3.6. Udostępnianie parku

3.6.1 Obsługa ruchu turystycznego i promocja

Barbara Perkowska

Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego w sezonie turystycznym 2007 monitorowano ruch turystyczny. W okresie od czerwca do sierpnia przeprowadzono ankietyzację wśród turystów indywidualnych odwiedzających Wigierski Park Narodowy. Przebadano 455 osób przebywających na szlakach turystycznych, w Zespole Pokamedulskim na Wigrach, przy Wigierskiej Kolei Wąskotorowej, na statku "Tryton", w gospodzie "Pod Sieją", na plażach, polach namiotowych, w leśniczówkach i kwaterach prywatnych oraz w Centrum Informacji Turystycznej w Krzywem. Badań dokonali pracownicy zespołu ds. udostępniania parku, pracownicy obsługujący pokoje gościnne w leśniczówkach oraz studenci odbywający wolontariat i praktyki w parku. W wyniku ankietyzacji uzyskano wiele cennych informacji o turystach odwiedzających park. Oto część z nich.

Z ankiet wynika, że wśród odwiedzających park jest więcej kobiet (59 %) niż mężczyzn (41%). Przeważają turyści w średnim wieku, kobiety i mężczyźni w przedziale 31 - 45 lat oraz 46 - 60 lat stanowią ok. 70 % odwiedzających park

Turyści odwiedzający park to przede wszystkim Polacy. Większość z nich przebywała w parku od maja do sierpnia. Byli to mieszkańcy dużych miast, najczęściej z województwa mazowieckiego (25%), wielkopolskiego (21%) (Rysunek 6).

Rysunek 6. Miejsce stałego zamieszkania turystów którzy odwiedzili park w 2007 roku

W 2007 roku Wigierski Park Narodowy odwiedziło mniej turystów zagranicznych niż w roku poprzednim. Przyczyną tego zjawiska była prawdopodobnie niesprzyjająca pogoda oraz fakt, że Polska powoli przestaje być krajem tanim dla turysty zagranicznego.

Rysunek 7. Kraj pochodzenia turystów zagranicznych którzy odwiedzili park w 2007 r.

Turyści najczęściej przyjeżdżali z rodziną (33%) lub grupą zorganizowaną (24%). Duży był również odsetek wycieczek szkolnych, w 2007 roku park odwiedziło około 300 grup. Z ankietyzacji wynika, że grupy szklone stanowiły tylko 4%, ale w rzeczywistości było to ok. 30%, gdyż grupy szkolne ankietowane były rzadziej.

Rysunek 8. Z kim turyści przyjeżdżali w 2007 roku

Jako źródło informacji o parku, turyści podali przede wszystkim Internet (rys. 9). Internet w 2006 roku był na trzecim miejscu, w 2007 roku znalazł się na miejscu pierwszym. Dobrze opracowana strona internetowa zachęciła wielu turystów do odwiedzenia parku. Na drugim miejscu były przewodniki, które pomimo istnienia Internetu są nadal chętnie wykorzystywane. Na kolejnych miejscach znalazły się informacje od znajomych i krewnych oraz poprzednie wizyty. Sprawdza się więc zasada, że zadowolony turysta wraca i jest najlepszą oraz najtańszą formą promocji. Zaskoczeniem jest, podobnie jak w 2006 roku, niewielki odsetek osób, które otrzymały informację podczas targów turystycznych, szczególnie, że park od wielu lat aktywnie uczestniczy w targach turystycznych w kraju i za granicą.

Rysunek 9. Źródła informacji o parku w 2007 roku

W parku turyści zazwyczaj pozostawali kilka dni, najczęściej tydzień (rysunek 10). Duży był również odsetek osób przebywających dłużej niż tydzień. Nie miało to jednak odzwierciedlenia w liczbie sprzedanych kart wstępu tygodniowych i dwutygodniowych.

Rysunek 10. Długość pobytu turystów na terenie parku w 2007 roku

Największym powodzeniem wśród odwiedzających cieszą się od lat takie formy zakwaterowania jak: kwatery prywatne, a także pokoje gościnne w leśniczówkach. Turyści przyjeżdżający na spływy kajakowe najczęściej nocowali na polach namiotowych. Pola namiotowe wybierali także właściciele przyczep i samochodów kempingowych, których jest z każdym rokiem coraz więcej nad Wigrami (rysunek 11). Jako inne miejsca noclegu turyści wybrali hotele, ośrodek młodzieżowy (grupy szkolne) noclegi u rodziny oraz gospodarstwa agroturystyczne.

Rysunek 11. Dominujące miejsca noclegu na terenie parku w 2007 roku

Udział osób korzystających z leśniczówek WPN wydaje się zawyżony. Wynika to z tego, że właśnie aż 8 procent ankiet pochodziło od osób spędzających urlop w naszych osadach. W rzeczywistości liczba miejsc noclegowych w obiektach WPN-u stanowi niewielki procent ogólnej liczby tych miejsc na terenie parku. Pod pojęciem "schronisko" rozumiemy Dom Wycieczkowy PTTK w Starym Folwarku.

Turyści przyjechali do parku przede wszystkim uprawiać turystykę aktywną (rysunek 12). Wędrówki po szlakach były najczęstszą formą spędzania czasu. Wigierski Park Narodowy był jednym z etapów zwiedzania Suwalszczyzny, turyści bardzo chętnie zwiedzali wystawy, muzea i zabytki Wigier, Sejn, Suwałk, uczestniczyli w imprezach kulturalnych. Niewielkie było zainteresowanie jazdą konną. Przyczyn tego zjawiska możemy dopatrywać w tym, że jest nadal turystyka droga.

Rysunek 12. Dominujące formy spędzania czasu w 2007 roku

Większość odwiedzających Park poruszało się pieszo (34%), około 15% rowerem i aż 30% samochodem. Wielu turystów ograniczyłoby liczbę samochodów w Parku, a na ich miejsce wprowadziło inne środki transportu. Duży odsetek ankietowanych uważa, że po Parku w ogóle nie powinny jeździć samochody, ale jak widać na przykładzie WPN-u - jako terenu otwartego, przez który przechodzi wiele dróg - nie zawsze jest to możliwe. Wśród innych środków transportu znalazł się głównie kajak i Wigierska Kolejka Wąskotorowa.

Rysunek 13. Dominujące sposoby poruszania się po parku w 2007 roku

2. Jak turyści oceniają park i jego zagospodarowanie

W omawianej ankiecie turyści również udzielali odpowiedzi na pytania dotyczące samego parku i jego zagospodarowania.

W wśród najlepszych doświadczeń turyści wymieniali najczęściej: piękno niezniszczonego krajobrazu, spokój, odpoczynek nad jeziorami, wędrówka ścieżką Suchary, jazda rowerem wokół jeziora Wigry, spływ Czarną Hańczą, poprawnie oznakowane szlaki, widoki z wież widokowych WPN, rejs statkiem po jeziorze Wigry, możliwość poznania nowych zwierząt i roślin, poznanie różnorodności świata przyrody, obserwowanie zwierząt w naturalnym środowisku, cisza, przyroda, piękne lasy, spotkania z ludźmi, gościnność tutejszej ludności, możliwość skosztowania regionalnych potraw, smaczna kuchnia regionalna - te doświadczenia jako najlepsze wymienione zostały w większości ankiet. Wśród najlepszych doświadczeń wysoko zostało oceniona miła i profesjonalna oraz kompleksowa informacja turystyczna. W kilkunastu ankietach zwrócono uwagę na to że w Parku jest bardzo czysto.

Ocena zagospodarowania turystycznego wypadła pozytywnie. Większość (66%) turystów uważa ilość szlaków turystycznych za wystarczającą, tylko 8% za niewystarczającą. Jeśli chodzi o ścieżki to już 15% chciałoby aby było ich więcej. Brak tu jednak konsekwencji, ponieważ potrzebę zwiększenia liczby ścieżek postulowały osoby, które nie poznały wszystkich istniejących ścieżek. Podobnie sprawa wyglądała z liczbą wież widokowych (28% uważało ją za niewystarczającą). Szczególnie trudno było odnaleźć w terenie wieżę widokową nad Piertami. W związku z tym, powinniśmy zadbać o lepszą promocję i opis dojść do wież. Turyści uważają, że dostępność informacji turystycznej jest wystarczająca w 65%. Problem widzą przede wszystkim w braku posiadania informacji turystycznej przez kwaterodawców. Ankietowani wielokrotnie zwracali uwagę, że gospodarze w gospodarstwach agroturystycznych, w których nocowali nie posiadali informacji na temat WPN, atrakcji, festynów, etc., nie potrafili zaproponować nic godnego zobaczenia. Ankieta pokazała jak bardzo ważne są szkolenia miejscowej ludności i wymiana informacji. Wielu turystów nie ma zdania na temat przewodnictwa, co oznacza, że w większość odwiedzających zwiedzało park samodzielnie. Jednak ci którzy korzystali z przewodników WPN wysoko ocenili ich pracę.

Na pytanie "Co proponują Państwo zmienić w zagospodarowaniu WPN" turyści najczęściej udzielali następujących odpowiedzi:

• Poprawienie warunków na kempingach i polach namiotowych oraz pomostach.
• Bezpłatny parking przy siedzibie dyrekcji dla korzystających z informacji turystycznej.
• Wystawy WPN powinny być latem otwarte dłużej.
• Więcej atrakcji dla dzieci i w czasie niesprzyjającej pogody.
• Więcej toalet i koszy na śmieci.
• Lepsze oznakowanie dojścia do wieży widokowej nad jeziorem Pierty.
• Oznaczenie szlaku konnego.
• Lepsza dostępność w kwaterach prywatnych do informacji o parku, o ofercie turystycznej, często gospodarze nie wiedzą nic o parku. Więcej ulotek w kwaterach reklamujących specyfikę poszczególnych miejsc (ciekawe informacje dotyczące historii, przyrody, ale też gastronomia, produkcja miodu, miejscowe rzemiosło, miejscowi twórcy, artyści).
• Organizacja małych schronisk w rejonie jezior wzorem bacówek w górach.
• Promocja w innych regionach kraju, więcej programów i audycji na temat regionu w telewizji ogólnopolskiej.
• Zwiększenie liczby miejsc noclegowych w leśniczówkach, możliwość wypożyczania rowerów w leśniczówkach.
• Zadbanie o kulturę na kempingach, zakłócana jest cisza nocna, usuwanie z kempingu "pseudoturystów".
• Większa dostępność sprzętu turystycznego.
• Czytelniejsze informacje o konieczność wykupywania kart wstępu oraz oznaczenie dojazdów do miejsc sprzedaży karty wstępu.
• Kontrola miejsc parkingowych tak, aby osoby niepełnosprawne mogły parkować w wyznaczonych dla nich miejscach.
• Wprowadzenie zakazu grillowania na kąpieliskach nad jeziorem Wigry.
• Zdecydowanie tańsze noclegi, ceny obecne są wyższe niż w Zakopanem.
• Wędrowanie po Parku bez przewodnika (dotyczy grup).
• Ograniczenie ruchu samochodów (przed granicą Parku - wypożyczalnie rowerów, albo dla osób niepełnosprawnych elektryczne wózki z przewodnikiem),
• Transport: uruchomienie autokaru z przewodnikiem w czasie wakacji np. raz dziennie albo raz w tygodniu, można wprowadzić "busiki turystyczne" (coś w rodzaju taxi), połączenia PKS są niewystarczające (częstsza komunikacja).
• Stosowanie zniżek, bonusów dla emerytów i rencistów, zniżki za pobyt przed i po sezonie.
• Lepsza promocja w okresie zimowym tak, aby nie był to martwy sezon, więcej informacji o dostępności poza sezonem letnim, WPN powinien być przygotowany na przyjmowanie turystów zimą.
• Zadbanie o kąpieliska (usuwanie gnijących szuwarów, wyrywanie trzcin).
• Zadbanie o lepszy wizerunek pracowników WPN w oczach turystów.

Na koniec trochę o wiedzy i świadomości turystów na temat zadań jakie ma do wypełnienia park narodowy. Zdecydowana większość ankietowanych była świadoma potrzeby istnienia parku i zadań jakie ma do spełnienia. Według ankietowanych park powinien przede wszystkim chronić rzadkie gatunki roślin i zwierząt oraz środowiska ich życia, zachowywać bądź przywracać składniki przyrody oraz zapewniać możliwość wypoczynku (rysunek 14). W bardzo podobny sposób odpowiadali turyści w roku 2006.

Rysunek 14. Cele funkcjonowania parku w opinii turystów w 2007 r.

3. Dane liczbowe dotyczące ruchu turystycznego

Liczba turystów obsłużonych przez zespół ds. udostępnienia parku w 2007 r. była nieznacznie mniejsza w porównaniu do roku 2006. Tabele poniżej przedstawiają zestawienia dotyczące liczby osób odwiedzających park.

Tabela 19. Liczba turystów obsłużonych przez zespół ds. udostępnienia parku w 2007 r.

Liczba wykupionych w 2007 roku kart wstępu wzrosła o prawie 8 tys. w porównaniu do roku 2006. Jednak wciąż jest to tylko około 30% ogólnej liczby turystów odwiedzających park.

Tabela 20. Liczba sprzedanych kart wstępu i licencji wędkarskich w 2007 r.

Tabela 21. Zestawienie ilościowe i cenowe sprzedanych kart wstępu w 2007 roku

Rysunek poniżej obrazuje fakt, że turyści nie wiedzą o obowiązku posiadania kart. Istnieje potrzeba skuteczniejszej informacji zarówno o obowiązku posiadania kart jak i miejscach ich sprzedaży. W 2007 roku karty wstępu i materiały informacyjne sprzedawało 58 podmiotów lub osób prywatnych.

Rysunek 15. Przyczyny nie wykupienia kart wstępu w 2007 roku.

Wycieczki oprowadzane były przez 15 aktywnych przewodników spośród 50 przeszkolonych.

Tabela 22. Liczba godzin przewodnictwa po WPN w 2007 r.

Tabele poniżej przedstawiają zestawienia liczb osób odwiedzających wystawy, ścieżki edukacyjne, korzystających ze specjalnych ofert oraz bazy noclegowej parku.

Tabela 23. Liczba osób odwiedzających wystawy, ścieżki edukacyjne oraz korzystających ze specjalnych ofert WPN-u w 2007 r.

Tabela 24. Wykorzystanie obiektów noclegowych i rekreacyjnych w zarządzie WPN-u w 2007 r.

Tabela 25. Wykorzystanie obiektów noclegowych i rekreacyjnych nie będących w zarządzie WPN-u w 2007 r.

Podobnie jak w latach ubiegłych ogromnym zainteresowaniem cieszyły się spływy kajakowe Czarną Hańczą. Przez 57 dni sezonu letniego na wodach jeziora Postaw monitorowano ruch kajakowy, w czasie akcji informacyjnej "Karty wstępu do WPN dla kajakowiczów". Ustalono, że z jeziora Wigry na szlak Czarnej Hańczy dziennie wypływało średnio około 100 osób. Maksymalna odnotowana liczba kajakarzy, którzy w ciągu jednego dnia przepłynęli kajakami przez jezioro Postaw to 464 osoby.

Tabela 26. Zestawienie sprzedaży kart wstępu podczas dyżurów pełnionych na jeziorze Postaw

Szacuje się, że w 2007 roku Wigierski Park Narodowy odwiedziło około 120 tys. turystów.

Ciąg dalszy »