Nr 1/2006

TURYSTYKA, WĘDKARSTWO, REKREACJA

Dom Wycieczkowy PTTK w Starym Folwarku
(fot. J.Borejszo)

W numerze 2/2004 naszego kwartalnika Andrzej Matusiewicz w artykule „Początki wigierskiego krajoznawstwa” opowiedział o turystycznym i naukowym zainteresowaniu okolicami Wigier od połowy XIX wieku do wybuchu drugiej wojny światowej, wspominając, że współzałożycielami powstałego w 1906 roku w Warszawie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego byli Karol Hoffman i Kazimierz Kulwieć – osoby związane z Suwałkami, a przede wszystkim wielcy propagatorzy piękna jeziora Wigry i jego okolic.

Nieprzypadkowo więc właśnie w Suwałkach powstał pierwszy terenowy Oddział PTK i to już w 1907 roku. Jednym z jego zadań była budowa schroniska turystycznego nad Wigrami. Dopiero jednak w 1925 roku PTK udało się wydzierżawić od władz województwa białostockiego kilkuhektarową działkę we wsi Stary Folwark, na której miało ono być pobudowane. Drewniane schronisko im. Kazimierza Kulwiecia i przystań wioślarska oddano do użytku w 1929 roku. Tak rozpoczęła się stała obecność PTK, a potem PTTK nad jeziorem Wigry. W 1933 roku wyznakowano trzy szlaki turystyczne z Suwałk do Wigier. W 1937 roku wybudowano Dom Turystyczny.

Funkcjonowanie suwalskiego Oddziału PTK przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Rok po jej zakończeniu działalność towarzystwa została wznowiona. Jednym z głównych zadań Oddziału było jak najszybsze uruchomienie schroniska w Starym Folwarku, co nastąpiło w 1947 roku. W grudniu 1950 roku, po połączeniu PTK z Polskim Towarzystwem Turystycznym, powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK).

W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku schronisko nad Wigrami zmodernizowano. Funkcjonowało ono jednak, podobnie jak Dom Wycieczkowy, ze zmiennym powodzeniem. W tym czasie suwalski Oddział PTTK miał już na Suwalszczyźnie pod opieką 180 km znakowanych szlaków pieszych. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych zaktywizowała się działalność wodniaków. Organizowano liczne rejsy, prowadzono kursy na stopień żeglarza i szkółki kajakowe. W 1961 roku pożar zniszczył hangar wraz ze znajdującym w nim sprzętem wodnym. Wkrótce jednak zakupiono nowy sprzęt.

Klub wodny PTTK w Starym Folwarku (fot. J.Borejszo)

W latach sześćdziesiątych Oddział PTTK uruchomił pola kempingowe i domki turystyczne w Gawrych Rudzie nad Wigrami oraz w Wysokim Moście nad Czarną Hańcza, co korzystnie wpłynęło na finansową sytuację organizacji. Domem Wycieczkowym zarządzało Biuro Usług Turystycznych w Augustowie. Suwalski Oddział PTTK w większym zakresie zajmował się w tym czasie działalnością statutową, na przykład organizując po raz pierwszy Ogólnopolski Rajd Narciarski „Wędrówki Północy”. Sekcja żeglarska wzbogaciła się o nowy hangar na sprzęt z zapleczem noclegowym i kapitanatem.

W 1966 roku oddział dysponował 272 miejscami noclegowymi w Starym Folwarku i Gawrych Rudzie („pod dachem” i na polach namiotowych). Wydarzeniem było ukończenie budowy i oddanie w 1969 roku do eksploatacji przystani żeglarskiej. W 1973 roku należące do PTTK obiekty noclegowe położone nad Wigrami zostały ponownie przekazane Zarządowi Obiektów Turystycznych w Augustowie. W jeszcze większym stopniu wiodącą sekcją w działalności oddziału stał się Klub Wodny.

W latach siedemdziesiątych wzrosła aktywność PTTK na Suwalszczyźnie. Sprzyjało temu m.in. powstanie województwa suwalskiego (1976) i utworzenie w Suwałkach Zarządu Wojewódzkiego PTTK. Organizowano wówczas liczne imprezy piesze, rowerowe, kajakowe, narciarskie, motorowe, autokarowe, a najliczniej żeglarskie.

Obiekty turystyczne wybudowane przed drugą wojną światowa oraz w latach sześćdziesiątych przetrwały prawie niezmienione do dzisiaj. Ośrodek PTTK w Starym Folwarku i Stanica Wodna w Gawrych Rudzie działają sezonowo. Są to obiekty ogólnodostępne. Plaża i kąpielisko Ośrodka PTTK w Starym Folwarku służą mieszkańcom Suwalszczyzny i ich gościom. Dom Wypoczynkowy dysponuje 44 miejscami noclegowymi, kemping pomieści 250 namiotów i ma przygotowanych 10 stanowisk dla karawaningu. 25 domków kempingowych uzupełnia bazę noclegową. Jest też parking z 60 miejscami. Budynek schroniska im. Kazimierza Kulwiecia jest nieczynny. Na terenie ośrodka funkcjonuje wypożyczalnia sprzętu pływającego (oddana w najem osobie prywatnej) oraz położona nieopodal plaży kawiarnia.

Nieczynne schronisko PTTK w Starym Folwarku, z 1929 r.
(fot. J.Borejszo)

Dom Wypoczynkowy poddawany jest bieżącym remontom. W 2005 roku unowocześniono łazienki, trwa modernizacja kuchni. Najważniejsze inwestycje w 2006 roku będą zrealizowanie w ramach projektu „Modernizacja Ośrodka PTTK w Starym Folwarku w celu zwiększenia atrakcyjności turystycznej regionu pogranicza”, dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Zakres prac obejmować będzie: budowę nowego sanitariatu, trzech plaż trawiastych, plaży piaszczystej, placu zabaw dla dzieci na wzór wioski Jaćwingów, boiska do koszykówki o nawierzchni asfaltowej, boiska do siatkówki oraz ciągów komunikacyjnych pieszych i pieszo-jezdnych.

Stanica Wodna w Gawrych Rudzie (pole namiotowe dla ok. 200 namiotów oraz dwuosobowe domki kempingowe) zostały siedem lat temu wydzierżawione osobie prywatnej, która gospodaruje nimi pod szyldem PTTK. Baza została ogrodzona, wyremontowano domki, oświetlono pole namiotowe oraz wybudowano pawilon sanitarny.

Na terenie i przy wsparciu Wigierskiego Parku Narodowego PTTK organizuje liczne imprezy turystyki kwalifikowanej. W 2006 roku: XVI Ogólnopolski Wielodyscyplinowy Rajd po Wigierskim Parku Narodowym (14–17 czerwca); XIII Sobótkowy Rodzinny Rajd Pieszy (23 czerwca); Wakacje na rowerze z PTTK (lipiec–sierpień); II Regaty żeglarskie o Puchar Wójta Gminy Suwałki (12 sierpnia); VII Spotkanie z szantami nad jeziorem Wigry (15 sierpnia); XIV Regaty Żeglarskie o puchar dyrektora Wigierskiego Parku Narodowego (15 sierpnia); 50. Regaty Żeglarskie o Błękitną Wstęgę Jeziora Wigry (pierwsza niedziela września). 

Suwalski Oddział PTTK posiada bogatą ofertę wypoczynku zorganizowanego. Cześć imprez odbywa się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Od maja do października PTTK organizuje biwaki szkolne na terenie ośrodka w Starym Folwarku, piesze i rowerowe wycieczki po WPN oraz rejsy statkiem po jeziorze Wigry. Od czerwca do września odbywają się sześciodniowe spływy kajakowe Czarną Hańcza. Rozpoczynają się one w Ośrodku PTTK w Starym Folwarku. Przygotowano także ofertę pięcio- i dwunastodniowych „zielonych szkół”.

Na terenie WPN-u pod wspólną opieką parku i suwalskiego Oddziału PTTK znajdują się wszystkie znakowane szlaki piesze (oprócz ścieżek edukacyjnych) oraz dwa szlaki rowerowe: „Międzynarodowa trasa rowerowa R11” i „Pierścień rowerowy Suwalszczyzny – cześć północna”. Efektem dobrej współpracy pomiędzy parkiem i Oddziałem PTTK jest również wybudowana w 2005 roku w Starym Folwarku wieża widokowa. Artykuły o parku zamieszczane są w wydawanym przez Regionalną Pracownię Krajoznawczą kwartalniku „Jaćwież”.