|
PŁAZY
|
|||||||||||||||||
Tekst:
|
Traszki
TRASZKI Triturus są płazami ogoniastymi, to znaczy, że zarówno larwy, jak i formy dorosłe posiadają dobrze wykształcony ogon, w przeciwieństwie do płazów bezogonowych, które posiadają ogon jedynie w fazie larwalnej. W Polsce występują cztery gatunki traszek: traszka grzebieniasta Triturus cristatus, zwyczajna Triturus vulgaris, karpacka Triturus montadoni i górska Triturus alpestris. Na terenie WPN obecne są jedynie dwa gatunki - traszka grzebieniasta i zwyczajna.
Traszka grzebieniasta wstępuje w Europie i Azji Mniejszej, w Polsce spotyka się ją głównie na nizinach, rzadziej w niższych partiach gór. Z reguły zamieszkuje nieco większe i głębsze zbiorniki, ale znaleźć ją też można w rowach, stawach i zbiornikach potorfowych. W okresie życia lądowego szuka kryjówek w zaroślach, pod zbutwiałymi pniami, czasem w piwnicach i kopcach ziemnych. W porównaniu z innymi traszkami w okresie godowym wyjątkowo długo przebywa w wodzie, a na lądzie jest formą wybitnie wilgociolubną. Na terenie WPN jest nieliczna, jej larwy spotykane są tylko w kilku zbiornikach wodnych.
Traszka zwyczajna występuje w Europie środkowej, północnej i wschodniej oraz w Azji. W Polsce pospolita na nizinach, rzadziej spotyka się ją w górach. Nie jest wybredna w wyborze siedliska. W okresie rozrodu znaleźć ją można we wszelkiego rodzaju zbiornikach wodnych, zaś w okresie życia na lądzie spotyka się ją w miejscach wilgotnych i zacienionych, np.: pod kamieniami, zwalonymi drzewami, w norkach drobnych ssaków, czy w piwnicach. Na terenie WPN pospolita.
Traszka grzebieniasta jest największą spośród polskich traszek, samce osiągają 15 cm długości ciała, samice - 18 cm, natomiast traszka zwyczajna najmniejszą i najdelikatniejszą - samice osiągają 10 cm długości, samce 11 cm. Fakt, że samce są większe od samic jest wśród płazów zjawiskiem wyjątkowym.
Na grzbietowej stronie ciała obu gatunków traszek występują ciemne, okrągłe plamy na szarym, oliwkowym lub brunatnym tle, brzuszna strona jest żółta, pomarańczowa lub czerwona, upstrzona ciemnymi plamkami. U traszki grzebieniastej charakterystyczne jest ubarwienie palców - biegnące na przemian poprzeczne czarne i żółte paski oraz szare podgardle z czarnymi plamkami. W okresie godowym u samców pojawia się na grzbiecie tzw. "grzebień" - fałd skórny ciągnący się od głowy do ogona, z przerwą w okolicy krzyżowej (wyraźnie mniejszy i delikatniejszy grzebień pojawia się także u samicy traszki zwyczajnej). Wtedy też zaznaczone są wyraźnie różnice w kształcie i wielkości warg kloakalnych u samca i samicy.
Traszka grzebieniasta budzi się ze snu zimowego w marcu - kwietniu, natomiast zwyczajna znacznie wcześniej - w lutym lub na początku marca, wchodząc do zbiorników, które częściowo znajdują się jeszcze pod lodem. Aktywność godową traszka zwyczajna rozpoczyna najwcześniej spośród naszych płazów - kiedy temperatura wody wynosi zaledwie 4-8oC. Często gody traszki zwyczajnej i traszki grzebieniastej odbywają się w tym samym okresie i w tym samym zbiorniku wodnym.
Samce płazów ogoniastych nie mają, w odróżnieniu od płazów bezogonowych, zdolności wydawania głosów godowych. Przy kojarzeniu się par główną rolę odgrywają bodźce chemiczne i wzrokowe. W skórze grzbietu traszek znajdują się gruczoły produkujące substancje zapachowe swoiste dla płci i gatunku, które mają za zadanie przywabienie partnera. Samiec wykonuje charakterystyczny taniec przed samicą i, jeśli zostanie przez nią zaakceptowany, składa spermatofor (pakiet zlepionych plemników), który samica zbiera wargami kloaki. Nie dochodzi wtedy do zapłodnienia, a jedynie do zaplemnienia. Jaja zostają zapłodnione dopiero tuż przed złożeniem. Jaja składane są pojedynczo i zawijane w liście podwodnych roślin. Po około dwóch tygodniach z jaj wykluwają się larwy, mierzące około 10 mm długości. Jak u wszystkich naszych płazów ogoniastych w rozwoju pierwsze pojawiają się kończyny przednie, potem zaś tylne. Przeobrażenie następuje po upływie około trzech miesięcy i młode traszki wychodzą na ląd.
Na lądzie traszki prowadzą ukryty tryb życia. W ciągu dnia ukrywają się w wilgotnych zakamarkach, wieczorem i nocą polują. Zimują w spróchniałych, wilgotnych drzewach, pod kamieniami, w stertach liści, często w towarzystwie innych płazów. Dojrzałość płciową osiągają w trzecim roku życia.
Początkowo pokarm traszek stanowią głównie mikroskopijne zwierzęta, potem drobne skorupiaki (dafnie, oczliki, małżoraczki), larwy owadów wodnych oraz larwy i jaja innych płazów. Na lądzie polują na nagie ślimaki, pierścienice, pająki oraz owady i ich larwy.
Naturalnymi wrogami traszek są drapieżne larwy owadów wodnych, drapieżne ryby, inne traszki, żaby, zaskroniec, dzikie i domowe ptaki wodne - zwłaszcza kaczki, jeże, łasice i szczury. Częściową ochronę zapewnia traszkom jad zawarty w gruczołach skórnych.
Podstawową formą ochrony traszek jest ochrona miejsc ich rozrodu.
Wszystkie traszki objęte są w Polsce ochroną ścisłą.
|
||||||||||||||||
|
|
|
