Hasło powrotu do przyrody to nie hasło abdykacji kultury - to hasło walki kultury prawdziwej z pseudokulturą. To hasło walki o najwyższe kulturalne dobra” (Jan Gwalbert Pawlikowski (1860-1939))
Przewodnik pomyślany jest jako pomoc dla młodzieży szkolnej, uczestniczącej w zajęciach terenowych i laboratoryjnych. Głównym celem jest zapoznanie uczestników zajęć z różnymi organizmami żyjącymi w lasach Wigierskiego Parku Narodowego. Zajęcia te mogą być prowadzone przez nauczycieli lub pracowników WPN. Ofertę z programem można uzyskać w biurze parku. Przewodnik nie jest kluczem do oznaczania gatunków, stanowi tylko przegląd najczęściej spotykanych i najłatwiejszych do zauważenia zarówno drobnych, jak i większych organizmów żyjących w lesie. Przyjęto systematyczny układ gatunków według projektu „Fauna Europaea” (Andrzejewski, Weigle 2003). O wyborze prezentowanych gatunków decydowały przede wszystkim publikowane i niepublikowane wyniki dotychczasowych badań naukowych prowadzonych przez specjalistów z różnych dziedzin, działających lub przebywających nawet przez krótki okres czasu na terenie parku. Informacje ogólne opracowano na podstawie literatury, której spis znajduje się na końcu przewodnika.
|
||||
WSTĘP |
||||
Nie wszyscy wiedzą, że w Polsce występuje około 40 000 gatunków zwierząt, w tym około 70 % gatunków to owady. Dużo wiemy o ochronie gatunkowej kręgowców, choć stanowią one tylko 1,7 % gatunków występujących w Polsce. Chroni się ich około 80 %. Z bezkręgowców chroni się tylko około 0,5 % gatunków, a są one bardzo zagrożone wyginięciem, głównie z powodu zmian środowiskowych. Nie zdajemy sobie sprawy, że niektóre bezkręgowce są ściśle związane z określonym środowiskiem, np. starymi drzewami, których niedostatek może spowodować wyginięcie, często bezpowrotne ich małych mieszkańców. Larwy niektórych owadów z rodziny sprężykowatych żerują w murszejącym drewnie. Postać dorosła owada jest drapieżna. Wiele owadów i roztoczy nie zasiedla pni cieńszych niż 40 cm, są też takie, które do życia potrzebują ponad dwustuletniego drzewa. Niektóre bezkręgowce muszą mieć do życia drewno w różnych fazach rozkładu, inne złamane, stojące pnie, lub dziuple. Wiele organizmów, zwłaszcza tych drobniejszych jak np. glony, pierwotniaki, owady nie jest do końca poznanych, pomimo zainteresowania specjalistów. Zwykły obserwator, o ile potrafi je dostrzec, widzi te najbardziej pospolite. Dlatego założeniem przewodnika jest zbliżenie i pokazanie bardzo wycinkowej części złożoności w delikatnej strukturze lasu. Widzimy drzewa, krzewy, większe zwierzęta a las składa się nie tylko z nich, ale jeszcze z wielu innych, mniejszych organizmów. Drobne kręgowce i bezkręgowce, glony, mchy, grzyby, porosty są bardzo cenne dla zachowania różnorodności biologicznej.
Co rozumiemy pod nazwą różnorodność biologiczna (bioróżnorodność)? Jest to zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów różnego pochodzenia, obejmującego między innymi ekosystemy lądowe i wodne (także morskie). Najistotniejszym elementem różnorodności biologicznej jest różnorodność wewnątrzgatunkowa, genetyczna.
Różnorodność biologiczna jest naszym największym bogactwem. Chronienie poszczególnych gatunków jest bardzo ważne, ale niewystarczające – nie zdaje egzaminu, jeśli jednocześnie nie chronimy odpowiednich siedlisk. Ochrona środowiska – całych ekosystemów ma najważniejsze znaczenie dla utrzymania różnorodności gatunkowej. Ochrona obszarowa pozwala właśnie na jednoczesną ochronę gatunków, siedlisk i krajobrazu. I taką właśnie istotną rolę w zachowaniu całej różnorodności biologicznej mają parki narodowe, czy krajobrazowe. Nasz Wigierski Park Narodowy również.
Więcej informacji o lasach można uzyskać przeglądając stronę internetową WPN http://www.wigry.win.pl, foldery z serii Poznaj przyrodę WPN, album - X lat Wigierskiego Parku Narodowego, Numer specjalny Kwartalnika Wigry - Wigierski Park Narodowy, przewodniki po ścieżkach edukacyjnych: LAS, SUCHARY, JEZIORA, PUSZCZA.
|