HISTORIA, TRADYCJA, KULTURA |
||
Alfred Lityński (1880-1945), wybitny polski uczony, hydrobiolog, nauczyciel, żył i pracował w wielu miejscach. Najdłużej związany był z Wigrami, gdzie jako kierownik Stacji Hydrobiologicznej osiągnął największe sukcesy naukowe i rozsławił jezioro Wigry w świecie. |
Maciej Kamiński
ALFRED LITYŃSKI (1)
|
|
KOLEJE ŻYCIA
Alfred Lityński Urodził się 16 września 1880 r. w Biełgradzie w Besarabii (obecnie miasto Bilhorod-Dnistrovskyi, na Ukrainie) jako syn lekarza kolejowego. Po uwięzieniu ojca za udział w związku rewolucyjnym i zesłaniu go do Drui w guberni wileńskiej, opiekę nad chłopcem przejął jego dziadek w Żytomierzu. Tam też od roku 1890 uczył się w gimnazjum. Po sześciu latach przeniósł się do Rygi, gdzie w 1899 roku zdał maturę.
Fotografia Alfreda Lityńskiego z roku 1882
W 1899 roku Lityński rozpoczął studia na wydziale przyrodniczym Uniwersytetu w Dorpacie (obecnie Tartu w Estonii). Początkowo chciał zajmować się motylami, lecz po roku swoje zainteresowania skierował na wodne pierwotniaki - orzęski. Za działalność w studenckiej organizacji niepodległościowej został usunięty z uczelni i w 1902 r. na siedem miesięcy osadzony w wiezieniu w Wendenie, na Łotwie. Po „odsiadce” zesłano go do Drui na Wileńszczyźnie, gdzie przebywał do amnestii w roku 1905. W tym okresie pracował jako asystent swego ojca, zdobywając zawód felczera. W 1904 roku ożenił się z pochodzącą z Wilna nauczycielką - Heleną Bern-Bersin. |
Alfred Lityński (pierwszy z prawej w drugim rzędzie) wśród Polaków studiujących w Dorpacie, w roku 1901
W 1905 roku Alfred Lityński wyjechał do Krakowa i kontynuował studia biologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1907 roku otrzymał absolutorium i przedstawił rozprawę pt. „Obumieranie i regeneracja u orzęsków”, która jednak nie została uznana za pracę doktorską. W 1908 roku Lityńscy zdecydowali się wyjechać do Zakopanego. Tu, aż do 1916 roku, Alfred Lityński prowadził badania nad skorupiakami planktonowymi stawów tatrzańskich, a od 1911 roku był nauczycielem przyrody w miejscowej szkole. W 1913 roku uzyskał na UJ tytuł doktora filozofii w zakresie zoologii. Poza pracą naukową i pedagogiczną Lityński aktywnie działał w Towarzystwie Tatrzańskim, angażując się w sprawy ochrony górskiej przyrody i krajobrazu.
W poszukiwaniu lepszych zarobków, późną jesienią 1916 roku Lityński przeniósł się wraz z rodziną do Lublina, gdzie objął posadę nauczyciela przyrody i geografii w prywatnym gimnazjum. Równocześnie uczył także w szkole handlowej. Poza zajęciami pedagogicznymi, podjął dodatkową pracę w Wojewódzkim Inspektoracie Rybactwa, co dało mu możliwość bliższego poznania jezior i stawów tego regionu. Wyniki swoich badań i obserwacji opublikował m.in. w pracy „Jeziora Firlejowskie. Zarys limnologiczno-biologiczny”. Podczas swoich wyjazdów do Warszawy, Lityński nawiązał kontakt z Instytutem Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego. Właśnie wówczas zaczęto snuć plany zorganizowania pierwszej polskiej stacji hydrobiologicznej.
|
|
Życiowe wędrówki Alfreda Lityńskiego
|
||
|