Tekst:
Anna i Lech
Krzysztofiak
Zdjęcia:
Emilia
Daniłowicz,
Jan
Krasnodębski,
Lech
Krzysztofiak,
Wojciech
Misiukiewicz,
Ewa Przytuła
Wykonanie
strony:
KAJA
2003
|
Ptaki drapieżne
Orlik
krzykliwy
(Aquila pomarina) |
Ptaki drapieżne (Falconiformes)
stanowią bardzo swoistą, wyraźnie wyodrębnioną grupę. Dawniej zaliczano do niej również sowy
Strigiformes, dzieląc drapieżne na dzienne i nocne. Później
jednak, ze względu na znaczne różnice między tymi grupami zwierząt oraz brak pokrewieństwa systematycznego, sowy wyodrębniono w oddzielną grupę. Ptaki
drapieżne są grupą silnie zróżnicowaną pod względem rozmiarów ciała i sposobów polowania. Dzieli się je na pięć rodzin, z których w Europie występują trzy: jastrzębiowate Accipiteridae, rybołowy Pandionidae i sokołowate Falconidae. Rodzina jastrzębiowatych skupia m.in. jastrzębie, kanie,
myszołowy, błotniaki, orły i orliki. Są to duże i średniej
wielkości ptaki, przeplatające lot szybowcowy fazami lotu aktywnego. Rodzina rybołowów ma tylko jednego przedstawiciela - rybołowa, który zwykle lata nad
wodami, nurkując za zdobyczą. Rodzina sokołowatych skupia na ogół małe ptaki o wąskich, zaostrzonych skrzydłach, rozwijające w czasie ataku na zdobycz duże
prędkości lotu. Należą tu m.in. pustułka, kobuz, drzemlik i sokół.
Grupa ptaków drapieżnych była przez wiele lat prześladowana przez człowieka, co spowodowało drastyczny spadek liczebności tych zwierząt w wielu rejonach
Europy. Dzisiaj wszystkie gatunki z tej grupy znalazły się pod ochroną, a akcje czynnej ochrony przynoszą już pierwsze rezultaty.
Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego występuje 17 gatunków ptaków drapieżnych: bielik Haliaeetus albicilla, błotniak łąkowy Circus pygargus, błotniak
stawowy Circus aeruginosus, błotniak zbożowy Circus cyaneus, drzemlik Falco columbarius, jastrząb gołębiarz Accipiter gentilis,
kania czarna Milvus migrans, kania rdzawa Milvus milvus, kobuz Falco subbuteo, krogulec Accipiter nisus, myszołówButeo buteo, orlik krzykliwy Aquila pomarina, orzeł przedni Aquila chryzaetos, pustułka Falco tinnunculus, rybołów Pandion haliaetus, sokół wędrowny Falco peregrinus i trzmielojad Pernis apivorus.
Jastrząb gołębiarz
(Accipiter gentilis) |
Jastrząb gołębiarz Accipiter gentilis jest największym w Europie przedstawicielem podrodziny jastrzębi, długość jego ciała wynosi 53-66 cm, rozpiętość skrzydeł 105-120 cm, a masa ciała 500-1300 g. Samica dwukrotnie przewyższa samca wagą. Zamieszkuje różnego typu lasy w pobliżu otwartych przestrzeni. Jastrząb jest drapieżnikiem wszechstronnym -
poluje zarówno w powietrzu, jak i na lądzie, czy na powierzchni wody. Potrafi upolować kuropatwę, bażanta, czy cietrzewia, a także wiewiórkę, zająca lub
królika. Podstawą jadłospisu jastrzębi są jednak ptaki krukowate, przede wszystkim gawrony i wrony oraz gołębie. Lata szybko, zwinnie, w nagłych zwrotach
pomagają mu stosunkowo krótkie skrzydła i długi ogon. Wyprowadza jeden lęg w roku. Okres lęgowy rozpoczyna w kwietniu. Chętnie przejmuje gniazda innych
ptaków drapieżnych, usytuowane w koronach wysokich drzew, głównie sosen i dębów. Samica znosi 3-5 jaj, które sama wysiaduje. Rola samca ogranicza się do
karmienia samicy. Młode jastrzębie uzyskują zdolność do lotu około 40 dni po wykluciu. Nie odbywa regularnych wędrówek, poza okresem rozrodczym koczuje.
Krogulec
(Accipiter nisus) |
Krogulec Accipiter nisus również należy do podrodziny jastrzębi. Długość ciała 30-40 cm, rozpiętość skrzydeł 60-80 cm, masa 150-300 g. Podobnie jak u jastrzębia samica jest
znacznie większa od samca. Zamieszkuje lasy, a zwłaszcza ich obrzeża oraz zadrzewienia śródpolne. Zimą często przebywa w pobliżu zabudowań. Poluje z
zasadzki. Pokarmem krogulca są głównie drobne ptaki, zwłaszcza wróblowate. Odgrywa ważną rolę w regulacji liczebności wróbli i mazurków. Pochwyconą zdobycz
unosi w zaciszne miejsce, gdzie przed zjedzeniem oskubuje ją z pierza. Gniazdo zakłada najczęściej na świerku, niezbyt wysoko, tuż przy pniu. Wnętrze
gniazda wykłada korą sosnową. W maju samica składa 4-6 jaj, które wysiaduje przez 33 dni. Młode są początkowo pokryte białym puchem. Dorosłe krogulce
prowadzą osiadły tryb życia, młode wędrują głównie do południowo-zachodniej Europy.
Myszołów
(Buteo buteo) |
Myszołów zwyczajny Buteo buteo jest jednym z najpospolitszych ptaków drapieżnych. Długość ciała ok. 55 cm, rozpiętość skrzydeł 111-137 cm, masa 700-1200 g. Samica jest większa od samca.
Gnieździ się w lasach różnego typu. Głównym jego pożywieniem są myszy, norniki i krety, zjada również płazy, gady, owady i pisklęta innych ptaków. Nie
gardzi padliną. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gniazdo buduje w koronach wysokich sosen, dębów i olch. Lęgi przypadają od kwietnia do czerwca. Samica składa
2-3 jaja, które wysiaduje na zmianę z samcem. Młode wykluwają się po około 30 dniach, zdolność do lotu uzyskują między 41 a 49 dniem życia. Na terenach
lęgowych występuje od lutego do września. Część myszołowów odlatuje zimą na południe, reszta pozostaje i razem z tymi, które przylatują do nas z północy
żeruje na polach.
Błotniak stawowy
(Circus aeruginosus) |
Błotniak stawowy Circus aeruginosus jest nieco mniejszy od myszołowa, długość ciała ok. 50 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 140 cm, masa 500-700 g. Samica nieco większa od samca. Lata stosunkowo
wolno, tuż nad ziemią, wykonując często gwałtowne zwroty i opadając nagle na zdobycz. Od innych błotniaków (zbożowy i łąkowy) można go odróżnić na
podstawie ubarwienia - błotniak stawowy nigdy nie ma białej nasady ogona. Żeruje na polach, łąkach i bagnach, unikając lasów. Gniazda zakłada w gęstych
trzcinach. Wyprowadza jeden lęg w roku. W maju lub w czerwcu samica składa 3-6 jaj, które następnie sama wysiaduje. Pisklętami opiekują się oboje rodzice,
jeszcze przez jakiś czas po opuszczeniu przez nie gniazda. Główne pożywienie błotniaka stawowego stanowią jaja i pisklęta ptaków oraz inne drobne kręgowce.
Poza sezonem lęgowym żyje samotnie lub w luźnych grupach. Jest gatunkiem wędrownym, przylatuje do nas w marcu i kwietniu, odlatuje we wrześniu i październiku. Zimuje w Afryce.
|