|
 kliknij, aby powiększyć
|
BEZKRĘGOWCE
Duża różnorodność siedlisk wodnych i lądowych znajduje odzwierciedlenie w zróżnicowanej faunie bezkręgowców zamieszkujących obszar Wigierskiego Parku Narodowego. Dotychczas stwierdzono tu obecność blisko 4500 gatunków, co stanowi jedynie niewielką część rzeczywiście występujących bezkręgowców. Wiele grup czeka dopiero na dokładne badania specjalistów, inne wymagają weryfikacji, ponieważ znaczna część informacji o nich pochodzi sprzed kilkudziesięciu lat. Dotyczy to zwłaszcza bezkręgowców wodnych, opracowanych jeszcze w okresie międzywojennym 20. wieku, kiedy nad Wigrami funkcjonowała Stacja Hydrobiologiczna, kierowana przez Alfreda Lityńskiego. Badania te dotyczyły m.in. wirków, wrotków, skąposzczetów, pijawek, mięczaków, skorupiaków, owadów oraz pajęczaków.
Do stosunkowo dobrze poznanych grup bezkręgowców należą niektóre grupy owadów, jak na przykład ważki, pluskwiaki różnoskrzydłe, chrząszcze – biegaczowate, flisakowate, pływakowate, biedronkowate, kusakowate i kornikowate, owady błonkoskrzydłe – grzebaczowate, lepiarkowate, pszczolinkowate, smuklikowate, spójnicowate, miesierkowate, porobnicowate, pszczołowate i mrówkowate, należące do muchówek bzygowate, a także chruściki i motyle. Do końca 2021 roku z terenu Wigierskiego Parku Narodowego wykazano obecność ponad 3300 gatunków owadów, w tym 1721 gatunków motyli, blisko 700 gatunków chrząszczy, około 400 gatunków muchówek i około 350 gatunków błonkówek.
Najlepiej poznanym rzędem owadów w WPN są niewątpliwie motyle, zarówno dzienne jak i nocne. Znany jest dokładnie skład zespołów motyli zamieszkujących poszczególne siedliska Parku, a kilka gatunków jest nowych dla fauny Polski. Szczególną uwagę zwraca mszarnik jutta, motyl który występuje w Polsce jedynie na dwóch stanowiskach: jedno znajduje się w Parku, drugie w południowo-wschodniej części Puszczy Augustowskiej.
Szczególną uwagę poświęcono w Parku zespołowi owadów błonkoskrzydłych, które związane są z glinianym podłożem. Owady te najczęściej można spotkać na ścianach budynków wykonanych z gliny. Ze względu na zanikanie tradycji budowania przy użyciu tego niegdyś popularnego surowca, występowanie wielu gatunków błonkówek jest dziś zagrożone. Chcąc chronić te owady, w różnych miejscach na terenie Parku wybudowano kilkadziesiąt konstrukcji z gliny i drewna, stanowiących siedliska zastępcze dla wielu gatunków owadów. Największą i najciekawszą pszczołą dziko żyjącą zamieszkującą takie gliniane ściany jest porobnica włochatka.
Badania innych grup owadów błonkoskrzydłych dostarczyły wielu interesujących danych. Wśród mrówek stwierdzono m.in. występowanie Lasius nitidigaster - jest to drugie stanowisko tego gatunku w Polsce. Stosunkowo dobrze rozpoznano rozmieszczenie na terenie Parku mrowisk (kopców) gatunków mrówek z rodzaju Formica. Badania pszczół dziko żyjących, prowadzone przez Pracownię Naukowo-Edukacyjną WPN, przyniosły, m.in., stwierdzenie występowania trzech gatunków nowych dla Polski - trzmiela Schrencka, Hylaeus pfankuchi i Chelostoma foveolatum.
Wiele gatunków owadów objętych jest ochroną gatunkową. Do nich należą m.in.: pływak szerokobrzeżek, kreślinek nizinny, pachnica dębowa, czerwończyk nieparek, osadnik wielkooki, modliszka zwyczajna, żagnica zielona, trzepla zielona, zalotka białoczelna, zalotka spłaszczona, zalotka większa i iglica mała. Poza owadami na terenie WPN występują również inne bezkręgowce objęte ochroną: szczeżuja wielka, szczeżuja spłaszczona, ślimak winniczek, poczwarówka Geyera i pijawka lekarska.
Z terenu Parku wykazano 17 gatunków bezkręgowców umieszczonych w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” (np. motyl mszarnik jutta, mrówka północna czy małż skójka gruboskorupowa). Na „Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce” znalazły się m.in. muchówka Sphecomyia vittata, mrówka – gmachówka pniowa, pszczoła Osmia pilicornis i biegacz błyszczący. Niektóre gatunki występujące w Parku umieszczone zostały również na „Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów”. Są to m.in.: małż - skójka gruboskorupowa, ślimak - poczwarówka jajowata i mrówka rudnica. Na liście zwierząt bezkręgowych, które znalazły się w załącznikach „Dyrektywy Siedliskowej”, a których występowanie stwierdzono w ostatnich 25 latach na terenie Parku, znajduje się 7 gatunków. Są to: małż - skójka gruboskorupowa, ślimaki - zatoczek łamliwy, poczwarówka jajowata i kreślinek nizinny, motyle - czerwończyk nieparek oraz ważki - zalotka większa i trzepla zielona.
W faunie bezkręgowej parku występuje osiem gatunków reliktowych: skorupiak Pallasiola quadrispinosa, chrząszcz – biegacz Menetriesa, motyl – mszarnik jutta, cztery gatunki mrówek (Harpagoxenus sublevis, wścieklica – Myrmica sulcinodis, gmachówka koniczek, mrówka północna i trzmiel tajgowy. Gatunki te są pozostałością z okresu lodowcowego i pomimo ocieplenia się klimatu przetrwały w ostojach o sprzyjających warunkach klimatycznych.
Obserwowane powszechnie zmiany klimatu mają widoczny wpływ również na faunę bezkręgowców WPN-u. Niektóre gatunki wycofują się, tak jest np. z niegdyś licznym na torfowiskach motylem szlaczkoniem torfowcem, nie obserwowanym już od kilku lat. Inne, jak np. motyl polowiec szachownica, pszczoła dziko żyjąca Andrena fulva, czy modliszka zwyczajna, w ostatnich latach pojawiły się u nas po raz pierwszy w związku z przesuwaniem się ich zasięgów na północ.
Tygrzyk paskowany jest także przykładem dużych zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym. Jeszcze kilkanaście lat temu pająk ten był stosunkowo rzadki w Polsce, jego zasięg ograniczał się do południa kraju, w związku z czym figurował na liście gatunków chronionych. Obecnie jednak jest on tak powszechny w całym kraju, również na terenie Parku, że nie wymaga już ochrony.
Aktualizacja: 2022-03, L. Krzysztofiak
Strona główna Wigierskiego Parku Narodowego |
