Strona główna

kliknij, aby powiększyć

LASY NAD WIGRAMI

Lasy Wigierskiego Parku Narodowego to północno-zachodni fragment Puszczy Augustowskiej, która jest największym zwartym kompleksem leśnym w Polsce, a wraz z lasami Litwy i Białorusi tworzy największy obszar lasów na Niżu Europejskim, pokrywający prawie 3000 km2. Lasy są dominującą powierzchniowo formacją roślinną Parku, zajmują 9,4 tys. ha, czyli 62% powierzchni WPN. Charakteryzują się wysoką różnorodnością i bogactwem tworzących je zespołów roślinnych oraz gatunków roślin grzybów i zwierząt. Z położeniem geograficznym Parku wiąże się silna reprezentacja gatunków i zespołów borealnych (północnych). Stałą domieszkę, nawet w lasach liściastych, stanowi świerk pospolity. Odrębność leśnych zbiorowisk roślinnych północno-wschodniego krańca Polski jest na tyle duża, iż obszar ten jest zaliczany do borealnej (północnej) strefy lasów i borów mieszanych.

Zróżnicowane warunki naturalne (klimat, żyzność i wilgotność gleb) panujące w Wigierskim Parku Narodowym, pozwoliły na przypisanie im 10 zespołów leśnej roślinności potencjalnej. Największe powierzchnie zajmuje subkontynentalny bór mieszany (ponad 50%), następnie grąd subkontynentalny (ponad 37%). Stosunkowo dużą powierzchnię (łącznie 9%), zajmują zbiorowiskach bagienne, w tym charakterystyczne dla obszarów borealnych kontynentalny bór bagienny, borealna świerczyna na torfie i subborealna brzezina bagienna, a także ols torfowcowy, ols porzeczkowy oraz łęg jesionowo-olszowy.

Zespoły leśne w Wigierskim Parku Narodowym (dotyczy obszarów Skarbu Państwa)

* siedlisko priorytetowe

Pomimo widocznych śladów użytkowania przez człowieka w przeciągu ostatnich stuleci, lasy Parku zachowały wysoki stopień naturalności. Bardzo charakterystyczna jest stała obecność świerka we wszystkich niemal zbiorowiskach leśnych oraz rzadkie występowanie grabu na siedliskach typowych dla tego gatunku. Głównym gatunki lasotwórczymi są sosna zwyczajna i wspomniany wcześniej świerk pospolity. Mniejszy jest udział dębu szypułkowego, lipy drobnolistnej, klonu pospolitego, graba, brzozy brodawkowatej i omszonej, osiki i wierzb – kruchej oraz iwy. Na silnie uwodnionych siedliskach rosną olsza czarna, jesion wyniosły i rzadki wiąz górski.

Silna dominacja sosny, obecnej na blisko 80% powierzchni leśnej parku, jest efektem historycznej działalności człowieka, preferującej ten gatunek ze względu na dostarczanie wysokiej jakości surowca drzewnego. Jednogatunkowe drzewostany sosna tworzy tylko na siedliskach borów bagiennych i boru świeżego, z niewielką tylko domieszką świerka i brzóz. Sosna jest gatunkiem panującym (czyli przeważającym ilościowo nad innymi gatunkami) w zespołach borów mieszanych, a istotny udział ma w grądach.

Świerk, będący w Puszczy Augustowskiej gatunkiem ekspansywnym, wysoką liczebność osiąga na blisko 30% powierzchni leśnej Parku, w tym drzewem panującym jest na 10% powierzchni. Świerki w parku dorastają do 40 m wysokości i około 3 m obwodu. Dęby na ogół nie tworzą tu jednogatunkowych drzewostanów, choć jeszcze do XIX wieku wokół jeziora Wigry rosły liczne „dumbrowy”, Dąb obecnie występuje w grądach, w zmieszaniu ze świerkiem i sosną oraz lipą, grabem, klonem i brzozą. Olsza czarna buduje drzewostany z domieszką świerka w zespołach olsów, najczęściej w obniżeniach dolin rzecznych lub nad jeziorami. Z udziałem świerka i brzozy omszonej, a rzadziej jesionu i wiązu, olsza występuje także w zespołach łęgów, wykształcających się na obszarach o wysokim poziomie wody gruntowej.

W układzie przestrzennym zbiorowisk leśnych parku można wyróżnić dwa obszary. Pierwszy, leżący na północ od jeziora Wigry, to obszar o zróżnicowanej konfiguracji terenu. Występuje tutaj mozaika na ogół dość żyznych siedlisk. Drugi obszar, na południe od jeziora Wigry, jest mniej zróżnicowany. To teren głównie sandrowy (piaszczysty), przeważnie dość płaski, na którym dominują siedliska uboższe.

W zależności od obecnego stanu ekosystemów leśnych zakwalifikowano je do ochrony biernej, gdzie ingerencja człowieka ograniczona jest do minimum, oraz do ochrony czynnej i krajobrazowej. Ścisłej ochronie podlega 18% powierzchni lasów Parku. W ochronie czynnej prowadzone są cięcia konieczne do renaturyzacji lub rekonstrukcji drzewostanów, sadzone są pożądane gatunki drzew, pielęgnuje się uprawy leśne, chroni przed zwierzyną młode pokolenie drzew oraz wykonuje szereg innych prac. Jednocześnie wiele obumarłych i zamierających drzew pozostawia się w lesie do naturalnego rozkładu. Prowadzone przez park zabiegi ochronne przyczyniają się do utrzymania w lasach równowagi ekologicznej i zwiększają ich różnorodność przyrodniczą. Ochroną krajobrazową objęte są niewielkie powierzchnie leśne należące do prywatnych właścicieli.

Aktualizacja: 2022-02, J. Borejszo

Strona główna Wigierskiego Parku Narodowego

dalej  ►