|
SŁOWNIK |
| Anabioza – życie utajone, w praktyce polega na odwracalnym, przejściowym stanie ograniczenia funkcji życiowych organizmu w okresie niekorzystnych warunków (zmian temperatury, wilgotności itp.).
Bentos – zespół organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących na dnie zbiorników wodnych i cieków.
Biomasa – masa organizmów (materii organicznej skumulowanej w organizmach) w określonym wycinku środowiska. Podaje się ją dla osobników, populacji, itp. Bisior – rogowe nici powstałe z szybko krzepnącej wydzieliny gruczołu znajdującego się w nodze u niektórych małży.
Detrytus – martwa cząsteczkowa materia organiczna.
Encystacja – proces prowadzący do wytworzenia cyst przez organizmy dojrzałe lub ich stadia rozwojowe. Między innymi polega to na zaniku niektórych organów, ewentualnie otaczaniu się grubą błoną, co umożliwia przetrwanie w niekorzystnych warunkach.
Epilimnion – w jeziorze stratyfikowanym warstwa wód o najwyższej temperaturze.
Eutroficzny zbiornik – zbiornik o znacznej zawartości pierwiastków biogennych w wodzie, znacznym tempie produkcji pierwotnej i znacznej zawartości materii organicznej w wodzie i osadach dennych.
Eutrofizacja – kierunkowy proces zmian trofii zbiornika, polegający na wzroście obfitości i tempa produkcji materii organicznej na skutek zwiększonego dopływu pierwiastków biogennych.
Fototaksja – reakcje ruchowe całego organizmu na kierunkowe świetlne bodźce, np. do światła, wtedy jest to fototaksja dodatnia, odwrotnie – fototaksja ujemna.
Gatunek – grupa osobników różniących się od innych organizmów właściwą im charakterystyczną kombinacją cech (właściwości), wykazująca: a) swobodny przepływ genów, skutkiem czego osobniki tego samego gatunku mogą się krzyżować i dać płodne potomstwo, b) określone rozmieszczenie geograficzne i ekologiczne, kształtowane zarówno przez właściwości biologiczne, jak i czynniki historyczne.
Heterocysty (heterocyty) – komórki sinic często wyspecjalizowane w wiązaniu azotu.
Hypolimnion – strefa zimnych wód głębinowych w jeziorze stratyfikowanym.
Karapaks – u niektórych skorupiaków, zwłaszcza tych, które mają głowotułów, wyrasta fałd, zbudowany z oskórka i naskórka, pokrywający segmenty tułowia od strony grzbietowej albo segmenty tułowia i odwłoka.
Litoral – strefa przybrzeżna jeziora.
Makrofity – wyższe rośliny wodne.
Metalimnion – w jeziorze stratyfikowanym strefa najostrzejszego spadku temperatury wraz z głębokością.
Mezotroficzny zbiornik – zbiornik o cechach pośrednich między oligotrofią a eutrofią.
Neuston – zespół organizmów roślinnych i zwierzęcych związanych z błonką powierzchniową, głównie w wodach stojących.
Oko „naupliusowe”– charakterystyczne oko dla larwy skorupiaków, zbudowane z oczek pigmentowanych, które tworzą po stronie grzbietowej ciała plamkę w kształcie litery X.
Oligotroficzny zbiornik – zbiornik o niewielkiej zawartości pierwiastków biogennych w wodzie, nieznacznym tempie produkcji pierwotnej i nieznacznej zawartości materii organicznej w wodzie i osadach dennych.
Pelagial – strefa otwartej wody w jeziorach.
Pelikula – najbardziej zewnętrznie zlokalizowana warstwa cytoplazmy stanowiąca osłonkę ciała u wielu jednokomórkowych organizmów eukariotycznych.
Peryfiton – zespół organizmów porastających zanurzone pod wodą różnego typu podłoża.
Peryplast – struktura ochronna otaczająca ciało jednokomórkowych glonów (kryptofitów), pełniąca rolę wzmacniającą i utrzymującą właściwy kształt ciała organizmu.
Pirenoid – ciałko występujące w chloroplastach glonów, zbudowane z białkowej macierzy, w obrębie której znaleziono specjalny enzym.
Plankton – zespół organizmów unoszących się w toni wodnej i nie mogących się przeciwstawić ruchom mas wodnych. Jest to bardzo niejednorodne zbiorowisko organizmów. Wyróżnia się plankton zwierzęcy – zooplankton, plankton roślinny – fitoplankton, plankton pierwotniakowy, bakteryjny, wirusowy.
Profundal – warstwa przydenna jeziora z małą ilością światła, temperatura wody jest tu stała przez cały rok (około 4o C). Woda jest w bezruchu, zwłaszcza na dużych głębokościach.
Psammon – zespół drobnych organizmów (niektóre glony, nicienie, wrotki, i inne) żyjących w piasku w strefie przybrzeżnej wód.
Siatka planktonowa – specjalna siatka do poboru prób planktonowych.
Stratyfikacja jeziora – zjawisko zróżnicowania toni wodnej jezior na warstwy wody o niejednakowej temperaturze.
Termoklina – warstwa skoku termicznego. Jest to strefa, w której następuje najostrzejsza zmiana temperatury wraz z głębokością.
Trofia – zasobność wód jeziornych w pierwiastki biogenne, która decyduje o wielkości produkcji pierwotnej oraz zawartości materii organicznej w wodzie i osadach dennych.
Zakwity wody – to zjawisko występowania dużego zagęszczenia komórek glonów, często sygnalizowane zmianą barwy wody. Zjawisko to jest widoczne, gdy biomasa glonów jest tak duża w stosunku do masy wody, że nadaje jej wyraźne zabarwienie lub gdy następuje skupianie się glonów, pochodzących z większych obszarów zbiornika albo z jego głębszych warstw. Masowy rozwój glonów może występować, gdy ilość składników pokarmowych jest wystarczająca do powstania dużej biomasy, a w środowisku występują gatunki szybko rosnące, przy niedostatecznej aktywności konsumentów.
µm – mikrometr, dawniej nazywany mikronem, równy jest jednej tysięcznej milimetra.
|