Tekst:
Lech
Krzysztofiak
Zdjęcia:
Lech Krzysztofiak,
Wojciech Misiukiewicz
2003 r.
|
Ssaki
Rzęsorek rzeczek
(Neomys fodiens) |
W Polsce stwierdzono występowanie 101 gatunków ssaków, z których 13 nie zostało potwierdzonych w ostatnim czasie. Można zatem przyjąć, że w granicach
naszego kraju żyje obecnie 88 gatunków ssaków, w tym 5 skrajnie zagrożonych wymarciem. Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego zanotowano dotąd 49
gatunków ssaków, co stanowi ponad 55% fauny krajowej tych zwierząt. Przypuszcza się, że liczba ta wzrośnie po dokładniejszych badaniach fauny nietoperzy i
innych drobnych ssaków.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r. ochronie gatunkowej podlega w Polsce 69 gatunków ssaków, z których 26 występuje
również na terenie parku.
Są to:
-
z rzędu owadożernych Insectivora - jeż wschodni Erinaceus concolor, kret Talpa europaea, ryjówka aksamitna Sorex araneus,
ryjówka malutka Sorex minutus, rzęsorek rzeczek Neomys fodiens;
-
z rzędu nietoperzy Chiroptera - nocek rudy Myotis daubentoni, nocek łydkowłosy Myotis dasycneme, mroczek posrebrzanyVespertilio murinus, mroczek pozłocisty Eptesicus nilssoni, mroczek późny Eptesicus serotinus, karlik większyPipistrellus nathusii, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, karlik karliczek Pipistrellus pygmaeus, borowiec wielkiNyctalus noctula, borowiaczek Nyctalus leisleri, gacek brunatny Plecotus auritus;
-
z rzędu zającokształtnych Lagomorpha - zając bielak
Lepus timidus;
-
z rzędu gryzoni Rodentia - wiewiórka Sciurus vulgaris, smużka
Sicista betulina, orzesznica Muscardinus avellanarius, bóbr
europejski Castor fiber;
-
z rzędu drapieżnych Carnivora - wilk Canis lupus,
wydra Lutra lutra, gronostaj Mustela erminea, łasica łaska Mustela nivalis i ryś
Felis lynx.
|
Gacek brunatny
(Plecotus auritus) |
Wszystkie wymienione powyżej gatunki objęte są ochroną ścisłą oprócz bobra, który podlega ochronie częściowej. W stosunku do wydry zastosowano ochronę
ścisłą z wyjątkiem obszarów stawów rybnych, uznanych za obręby hodowlane w rozumieniu przepisów o rybactwie śródlądowym, gdzie chroniona jest częściowo.
Bóbr
europejski
(Castor fiber) |
Wśród ssaków występujących w Wigierskim Parku Narodowym 8 gatunków umieszczonych zostało na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce”, a
7 w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Jeszcze do niedawna do „Czerwonej księgi” wpisany był bóbr europejski, jako gatunek wyprowadzony z zagrożenia. Gatunek ten był w wysokim
stopniu narażony na wyginięcie, a obecnie – dzięki zabiegom ochronnym, odbudował swoją populację do poziomu względnego bezpieczeństwa.
Wśród gatunków ssaków objętych ochroną na szczególną uwagę zasługuje wilk
- zwierzę budzące w ostatnich czasach najwięcej kontrowersji. Wilk
jest gatunkiem drapieżnym, terytorialnym, zamieszkującym duże kompleksy leśne, tereny bagienne i gęsto zakrzewione. Poluje o zmierzchu i nocą. W
poszukiwaniu zdobyczy odbywa długie wędrówki do 40-70 km. Głównym pożywieniem wilka są: sarny, jelenie, dziki, łosie, a niekiedy też zwierzęta hodowlane.
Wilk
(Canis lupus) |
Znaczna uciążliwość wilków dla gospodarki łowieckiej oraz częste ataki na zwierzęta hodowlane stały się przyczyną tępienia wilków. W latach pięćdziesiątych
XX wieku wyłączono wilka w Polsce spod prawa łowieckiego i rozpoczęto zorganizowane akcje ograniczania jego populacji. Na początku lat osiemdziesiątych
wilk ponownie został objęty prawem łowieckim (z okresem ochronnym od 1 kwietnia do 31 lipca), z tym, że w województwach południowo-wschodnich polowanie
było dozwolone przez cały rok. Rozporządzenie to szybko zostało zmienione przez ustalenie w całej Polsce jednolitego okresu ochrony dla wilka (od 1
kwietnia do 31 lipca). W ostatnich latach doceniono rolę sanitarną, jaką wilk spełnia w przyrodzie. Eliminuje on ze środowiska głównie zwierzęta chore i
słabe, przyczyniając się tym samym do poprawy kondycji populacji tych zwierząt. W rezultacie w 1995 roku wpisano wilka na listę gatunków prawnie
chronionych w Polsce. Na terenie parku wilki można spotkać przede wszystkim w południowej jego części i przeważnie w okresie zimowym.
Ryś
(Lynx lynx) |
Z terenu Wigierskiego Parku Narodowego wykazany został również inny duży drapieżnik - ryś, objęty obecnie ochroną gatunkową. Ryś obserwowany jest na terenie
parku bardzo rzadko. Jest on związany z dużymi kompleksami leśnymi i można go zobaczyć jedynie w południowej części parku, stanowiącej skraj Puszczy
Augustowskiej. Jeszcze pod koniec lat trzydziestych ostatniego stulecia ryś uznawany był za gatunek łowny. Od 1931 roku zastosowano wobec niego okres
ochronny od 1 kwietnia do 31 października. Drastyczny spadek liczebności rysia w Polsce oraz pozytywny wpływ, jaki wywiera on na populację zwierzyny płowej
spowodował, że w 1995 roku wpisany został na listę gatunków chronionych.
Do stosunkowo rzadko spotykanych ssaków Wigierskiego Parku Narodowego należy również wydra. Spotkać ją można głównie nad rzekami: Czarną Hańczą i Kamionką,
w miejscach porośniętych zwartą roślinnością oraz obfitujących w nory, tamy i korzenie starych drzew. Głównym pożywieniem wydry są ryby, prócz tego zjada
ona również płazy, mięczaki oraz inne drobne zwierzęta. Gatunek ten jeszcze do niedawna podlegał ochronie łowieckiej z całorocznym okresem ochronnym, a
obecnie jest na liście gatunków chronionych.
Z chronionych gatunków ssaków, stwierdzonych wyłącznie w północno-wschodniej części naszego kraju, na terenie parku występuje zając bielak. W
przeciwieństwie do poprzednich gatunków bielak był w Polsce objęty ochroną gatunkową bardzo wcześnie, bo już od 1952 roku. Nigdy jednak nie występował
licznie. Bielak zamieszkuje środowiska leśne, w odróżnieniu od zająca szaraka, który występuje głównie na otwartych przestrzeniach. Na terenie parku
spotykany jest rzadko, przede wszystkim w południowo-wschodniej jego części, w młodnikach i na uprawach leśnych.
|