Ocalić od zapomnienia ...
Wstęp / Specyfika regionu / Narzędzia rolnicze / Wyposażenie domu / Rzemiosła i wytwórczość / Budownictwo /
Strój ludowy / Lista ofiarodawców / Piśmiennictwo / Wigierski Park Narodowy
  

 
 

Rzemiosła i wytwórczość

Talka (fot.M.K)
Talka

Proces tkania odbywał się przeważnie na warsztacie tkackim. Krosna - warsztaty tkackie, które spotykało się w każdej prawie chacie, różniły się tylko wielkością poszczególnych elementów, przystosowane były do wyrobu tkanin szerokich, nie zszywanych.

Masywna konstrukcja krosna składa się ze staciwy (boków krosna), wałków ( jeden gruby do nawijania osnowy, kolejny przedni lub cienki do nawijania utkanego płótna), parzyście ustawionych nicielnic (zwanych też niciankami).

 

Podczas tkania służyły one do utworzenia ziewu do przesuwania raz parzystych raz nieparzystych nici osnowy przeprowadzanych przez oczka nicielnic (wykonane ze szpagatu). Nicielnice zawieszane są na odpowiedniej wysokości za pomocą dwóch drewnianych listewek przymocowanych do poprzecznej beleczki łączącej staciwa.

Kolejnymi elementami krosna są: podnóżki (zwane też tretami), bidło (rama do umieszczania płochy), płocha (służy do przybijania nitek wątku do utkanej już części tkaniny); płochy dzielą się na kilka rodzajów ze względu na grubość szczebelków i rodzaj surowca, z którego są wykonane.

Czółenka i leszczki (fot.M.K)
Czółenka i leszczki

 

Krosno (fot.M.K)
Krosno

Płochy, które robiono dawniej z prętów trzciny lub kaliny, zastąpiono później drucianymi. Płochy miały swoją numerację, np. "nr 19" służyła do wyrobu cieńszego płótna, "nr 10" do wyrobu płótna grubego na worki, fartuchy robocze. Inne lementy to: spona (łączy przednie boki warsztatu), rozpieraki (dwie złączone ze sobą klepki zakończone gwoździkami, które zapobiegają ściąganiu się tkaniny i zapewniają jednakową szerokość w czasie tkania), czółenko i leszczka (drobne przedmioty do przekładania nici przez osnowę, pomocne w wyrabianiu wybranego wzoru).

Płocha (fot. M.K)
Płocha

   

dalej »