Ponad 60% powierzchni
Wigierskiego Parku Narodowego pokrywają lasy. Siedliska leśne parku są
zróżnicowane, zarówno pod względem żyzności jak i wilgotności. Są wśród nich
siedliska typowe, dość szeroko rozpowszechnione w Europie, ale także i takie,
które są stosunkowo rzadkie.
Spośród siedlisk leśnych,
umieszczonych na liście z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej,
w WPN znajdują się następujące biotopy:
■ Grądy środkowoeuropejskie i
subkontynen- talne (kod Natura 2000: 9170)
■ Bory i lasy bagienne (91D0)
■ Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesio- nowe (91E0)
■ Świetlista dąbrowa subkontynentalna
(91I0)
■ Śródlądowy bór chrobotkowy (91T0).
(red.)
Grądy środkowoeuropejskie i subkontynentalne (9170)
Grądami nazywane są żyzne i bogate gatunkowo lasy liściaste z drzewostanem
dębowo-grabowym, z domieszką innych gatunków drzew liściastych. W Europie
Środkowej i środkowowschodniej różne typy grądów stanowią docelowe zbiorowisko
leśne, jakie występowałoby w tych rejonach, gdyby nie działalność człowieka. To
właśnie grądy budowały puszcze, które niegdyś pokrywały większą część Europy,
jednak już od wczesnego średniowiecza były systematycznie wycinane w celu
zdobycia żyznych ziem na potrzeby rolnictwa. Dlatego też do współczesności
grądy, w swoim naturalnym stanie, w zasadzie nie przetrwały, poza nielicznymi
wyjątkami. Wprowadzenie niemieckiego modelu leśnictwa sprawiło, iż na
siedliskach grądów rozwijano uprawy monokultur sosnowych i świerkowych, co
dodatkowo wyniszczyło ocalałe ich fragmenty. Trzeba dodać, iż lasy grądowe są
wrażliwe na wszelaką działalność gospodarczą. Nawet mało intensywna gospodarka
leśna powoduje znaczne zubożenie gatunkowe, a wprowadzanie domieszek gatunków
iglastych prowadzi do degradacji siedliska i zmian w składzie gatunkowym.
Lilia złotogłów. Fot. M.Romańśki
Grąd subkontynentalny
(Tilio-carpinetum) 9170-2
Jest to wschodnioeuropejska odmiana lasu grądowego potencjalnie
rozpowszechniona w Polsce centralnej i wschodniej. Ten
typ grądu osiąga w Polsce zachodnią granicę zasięgu geograficznego. W swoich
naturalnych postaciach są to wielowarstwowe lasy z drzewostanem budowanym
głównie przez dąb szypułkowy i lipę drobnolistną, grab i klon pospolity.
|
|
W Polsce północno-wschodniej oraz na pogórzu stałym elementem
występującym domieszkowo jest świerk. W warstwie krzewów występują liczne
gatunki z dominującą leszczyną pospolitą, trzmieliny - pospolita i
brodawkowata, kruszyna pospolita, czeremcha zwyczajna i wiele innych. Równie
bogate jest runo, w którym spotkać można kilkadziesiąt gatunków roślin
zielnych.
Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego zbiorowisko to występuje w kilku
podtypach - od ubogich grądów trzcinnikowych, przez ich typowe postacie, do
żyznych wariantów. Grądy występują w większości w północnej części parku w
pasie moren polodowcowych ciągnących się na północ od jeziora Wigry.
Grądy Wigierskiego Parku Narodowego są zachowane w różnym stopniu, w dużej
części silnie przekształcone przez gospodarkę leśną, jednak z zachowanym silnym
potencjałem regeneracyjnym. Można też znaleźć ich dość dobrze zachowane
fragmenty, dlatego też są one dość cenne z punktu widzenia Natura 2000.
Grądy parku stanowią siedlisko licznych gatunków chronionych i rzadkich. Do
charakterystycznych ich cech należy bardzo liczne występowanie wawrzynka
wilczełyko i lilii złotogłów - gatunków w innych rejonach Polski spotykanych
dość sporadycznie.
Grądy zboczowe
(Aceri-Tilietum)
Grądy zboczowe są nieczęstym w skali kraju zbiorowiskiem roślinnym
występującym tylko w pasie Pojezierza Wschodniobałtyckiego. Są one związane z
morenami, stromymi brzegami dolin rzecznych i jeziornych. Ich drzewostan
budowany jest głównie przez graby, lipę drobnolistną, dąb szypułkowy i klon
pospolity. Warstwa krzewów jest zwykle dobrze rozwinięta, podobnie jak i w
grądach subkontynentalnych. W runie występuje wiele gatunków roślin zielnych,
głównie azotolubnych. Grądy zboczowe są często dobrze zachowane, ze względu na
to, iż na stromych skarpach prowadzenie gospodarki leśnej było trudne lub wręcz
niemożliwe. Grądy zboczowe występują w dwóch wariantach - pomorskim na
zachodzie i subborealnym na wschodzie. Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
spotyka się wariant subborealny tego zbiorowiska roślinnego, z mniejszym
udziałem grabów, które osiągają tu wschodnią granicę zasięgu i z udziałem
świerka w drzewostanie. Jednak różnice w składzie florystycznym lasów tego typu
na terenie WPN są głębsze i wynikają prawdopodobnie z umiejscowienia
geograficznego i odrębności florystycznej tego regionu. Grądy zboczowe w parku
spotykane są na wyspach jeziora Wigry, na jego stromych brzegach oraz w
dolinach rzek - Kamionki, Maniówki i Czarnej Hańczy. Z ciekawszych gatunków
spotykanych w grądach zboczowych WPN można wymienić paprotnicę kruchą, paprotkę
zwyczajną, skrzyp zimowy, okrzyn szerokolistny, koniczynę długokłosową czy
ostrołódkę kosmatą.
Florystyczna odrębność grądów zboczowych Wigierskiego Parku Narodowego, może
mieć dodatkową wartość w sieci ochrony siedlisk Natura 2000.
ciąg dalszy
|