 20,9 19,9 13,3 8,7 4,8 1,1 9,0
T-20cm -0,7 -0,3 -0,4 4,4 16,6 20,5 20,9 20,2 13,7 9,0 5,1 1,3 9,2
T-50cm 0,2 0,0 0,0 3,2 14,4 19,0 19,8 19,6 14,2 9,5 6,0 2,1 9,0
T-100cm 1,9 1,2 1,1 2,5 11,1 16,1 17,8 18,4 14,9 10,7 7,9 4,1 9,0

 

Miesiąc Temperatura gleby [°C]
na głębokości 5 cm na głębokości 20 cm na głębokości 50 cm na głębokości 100 cm
AVG STD Max Min AVG STD Max Min AVG STD Max Min AVG STD Max Min
2013-01 -1,45 0,94 1,50 -5,10 -0,66 0,48 0,40 -2,90 0,21 0,39 2,30 -1,60 1,92 0,36 2,80 1,20
2013-02 -0,50 0,07 2,00 -1,90 -0,28 0,04 0,00 -1,70 0,00 0,09 2,50 -1,60 1,22 0,02 1,40 0,00
2013-03 -1,00 0,48 1,70 -4,60 -0,44 0,19 0,10 -2,30 0,02 0,08 1,80 -1,80 1,14 0,07 1,40 0,00
2013-04 4,73 4,93 22,30 -1,80 4,39 4,90 17,90 -1,60 3,23 3,77 11,70 -1,70 2,47 2,10 6,50 0,60
2013-05 16,98 2,44 30,80 3,50 16,57 2,18 25,20 5,80 14,39 2,12 19,60 7,60 11,08 2,14 14,90 6,40
2013-06 20,78 2,38 35,70 10,50 20,49 2,15 30,30 12,60 18,96 1,43 23,90 15,20 16,13 1,18 18,20 13,60
2013-07 20,94 2,28 33,40 11,50 20,91 2,15 29,80 13,30 19,75 1,43 24,20 16,00 17,80 0,63 19,00 16,60
2013-08 19,89 2,91 35,40 9,70 20,21 2,76 32,30 11,20 19,60 2,00 25,80 15,20 18,37 0,93 20,20 16,80
2013-09 13,33 2,80 24,30 3,80 13,74 2,72 21,70 4,90 14,20 2,08 19,40 8,70 14,92 1,26 17,00 11,90
2013-10 8,74 1,98 17,80 1,10 9,04 1,77 15,30 2,50 9,51 1,05 13,30 6,70 10,69 0,65 12,00 9,60
2013-11 4,76 2,15 11,50 -1,30 5,06 1,98 9,70 -0,40 6,03 1,49 10,30 2,10 7,90 1,10 10,00 5,60
2013-12 1,07 0,70 5,10 -1,30 1,29 0,60 3,80 -0,80 2,12 0,40 5,10 0,20 4,13 0,66 5,80 3,40
Zima -0,29 1,27 5,10 -5,10 0,12 1,03 3,80 -2,90 0,78 1,17 5,10 -1,60 2,42 1,52 5,80 0,00
Wiosna 6,90 9,19 30,80 -4,60 6,84 8,77 25,20 -2,30 5,88 7,54 19,60 -1,80 4,90 5,39 14,90 0,00
Lato 20,53 0,57 35,70 9,70 20,54 0,35 32,30 11,20 19,44 0,42 25,80 15,20 17,43 1,16 20,20 13,60
Jesień 8,95 4,29 24,30 -1,30 9,28 4,34 21,70 -0,40 9,91 4,10 19,40 2,10 11,17 3,53 17,00 5,60
Rok

kalendarzowy

2013

 9,02 8,95 35,70 -5,10 9,19 8,76 32,30 -2,90 9,00 8,04 25,80 -1,80 8,98 6,73 20,20 0,00

    

Temperatury gleby w miesiącach zimowych i jesiennych wzrastały wraz z głębokością, natomiast w miesiącach wiosennych i letnich malały (Rys.18). W minionym roku gleba przemarzała do głębokości 50 cm, a temperatury chwilowe dochodziły do -5,1°C na głębokości 5 cm (styczeń), -2,9°C na głębokości 20 cm (styczeń) i -1,8°C na głębokości 50 cm (marzec). Nie zanotowano temperatur ujemnych na głębokości 100 cm, ale w lutym i marcu minimalna temperatura dochodziła do 0°C. Najwyższą średnią miesięczną temperaturę gleby zarejestrowano w okresie letnim, w lipcu na głębokości 5 i 20 cm - wynosiła ona 20,9°C, a maksymalną temperaturę chwilową, to jest 35,7°C - w czerwcu na głębokości 5 cm.

      

   

   

ciąg dalszy  »  

   

spis treści