Proszę chwilę zaczekać, ładuję zdjęcia ...

 
 Strona główna
 Historia
 Stacja Hydro-
 biologiczna
 Alfred Lityński
 Budowa
 Muzeum
 Wystawy
 Oferta
 edukacyjna
 Zasady
 zwiedzania
 Dojazd
 Wirtualne
 muzeum
 Kronika
 Kontakt
 Wigierski Park
 Narodowy
 
 

Stacja Hydrobiologiczna na Wigrach (2)

  

  

Niedaleko budynku głównego znajdowała się drewniana, parterowa oficyna, a na brzegu Wigier kryta przystań dla łodzi motorowej i wiosłowych. W czasie kolejnych dwóch lat powstał także osobny pawilon gościnny, tzw. "gospoda stacyjna", w którym znajdowała się kuchnia, jadalnia, pokój do segregowania próbek oraz 7 pokoi mieszkalnych. Na piętrze urządzono "halę noclegową", mogącą pomieścić latem do 20 studentów - uczestników kursów limnologicznych lub innych gości.

  

W okresie do wybuchu II wojny światowej stały personel stacji, poza jej kierownikiem, stanowili dwaj asystenci i laborant. Najdłużej zatrudnionymi współpracownikami Alfreda Lityńskiego byli: asystent i późniejszy adiunkt Stacji dr Zygmunt Koźmiński - specjalista w zakresie fauny widłonogów i procesów fotosyntezy oraz laborant Andrzej Wasyleńko. Od końca 1930 do początku 1935 roku asystentem Lityńskiego był dr Jerzy Wiszniewski - badacz wrotków, który odkrył na piaszczystych, spryskiwanych przez fale brzegach jeziora Wigry zespół drobnych organizmów wodnych zasiedlających przestrzenie pomiędzy ziarnami piasku. Nadał temu zespołowi nazwę psammon i wprowadził ten termin do nauki światowej.

  

Poprawa warunków pracy oraz możliwość przyjęcia większej liczby przyjezdnych badaczy szybko zaowocowała rozkwitem działalności naukowej. O ile do roku 1930 z gościny w stacji skorzystało 48 naukowców, to w latach 1931-1939 ich liczba co najmniej się podwoiła. W okresie funkcjonowania stacji ukazało się drukiem około 300 prac dotyczących rejonu jezior wigierskich. Publikacje te odzwierciedlają niezwykle szeroki zakres prowadzonych badań i dotyczą m.in.: fizjografii i batymetrii jezior, warunków meteorologicznych, bakterii, glonów jezior i sucharów (planktonowych i osiadłych), roślinności naczyniowej, właściwości fizycznych i chemicznych wód, klasyfikacji (typologii) zbiorników wodnych, licznych grup bezkręgowców (wirków, wrotków, skąposzczetów, pijawek, skorupiaków, pajęczaków, owadów), ryb i ich pasożytów. Badane były m.in. cykle życiowe sielawy i siei, zmienność ich budowy, wzrost, odżywianie i fizjologia tych gatunków. 

  

Lityński, krytykując ówczesne przepisy ochronne, postulował wprowadzenie zakazu połowów siei w miejscach, gdzie odbywa ona tarło, objęcie ochroną tarlisk przez cały okres rozwoju ikry oraz wprowadzenie okresu ochronnego dla tego gatunku w okresie od 15 listopada do 20 grudnia.

  

  Ważnymi osiągnięciami naukowymi pracowników Stacji na Wigrach były prace z zakresu ekologii ogólnej, w szczególności nad syntezą dotyczącą funkcjonowania ekosystemów wodnych oraz fizyko- chemiczną i biologiczną klasyfikacją wód. Opisane zostały między innymi relacje między biotopami wodnymi (siedliskami) a zespołami zasiedlających je organizmów (biocenozą). Referat wygłoszony przez Lityńskiego na kongresie limnologicznym w Paryżu w roku 1938 na temat struktury i dynamiki zespołów fauny wodnej oraz ożywiona dyskusja, którą wzbudził, uznane zostały za triumf polskiej szkoły hydrobiologii. 

  

Wiwarium

  

Stacja pełniła bardzo istotną funkcję edukacyjną, była forum wymiany poglądów i kształtowania się współczesnej myśli naukowej. Wielu badaczy krajowych, a niekiedy także zagranicznych zjeżdżało do stacji nie tylko w celu wykonania badań, ale także dla prowadzenia fachowych dyskusji w gronie najlepszych specjalistów.

  

Ważną rolę w rozwoju nauki spełniały organizowane w stacji od 1934 roku wakacyjne, 23 tygodniowe kursy limnologiczne dla asystentów i studentów biologii z całego kraju. Kursy obejmowały wykłady, prowadzone przez Alfreda Lityńskiego i jego asystentów, ćwiczenia laboratoryjne oraz zajęcia terenowe. Kursy kończyły się egzaminem - dyskusją uczestników szkoleń z wykładowcami.

  

  

  

  

  

W pamięci uczestników kursów limnologicznych, z których wielu po latach zostało znakomitymi naukowcami, pozostała nie tylko zdobyta wówczas wiedza, ale także wrażenie wspaniałej atmosfery panującej w stacji. W swoich wspomnieniach podkreślają oni bardzo przyjazny stosunek doświadczonych badaczy do młodych adeptów hydrobiologii, rzetelność prowadzonych badań, znakomite zaplecze laboratoryjne i możliwość rozwoju własnych zainteresowań. Istotne znaczenie edukacyjne miało także założone w stacji muzeum, gromadzące okazy fauny i flory wigierskiej.

  

Gabinet A. Lityńskiego.

  

Działalność stacji przerwał wybuch II wojny światowej. 25. września na stację napadła grupa kilkudziesięciu mężczyzn, głównie ze wsi Rosochaty Róg i Mikołajewo, którzy po rozbiciu bufetu schroniska turystycznego w Starym Folwarku przyszli do Alfreda Lityńskiego, domagając się wydania zapasów alkoholu. Po otrzymaniu niewielkiej ilości spirytusu, wtargnęli do budynku i rozpoczęli jego plądrowanie, rozkradając wszystko co się do życia i gospodarstwa nadawało. Nie oszczędzono także dobytku państwa Lityńskich i Koźmińskich. Uprowadzone zostały łodzie i kajaki, spalono akta urzędowe stacji i archiwum. Lityńscy uciekli i zamieszkali u życzliwych im gospodarzy w Cimochowiźnie. Po ustaleniu się niemieckiej władzy okupacyjnej zakazano prowadzenia w Stacji działalności naukowej i polecono, aby cały ocalały sprzęt i aparaturę przekazać do Centralnego Instytutu Rybackiego w Giżycku. Stacja stała się siedzibą niemieckiego zarządu jezior oraz miejscem zakwaterowania pracowników gospodarstwa rybackiego, w większości Niemców. 

  

Przez pewien czas funkcjonował w budynku stacji wojskowy ośrodek wypoczynkowy. Nadbudowano wówczas piętro nad parterową częścią budynku, mieszczącą dawniej wiwarium i muzeum. Wiosną i latem 1944 r. kwaterowały w stacji wycofujące się oddziały wojsk niemieckich i nacierające wojska sowieckie, co doprowadziło do ponownej dewastacji obiektu.

  

Po wojnie, po dokonaniu w budynku podstawowych remontów i przeróbek, zlokalizowano w nim najpierw posterunek Milicji Obywatelskiej, a później szkołę podstawową. Po wybudowaniu nowej szkoły w Starym Folwarku budynek został sprzedany Fabryce Płyt Wiórowych w Suwałkach, która wykorzystywała go do organizowania letnich kolonii dla młodzieży.

  

Wigierski Park Narodowy podjął starania o przejęcie budynku dawnej Stacji Hydrobiologicznej na potrzeby przyszłego muzeum parku. Po wejściu w życie nowej ustawy o ochronie przyrody (1991 r.) umożliwione zostało przejmowanie w zarząd parku narodowego nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, do których należała także działka i budynek dawnej Stacji Hydrobiologicznej. Choć protokół przekazania obiektów Wigierskiemu Parkowi Narodowemu został podpisany w dniu 30 czerwca 1992 roku, późniejsze problemy natury formalnoprawnej związane z ogłoszoną upadłością ZPW spowodowały, iż dopiero po kilku latach WPN stał się faktycznym zarządcą obiektów dawnej stacji.

  

Prace projektowe nad utworzeniem w Starym Folwarku ośrodka muzealno- edukacyjnego WPN-u zostały zakończone w roku 2003. Rada Parku zasugerowała, aby przyszły obiekt, który obejmie budynek dawnej Stacji Hydrobiologicznej i nowy kompleks akwarium słodkowodnego nosił nazwę "Stacja Edukacyjna Wigry - Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego im. Alfreda Lityńskiego w Starym Folwarku". Po wielu latach starań o uzyskanie funduszy, I etap budowy Stacji, obejmujący gruntowny remont i adaptację do celów wystawowych budynku dawnej Stacji Hydrobiologicznej ruszył we wrześniu 2007 roku.

  

Kolejne etapy odbudowy obiektu możesz obejrzeć w naszej galerii.

  

Uroczyste otwarcie Muzeum nastąpiło w dniu 22 stycznia 2009 roku.