Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny bezkręgowej

5a Pazurki tylnych i środkowych nóg dłuższe niż goleń (Rys. 33a) - rodzina Ametropodidae

Jedyny, rzadki i zagrożony wyginięciem gatunek z tej rodziny, Ametropus fragilis (Rys. 33b), którego larwy o długości do 18 mm żyją w większych, czystych rzekach na piaszczystym i gliniastym dnie.

5b Wszystkie pazurki na nogach normalnej długości  - 6

6a Na goleniach przednich nóg (Rys. 33c) i na dużych, dobrze widocznych żuwaczkach (Rys. 33d) obecne masywne, długie zęby
 - rodzina Palingeniidae, odródkowate
Larwa jedynego gatunku z tej rodziny, Palingenia longicauda (odródka długoogoniasta, Rys. 33e) to największa spośród występujących u nas larw jętek (do 40 mm długości); prawdopodobnie już w Polsce wyginęła. Występowała na dnie dużych i czystych rzek, ryjąc chodniki w osadach.

6b Golenie i żuwaczki bez długich zębów  - 7

7a Żuwaczki długie, wygięte na kształt kleszczy, pokryte drobnymi ząbkami (Rys. 33f)
- rodzina Polymitarcidae, ryboradkowate
Jedyny, rzadko spotykany gatunek z tej rodziny, Ephoron virgo, ryboradka dziewica (Rys. 33g), osiągający jako larwa 20 mm długości, ryje chodniki w osadach dennych rzek i potoków.

7b Żuwaczki o innej budowie  - 8

8a Skrzelotchawki obficie porośnięte długimi włoskami (Uwaga! nie pomylić włosków na powierzchni skrzelotchawek z biegnącymi wewnątrz nich rozgałęzionymi tchawkami, które mogą być widoczne)  - 9

8b Skrzelotchawki nagie lub skąpo owłosione  - 10

9a Skrzelotchawki przykrywają wierzchnią (grzbietową) stronę odwłoka rodzina Ephemeridae, jętkowate

3 gatunki z tej rodziny, należące do rodzaju Ephemera, jętka (Rys. 33h), o wielkości, w postaci larwalnej ponad 20 mm, ryją chodniki w mulistym i piaszczystym dnie rzek, potoków lub (rzadko) jezior.

9b Skrzelotchawki odstają na zewnątrz ciała z boków odwłoka - rodzina Potamanthidae, wyskórowate

Jedyny gatunek Potamanthus luteus, wyskór złocisty (Rys. 33i) nie przekraczający jako larwa 15 mm długości, żyje w rzekach, rzadziej w wodach stojących pod kamieniami i zanurzonymi gałęziami.

10a Oczy, oglądane z góry, nie stykają się z przednim ani bocznym brzegiem głowy; u nasady każdej skrzelotchawki kępka włosków  -  11 

dalej   

Rys. 33.  EPHEMEROPTERA: a. tylne odnóże przedstawiciela Ametropodidae, b. przedstawiciel rodziny Ametropodidae (Ametropus fragilis), c. przednie odnóże przedstawiciela Palingenidae, d. głowa przedstawiciela Palingenidae, e. przedstawiciel Palingenidae, f. głowa przedstawiciela Polymitarcidae, g. przedstawiciel Polymitarcidae (Ephoron virgo), h. przedstawiciel Ephemeridae, i. przedstawiciel Potamanthidae (Potamanthus luteus)

Spis treści