|
PŁAZY
|
||||||||||||||||
Tekst:
|
Ropuchy
ROPUCHY Bufo są płazami o krępym ciele, stosunkowo krótkich nogach i skórze bogatej w gruczoły, z których największe są tzw. gruczoły przyuszne (parotydy). Nawet w porze godów nie ma istotnych różnic w ubarwieniu samca i samicy. U samców pojawiają się wtedy modzele godowe (czarne zgrubienia na trzech pierwszych palcach przednich odnóży) służące do przytrzymywania samicy oraz rezonatory (z wyjątkiem ropuchy szarej) wzmacniające siłę głosu.
Pary łączą się w tzw. ampleksus, przy czym u ropuch samiec obejmuje samicę "pod pachami". Podczas gdy tak połączona para kroczy powoli po dnie zbiornika samica składa długie sznury skrzeku, zapładnianego przez samca.
Kijanki ropuch odżywiają się głównie pokarmem roślinnym, dorosłe osobniki polują na dżdżownice, wije, owady (w tym również na stonkę ziemniaczaną i pszczoły), pająki, ślimaki i małe kręgowce (płazy, gady, pisklęta ptaków, myszy).
Ze względu na liczne gruczoły jadowe dorosłe ropuchy mają niewielu wrogów naturalnych. Należą do nich: zaskroniec, borsuk, kuna oraz niektóre sowy. Młode ropuchy znacznie częściej padają ofiarą drapieżników, niż osobniki dorosłe.
W Polsce występują trzy gatunki ropuch: ropucha szara Bufo bufo, ropucha paskówka Bufo calamita i ropucha zielona Bufo viridis.
Ropucha szara, zwana również zwyczajną, występuje w Europie, Azji i Afryce północnej. W Polsce jest pospolita. W czasie rozrodu przebywa najchętniej w większych i głębszych stawach, w okresie życia lądowego zaś spotkać ją można zarówno w lasach, sadach, jak i na łąkach, w ogrodach i w pobliżu siedzib ludzkich. Na terenie WPN występuje dość licznie, zajmując różnorodne siedliska.
Ropucha szara jest największym, obok żaby śmieszki, płazem Polski. Samce osiągają 9 cm a samice 15 cm długości. Młode osobniki aktywne są w ciągu całej doby, starsze głównie w nocy. W okresie godowym, po przybyciu do zbiornika wodnego (koniec marca - początek kwietnia), samce przywołują samice wydając głos przypominający głuche, jękliwe i przerywane turkotanie. Są wtedy wyjątkowo aktywne, atakują każdego płaza, który znajdzie się w ich zasięgu, próbując wejść z nim w ampleksus. Jednorazowo samica składa kilka tysięcy jaj ułożonych w sznurze w 2 lub 4 rzędy, długości 2,5-6,0 m.
Po odbyciu godów ropuchy opuszczają zbiornik wodny i aż do następnych godów prowadzą lądowy tryb życia. Ropucha szara wykazuje duże przywiązanie do miejsca, które obrała sobie za kryjówkę, i wraca do niego nawet z dalekich wędrówek. Tam też zimuje od listopada do marca. Jest zwierzęciem długowiecznym, dożywa wieku ponad 30 lat.
Ropucha paskówka, nazywana też ropuchą żwawą (ze względu na jej sposób poruszania się), występuje w Europie zachodniej i środkowej oraz w krajach położonych na wschodnim brzegu Morza Bałtyckiego. W Polsce zasiedla głównie obszary nizinne. Na ogół nie jest płazem pospolitym, jednak lokalnie może tworzyć liczne populacje. Preferuje tereny o glebach lekkich, unika podłoża twardego i kamienistego. Spotkać ją można na łąkach, polach uprawnych, wydmach, żwirowniach, na brzegach lasów i w sadach. Nie jest zbyt wrażliwa na zanieczyszczenie wody, ani na jej zasolenie, w związku z czym występuje również nad morzem.
Na terenie WPN spotykana jest stosunkowo rzadko, jej rozród odbywa się tylko w kilku zbiornikach wodnych. Są to najczęściej niewielkie rozlewiska na podmokłych łąkach lub rowy melioracyjne. Paskówka jest najmniejszą spośród naszych ropuch, długość ciała samca dochodzi do 6-7 cm, samicy do 8 cm. Jest gatunkiem ciepło- i deszczolubnym, o aktywności nocnej i zmierzchowej oraz, poza porą godów, wybitnie lądowym trybie życia. W ciągu dnia przebywa w ukryciu, zagrzebując się w ziemi lub kryjąc pod kamieniami czy kępami traw. Kryjówki opuszcza o zmierzchu i rozpoczyna żerowanie. W porze godowej samce nawołują partnerki wydając głośne, turkoczące dźwięki. Łączenie się w pary i składanie jaj odbywa się głównie nocą. Samica składa skrzek w postaci dwumetrowych sznurów, w których zupełnie czarne jaja ułożone są w jednym lub dwu rzędach. Paskówka zimuje na lądzie, w wykopanych przez siebie norkach lub w innych kryjówkach. Potrafi zakopać się nawet na głębokości trzech metrów.
Ropucha zielona występuje w Europie środkowej, południowej i wschodniej, Azji i Afryce północnej. W Polsce jest stosunkowo pospolita, zarówno na niżu, jak i w górach, jednak w odróżnieniu od ropuchy szarej nigdzie nie występuje masowo. Żyje na terenach suchych, na zboczach wzgórz, w ogrodach i parkach, często w bezpośredniej bliskości siedzib ludzkich, unika zaś terenów zadrzewionych. Na terenie WPN spotykana dość rzadko. Ropucha zielona jest mniejsza i delikatniejsza od ropuchy szarej, samice osiągają 10,5 cm, a samce 8,5 cm długości.
Ropucha zielona aktywna jest głównie w nocy. Ze snu zimowego budzi się późno, jest bowiem gatunkiem wybitnie ciepłolubnym. Gody odbywa w maju lub czerwcu, tylko w warunkach, kiedy temperatura nie spada poniżej 10 OC. Samce pierwsze przybywają na miejsce godów i zaraz przystępują do nawoływania samic, wydając głośne, perliste, wysokie trele. Samica składa skrzek w postaci dwóch 4-metrowych równoległych sznurów, w których intensywnie czarne jaja ułożone są w jednym lub dwóch regularnych rzędach.
Młode ropuszki wędrują na spore odległości w poszukiwaniu lądowych kryjówek. Na sen zimowy ropucha zielona udaje się w pod koniec września lub na początku października, zimuje w wygrzebanych przez siebie norkach, pod kamieniami lub w zabudowaniach ludzkich.
Podstawową formą ochrony ropuch jest ochrona miejsc ich rozrodu oraz zabezpieczenie odcinków szos najczęściej przekraczanych przez te płazy w porze sezonowych wędrówek.
Wszystkie ropuchy są w Polsce objęte ochroną ścisłą.
|
|||||||||||||||
|
|
|
