|
CRUSTACEA - skorupiaki
Skorupiaki są zwierzętami o ogromnym zróżnicowaniu wielkości, kształtów ciała i trybu życia. Systematyka tych zwierząt jest dosyć skomplikowana i odmiennie prezentowana w różnych opracowaniach. Większość skorupiaków oddycha przy pomocy skrzeli, a przy małych rozmiarach ciała - przydatkami oddechowymi na odnóżach lub całą jego powierzchnią. Ciało jest podzielone na głowę, tułów (niekiedy jeden lub kilka przednich segmentów tułowia zrośniętych jest z głową tworząc tzw. głowotułów) i odwłok. Segmentacja tułowia i odwłoka jest niekiedy trudna do zaobserwowania. Na głowie znajdują się 2 pary czułków. Na tułowiu zawsze więcej niż cztery pary segmentowanych (członowanych) odnóży, które mogą ulegać znacznym przekształceniom.
Skorupiaki należące do podgromady Entomostraca (członowce, skorupiaki niższe) to zwierzęta przeważnie niewielkie, o odwłoku pozbawionym odnóży i zakończonym widełkowato. Pancerz, o ile występuje, jest jednolity lub dwuklapowy, okrywając całe ciało lub znaczną jego część. Poszczególne segmenty ciała są wówczas niewidoczne, co utrudnia rozpoznanie przedstawicieli tej grupy. Część Entomostraca nie posiada pancerza. W naszych wodach słodkich występują przedstawiciele następujących rzędów podgromady członowców: Anostraca (bezpancerzowce), Notostraca (tarczowce) i Conchostraca (muszelkowce), związane z drobnymi, okresowymi zbiornikami wodnymi, oraz Branchiura (splewki), Ostracoda (małżoraczki), Cladocera (wioślarki) i Copepoda (widłonogi). Przedstawiciele trzech ostatnich rzędów ze względu na małe rozmiary zaliczani są w praktyce do mejofauny, a dwóch ostatnich - do zwierząt planktonowych, zazwyczaj b. drobnych (do kilku mm).
Do podgromady Malacostraca (pancerzowce, skorupiaki wyższe) należą przeważnie dość duże lub nawet bardzo duże zwierzęta, z dobrze widocznymi, przynajmniej na odwłoku, segmentami. Odwłok, zbudowany jest z sześciu zaopatrzonych w odnóża segmentów i kończy się płytką lub wachlarzykiem (nigdy widełkowato). Tułów, zbudowany z 8 segmentów, często ulega zrośnięciu z głową w okryty jednolitym pancerzem tzw. głowotułów. Pancerz chitynowy często bywa gruby, niekiedy zwapniały i bardzo twardy. W naszych wodach słodkich występują przedstawiciele czterech rzędów: Mysidaecea (lasonogi), Isopoda (równonogi), Amphipoda (obunogi) oraz Decapoda (dziesięcionogi).
|
|
Klucz do oznaczania
1a Ciało całkowicie lub częściowo okryte dwuklapowym, chitynowym pancerzykiem - 2
1 b Dwuklapowego pancerzyka brak -
4
2a Pancerzyk jest silnie zwapniały, twardy i nieprzezroczysty (Rys. 17a); zwierzęta pływają zwykle przy dnie, łażą po nim lub ryją w osadach dennych - rząd
Ostracoda, małżoraczki
Wielkość 0,3-1, rzadko do 3 mm długości; w Polsce ponad 50 bardzo trudnych do rozróżnienia gatunków. Występują w różnych typach wód.
2b Pancerzyk jest delikatny, cienki i przezroczysty lub półprzezroczysty
- 3
3a Dwuklapowy, silnie spłaszczony pancerzyk okrywa całe ciało (wystają przeważnie jedynie odnóża); na powierzchni pancerzyka niekiedy koncentryczne linie wzrostu (Rys. 17b); pływają zwykle zwrócone brzuszną stroną ku górze; długość do 17 mm; zamieszkują drobne, okresowe zbiorniki wodne - rząd
Conchostraca, muszelkowce
Jaja tych zwierząt do dalszego rozwoju wymagają przesuszenia lub przemrożenia; formy dorosłe występują w okresie wiosennym.
dalej
|
|
|
Rys. 17. CRUSTACEA: a. przedstawiciele Ostracoda, b. przedstawiciele Conchostraca
|