Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ... |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3.1.5 Ochrona przeciwpożarowa Piotr Pieczyński
1. Analiza zagrożenia pożarowego w lasach
W roku 2007 odnotowano 46 dni z II i III stopniem zagrożenia pożarowego, w tym 32 dni o najwyższym III stopniu zagrożenia. Wilgotność ściółki mierzona o godzinie 9.00 spadała poniżej 10% 7 razy a poniżej 28% 59 razy. Najniebezpieczniejszy pożarowo był czerwiec. W tym miesiącu odnotowano 11 dni w II i III stopniu zagrożenia pożarowego i 5 dni z utrzymującą się wilgotnością ściółki poniżej 10%. Charakterystyczne w 2007 roku było to, iż zagrożenie pożarowe wyraźnie przesunęło się na maj i czerwiec. W minionych latach okres największego zagrożenia pożarowego przypadał zazwyczaj na lipiec.
Rysunek 4. Liczba dni w stopniach zagrożenia pożarowego w okresie 1.04-31.09.2007 r.
Rysunek 5. Liczba dni w zakresach wilgotności ściółki mierzonej o godz. 9 w okresie 1.04-31.09.2007 r.
2. Realizacja zadań bieżących z ochrony przeciwpożarowej
W 2007 roku zrealizowano następujące bieżące zadania z ochrony przeciwpożarowej:
W grudniu 2007 roku zakończono realizację przedsięwzięcia pt: "Dostosowanie systemu ochrony przeciwpożarowej w Wigierskim Parku Narodowym do wymogów prawnych", w którego finansowaniu znaczący udział miały środki finansowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej". Szczegółowy zakres rzeczowo-finansowy wykonanych zadań:
Koszt całego przedsięwzięcia wyniósł 182 909,82 zł (plan: 200 370,00 zł), w tym: dotacja NFOŚiGW - 152 974,82 zł (plan: 170 000,00 zł) środki własne WPN - 29 935,00 zł (plan: 30 370,00 zł)
3. Dane statystyczne występowania pożarów oraz poniesionych strat
Tabela 13. Pożary na terenie WPN w latach 2003-2007 odnotowane przez Służby Parku
4. Służba Ochrony Przeciwpożarowej Parku
Na terenie WPN działa Służba Ochrony Przeciwpożarowej Parku: patroluje teren, zabezpiecza miejsca zdarzenia do działań ratowniczych, pomaga jednostkom ochrony przeciwpożarowej w prowadzeniu akcji, uczestniczy w działaniach edukacyjnych parku. W okresie zagrożenia pożarowego służba prowadzi dyżury w oparciu o samochód patrolowo -gaśniczy wyposażony w wysokociśnieniowy moduł gaśniczy.
Działania SOPP w 2007 roku:
Tabela 14. Akcje SOPP w 2007 roku
5. Zabezpieczenie przeciwpożarowe budynków i obiektów budowlanych
W 2007 roku zakończono prace pomiarowe instalacji elektrycznych odgromowych i uziemień we wszystkich budynkach WPN. Część instalacji wymaga napraw. Prace konserwatorskie ww. instalacji będą realizowane w 2008 roku. W budynku Dyrekcji WPN wymieniono stare gaśnice, które były niezgodne z obowiązującą normą przeciwpożarową i wymogami EU. Budynek mieszkalny przy biurowcu wyposażono w podręczny sprzęt gaśniczy i oznakowano znakami bezpieczeństwa.
3.2 Ochrona lądowych ekosystemów nieleśnych Dorota Zaborowska
W 2007 r. powierzchnia gruntów nieleśnych w zarządzie Parku wynosiła 480,9 ha. W porównaniu do roku ubiegłego nieznacznie zmieniła się z powodu wykupu działki nr 555 w obrębie Leszczewek, w skład której wchodzi łąka o pow. 0,7042 ha. Podział tych gruntów według kategorii użytkowania przedstawia się następująco:
W ramach ochrony czynnej w 2007 roku wykonano zabiegi polegające na :
Zabiegi te zostały sfinansowane przez NFOŚiGW .
Grunty rolne o pow. 126,8 ha (42%) były użytkowane rolniczo:
Na powierzchni 19 ha uprawiano owies, żyto, proso, grykę i łubin. Zabiegi te prowadzi się w celu utrzymania gruntów w odpowiedniej kulturze, zachowania różnorodności biologicznej, zapewnienia materiału siewnego na poletka zaporowe oraz zapobiegania zarastaniu gruntów rolnych przez roślinność drzewiastą i krzewy. Pozostałe 7,16 ha wykorzystano na poletka zaporowe utworzone w celu zatrzymania zwierzyny w lesie w okresie nasilonych szkód w uprawach rolnych. Na poletkach uprawiano owies, żyto z wyką, saradelę, proso i grykę.
W 2007 r. WPN ponownie złożył wniosek do ARiMR o przyznanie płatności obszarowej, uzupełniającej oraz z tytułu ONW (obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania) do gruntów rolnych o powierzchni 19 ha.
3.2.1 Ochrona różnorodności biologicznej w rolnictwie Joanna Górecka
W 2007 kontynuowany był projekt pod nazwą "Rodzime rasy zwierząt gospodarskich pomagają zwiększyć dochód rolników z Wigierskiego Parku Narodowego", finansowany przez Fundację Heifer Project International, koordynowany przez Stowarzyszenie Konferencja Służb Ochrony Przyrody Zielonych Płuc Polski, przy współpracy parku. W 2007 roku w ramach tego projektu zakupiono 2 klacze rodzimej rasy konik polski i przekazano je do dwu gospodarstw z otuliny parku. Latem przeprowadzono okulizację ponad 250 podkładek jabłoni oraz 100 podkładek gruszy. Zrazy do szczepienia pobierano w wielu wsiach na terenie parku i w otulinie, łącznie ponad 30 odmian jabłoni i grusz. Rolnikom przekazano 99 szt. sadzonek jabłoni lokalnych odmian ze szkółki w Tartaku. W sumie sadzonki trafiły do 28 gospodarstw z 16 wsi, w liczbie od 1 do 5 sztuk na gospodarstwo. W czerwcu 2007 roku odbyło się dwudniowe szkolenie dla rolników - mieszkańców parku na temat rolnictwa ekologicznego. Oprócz wysłuchania wykładów rolnicy odwiedzili dwa gospodarstwa ekologiczne w województwie podlaskim, udział w szkoleniu wzięło 30 osób. Ponadto realizując działania wynikające z zakończonego już projektu "Zachowanie i ochrona różnorodności biologicznej w rolnictwie na terenie WPN" park wraz ze Stowarzyszeniem KSOP ZPP koordynował przekazanie z gospodarstw rolnych, które otrzymały krowy polskie czerwone, dwóch jałówek do kolejnych gospodarstw. Projekt ten zdobył wyróżnienie w konkursie na najlepsze dzieło obywatelskie Pro Publico Bono (zgłosiło go Stowarzyszenie Konferencja Służb Ochrony Przyrody Zielonych Płuc Polski). Łącznie jest już 18 gospodarstw hodujących konie i bydło rodzimych ras na terenie parku i otuliny, a ich liczba będzie rosnąć poprzez przekazywanie młodych zwierząt do kolejnych gospodarstw.
3.3 Ochrona ekosystemów wodnych Michał Osewski
W 2007 r. w wybranych ekosystemach wodnych parku kontynuowano program ochrony zespołów ryb i raków. Zabiegi ochronne wykonywano w jeziorach Wigry, Pierty, Leszczewek, Mulaczysko, Białe Wigierskie, Długie Wigierskie, Muliczne, Suchar Rzepiskowy, Pietronajć, Konopniak i Wygorzele o łącznej powierzchni 2586,52 ha, oraz na rzece Czarnej Hańczy. Polegały one na: I. zarybieniach wód gatunkami:
II. odłowach rybackich i wędkarskich, w tym: 1. odłowach regulacyjnych:
2. odłowach tarlaków do wychowu materiału zarybieniowego (sielawy, siei, szczupaka), 3. odłowach wędkarskich, 4. odłowach kontrolnych raków, 5. odłowach kontrolnych ryb, III. lokalnym wykaszaniu trzcinowisk w celu poprawy warunków tarliskowych dla ryb oraz polepszenia warunków sanitarnych w strefie brzegowej; IV. obserwacji stanu zdrowotnego ryb.
I. Zarybienia
W 2007 r. dokonano zarybień jezior Wigry, Białe Wigierskie, Pierty, Mulaczysko, oraz Leszczewek, a także fragmentu rzeki Czarnej Hańczy. Łącznie zarybiono 2473,48 ha jezior oraz 2-kilometrowy odcinek rzeki. Ilości materiału zarybieniowego z podziałem na gatunki i ich sortymenty wielkościowe wprowadzone do wybranych wód parku zawarte są w załączniku 13. Wpuszczony do jezior parku wylęg sielawy, siei oraz szczupaka w całości pochodził z wylęgarni ryb WPN. Z własnych tarlaków wyhodowano 38 880 000 szt. wylęgu sielawy (z czego 4 150 000 szt. sprzedano rybackim użytkownikom jezior), 135 000 szt. wylęgu siei oraz 360 000 szt. wylęgu szczupaka. W ramach wykonywanych usług wylęgarniczych, z których korzystało w sezonie 2006/2007 dziewięć podmiotów, uzyskano dodatkowo 5 440 000 szt. wylęgu sielawy, 75 000 szt. wylęgu siei oraz 2 820 000 szt. wylęgu szczupaka. Za inkubację ikry sielawy i siei park obciążył podmioty kwotą 11 292,50 zł, za inkubację ikry szczupaka przejął 1 140 000 szt. uzyskanego wylęgu. W wylęgarni ryb WPN-u w Tartaku kontynuowano produkcję materiału zarybieniowego suma. Z narybku obsadowego zakupionego ze środków finansowych NFOŚiGW (7 000 szt.) uzyskano 6631 szt. narybku jesiennego, który przeznaczono na zarybienia wód parku. Ze środków NFOŚiGW zakupiono także: 4 000 szt. narybku jesiennego pstrąga potokowego, 12 500 szt. kroczka lina (500 kg) oraz 5000 szt. narybku jesiennego czystej genetycznie siei, który to materiał zarybieniowy w całości wpuszczono do jeziora Białego Wigierskiego.
II. Odłowy
1. Odłowy regulacyjne wykonywano w jeziorze Wigry (powierzchnia 2098,66 ha) przy wykorzystaniu rybackiego sprzętu biernego oplatającego (wontony sielawowe, siejowe, okoniowo-płociowe, leszczowe), biernego klatkowego (żaki, kozaki, mieroże, przestawa węgorzowa) oraz w niewielkim stopniu ciągnionego (przywłoka). W ramach odłowów regulacyjnych odłowiono 12 232 kg ryb. Dane dotyczące struktury odłowów zawarte są w załączniku. 2. Odłowy tarlaków. W kwietniu przeprowadzono na jeziorze Wigry odłowy tarlaków szczupaka, w listopadzie oraz grudniu odłowy tarlaków sielawy i siei. Odłowiono i pozyskano następujące ilości tarlaków (w kg) i zapłodnionej ikry (w litrach):
Z ikry szczupaka wyhodowano 360 000 szt. wylęgu żerującego, który wpuszczono do parkowych jezior. Ikra sielawy i siei jest inkubowana w wylęgarni ryb WPN, a wylęganie narybku nastąpi w marcu 2008 r. W wylęgarni zgromadzono także 73,5 litra ikry sielawy oraz 2,75 litra ikry siei, którą dostarczyły 4 spółki rybackie z poza terenu parku. 3. Odłowy wędkarskie. Presja wędkarska w roku 2007 była dużo mniejsza niż w roku 2006, co było wynikiem bardzo krótkiego okresu zlodzenia jezior w roku 2007 i skróconego okresu połowu z lodu. Wędkarze odłowili w przybliżeniu ok. 15 000 kg ryb, głównie leszcza, płoci oraz okonia. W 2007 roku sprzedano 3864 licencje wędkarskie. Liczby sprzedanych licencji z podziałem na poszczególne kategorie przedstawiały się następująco:
4. Odłowy kontrolne raków. W 2007 r. Instytut Rybactwa Śródlądowego przy współpracy z parkiem przeprowadził odłowy kontrolne raków w następujących jeziorach: Wigry, Białe Wigierskie, Długie Wigierskie, Muliczne. Odłowy kontrolne potwierdziły obserwacje z poprzednich ostatnich lat - liczebność raka pręgowatego, z niewiadomych przyczyn, jest nadal bardzo niska. 5. Odłowy kontrolne ryb. W 2007 r. Instytut Rybactwa Śródlądowego przy współpracy z parkiem przeprowadził odłowy kontrolne ryb w następujących jeziorach: Pietronajć, Wygorzele, Konopniak oraz Suchar Rzepiskowy. Zebrane materiały są w trakcie opracowywania przez Instytut.
III. Lokalne wykaszanie trzcinowisk
W okresie zlodzenia wykonano na jez. Wigry (zatoka Zadworze oraz ploso Północne) koszenie roślinności wynurzonej (trzcinowisk), w celu poprawy warunków tarliskowych ryb oraz polepszenia warunków sanitarnych w strefie przybrzeżnej. Wykoszono łącznie ok. 3200 metrów linii brzegowej (8 ha), stosując zasadę naprzemiennego koszenia i pozostawiania brzegu w stanie nienaruszonym na podobnej długości co odcinki wykaszane.
IV. Stan zdrowotny ryb, śnięcia, zagrożenia
W 2007 r. nie wystąpiły w żadnym z jezior WPN-u zjawiska wywołujące masową śmiertelność ryb (przyduchy, epizoocje). Podobnie jak w latach ubiegłych obserwowano negatywny wpływ kormorana czarnego na liczebność ichtiofauny.
V. Pozostała działalność
W 2007 roku WPN przy finansowym wsparciu NFOŚiGW realizował projekt " Czynna ochrona zespołów ryb w ekosystemach wodnych Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2007". W ramach projektu sfinansowano ze środków NFOŚiGW następujące zakupy wspomagające czynną ochronę ichtiofauny: 1. granulat do wypełnienia filtrów biologicznych (złoże fluidalne i filtr szafkowy), pracujących w parkowym ośrodku zarybieniowym w Tartaku - 150 kg, 2. dwa komplety reagentów do miernika amoniaku (wyposażenie wylęgarni ryb), 3. zestaw regeneracyjny do sondy tlenowej MultiLine P4 f/SET 3 (wyposażenie wylęgarni ryb), 4. drewnochron do zabezpieczenia konstrukcji jazu piętrzącego przy wylęgarni ryb - 40 litrów, 4. narybek jesienny pstrąga potokowego - 4000 szt., 5. materiał obsadowy suma - 7000 szt., 6. narybek jesienny czystej genetycznie siei - 5000 szt., 7. narybek (kroczek) lina - 500 kg. Koszt dotacji wyniósł 33 712,88 zł. W ramach tego zadania, w roku 2008, zostanie wyremontowany i przebudowany pomost cumowniczy przy punkcie pozyskania tarlaków w Bryzglu oraz wyremontowany pomost cumowniczy w zatoce Jastrzęby.
3.4 Ochrona gatunków roślin i zwierząt
Lech Krzysztofiak, Wojciech Misiukiewicz
I. Czynna ochrona roślin
W ramach ochrony zagrożonych gatunków roślin kontynuowano badania dotyczące oceny efektu ekologicznego projektu związanego z czynną ochroną storczyków. Głównym celem rozpoczętego w 2003 roku projektu była ochrona dwóch zagrożonych gatunków storczyków umieszczonych w "Polskiej czerwonej księdze roślin naczyniowych" oraz na "Liście roślin wymierających i zagrożonych w Polsce" - miodokwiatu krzyżowego Herminium monorchis i kukuczki kapturkowatej Neottianthe cucullata. Po kilkadziesiąt osobników z obu gatunków storczyków przeniesionych zostało z macierzystych stanowisk (znad rzeki Rospudy i Kanału Augustowskiego) na stanowiska zastępcze wytypowane w granicach parku. W przypadku kukuczki kapturkowatej na wszystkich nowych stanowiskach stwierdzono obecność przeniesionych storczyków. Na dwóch stanowiskach stwierdzono zwiększenie liczebności okazów przez wysianie nasion. W przypadku miodokwiatu krzyżowego na dwóch nowych stanowiskach stwierdzono obecność introdukowanego gatunku. Nadal trudno jest jednak jednoznacznie ocenić efekt ekologiczny tego przedsięwzięcia. W 2007 roku rozpoczęto realizację projektu dotyczącego zwalczania obcych gatunków roślin, które zagrażają rodzimej florze Parku. Projekt polegał na przeprowadzeniu w sierpniu inwentaryzacji stanowisk obcych gatunków roślin, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Obszarem działania były zarówno tereny leśne, jak i nieleśne leżące w granicach Parku i w bezpośredniej jego otulinie, niezależnie od formy własności. W czasie prowadzenia inwentaryzacji część roślin zielnych (pojedyncze okazy lub ich niewielkie skupiska) usuwano poprzez wyrwanie ich z ziemi. Inwentaryzację prowadziły trzy dwunastoosobowe zespoły, przez okres dwóch tygodni, którym przydzielone zostały różne fragmenty Parku. Ponadto, ponownie podjęto akcję zwalczanie barszczu Sosnowskiego, który występuje w otulinie Parku w miejscowości Huta. Podjęto kompleksowe zabiegi zwalczania barszczu, polegające na:
Usunięcie warstwy gleby, w której zdeponowane są nasiona wykonane zostało na przełomie czerwca i lipca, przy użyciu ciężkiego sprzętu (spychacza, koparki). Ziemia została przewieziona do nieczynnego wyrobiska żwirowego, znajdującego się w obrębie występowania populacji barszczu Sosnowskiego, i zwapnowana. Miejsce składowania ziemi z nasionami będzie co roku szczegółowo monitorowane, a stwierdzone okazy barszczu będą usuwane. Ponadto co roku ziemia w tym miejscu będzie wapnowana. W lipcu wykonano pierwszą (z dwóch zaplanowanych w projekcie) głęboką orkę, na około 3 hektarowym obszarze występowania barszczu Sosnowskiego. Pierwsze wapnowanie gleby zostało przeprowadzone przed głęboką orką. Wszystkie rośliny barszczu, które wykształciły liście zostały usunięte mechanicznie i spalone.
II. Ochrona stanowisk zwierząt zagrożonych wyginięciem
Na terenie parku wyznaczone są trzy strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania. Wszystkie dotyczą bielika (Haliaeetus albicilla). W 2007 roku 2 pary bielików wyprowadziły po 2 młode, w jednym gnieździe nie było sukcesu lęgowego.
III. Obserwacje rzadkich gatunków zwierząt
Poniżej przedstawiono tabelę zawierającą informacje o obserwacjach rzadkich gatunków zwierząt na terenie parku i jego otuliny. Są to wyniki obserwacji prowadzonych przez pracowników parku. Część z nich pochodzi z kart ewidencji wybranych gatunków zwierząt, wypełnianych co miesiąc przez leśniczych obwodów ochronnych.
Tabela 15. Obserwacje rzadkich gatunków zwierząt w 2007 r.
Obserwacje terenowe nasuwają kilka uwag i wniosków.
IV. Monitoring ptaków na jeziorze Wigry w 2007 r.
W 2007 r. prowadzony był monitoring ptaków na jeziorze Wigry, przez Państwa Dorotę i Jerzego Zawadzkich z Komitetu Ochrony Orłów. Wykonano 3 pełne kontrole (pływanie po całym obwodzie jeziora) w czerwcu, lipcu i sierpniu (tab. 16) oraz prowadzono obserwacje punktowe z ambon w Kruszniku i Bryzglu, na Piaskach, z 3 punktów od strony Mikołajewa i Rosochatego Rogu oraz z mostu na Postawie, i półwyspu Wigierskiego. Za względnie reprezentatywne można uznać dane z monitoringu o liczebności perkoza dwuczubego, łabędzia niemego, krzyżówki i czapli siwej. W przypadku gągoła i nurogęsi prawdopodobnie najbardziej wiarygodna jest liczebność sierpniowa, kiedy ptaki przebywają na odkrytym lustrze wody. Najliczniejszy lęgowy ptak pływający Wigier, czyli łyska, jest z całą pewnością niedoszacowany, gdyż większa część populacji kryje się w trzcinach. Najwyższa stwierdzona liczebność - 1000 osobników, jest niższa od jesiennych danych z lat wcześniejszych. Zwraca uwagę niska liczebność kormorana. Trudno jednoznacznie ocenić, czy liczebność tego gatunku na Wigrach spada, czy po prostu ptaków było mało tylko w trakcie prowadzonych kontroli.
W trakcie liczeń stwierdzono obecność nielęgowych gatunków rzadkich: - rybitwa wielkodzioba Sterna caspia: 1 os. 16.07 na zatoką Wigierki i 2 os. 17.08 w rejonie wysp przy Bryzglu; - rybitwa białoczelna Sterna albifrons; 7 osobników 16.07 koło Cimochowizny; - rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus 6 osobników 08.06.2007 k. Rosochatego Rogu; - czapla biała Egretta alba - 9 osobników przebywało na Wigrach w sierpniu; - bielaczek Mergus albellus - 01.04, 2 pary koło Krusznika i 3 pary koło Bryzgla.
Tabela 16. Sumaryczne wyniki monitoringu ptaków wodnych na jeziorze Wigry w 2007 r.
Objaśnienia: pull - pisklę, juv - osobnik młodociany
V. Opieka nad chorymi i rannymi zwierzętami
W 2007 roku, w ośrodku rehabilitacji w Maćkowej Rudzie zapewniono opiekę zwierzętom rannym w wypadkach losowych. Zestawienie tych zwierząt przedstawia poniższa tabela.
Tabela 17. Ewidencja zwierząt przetrzymywanych w ośrodku rehabilitacji zwierząt w Maćkowej Rudzie w 2007 r.
|