|
PTAKI
|
|||||||||||||||
Tekst:
|
Ochrona ptaków
Stosunek człowieka do ptaków zmieniał się z upływem czasu. Początkowo ptaki stanowiły stosunkowo łatwo dostępne źródło pokarmu. Znacznie później człowiek zaczął doceniać inne zalety ptaków, np. umiejętność śpiewu, która dostarczała mu odczuć estetycznych, czy doskonałe zdolności łowieckie sokołów, wykorzystywane w myślistwie. Dzisiaj zwracamy uwagę przede wszystkim na rolę, jaką ptaki odgrywają w przyrodzie, regulując liczebność innych zwierząt, a zwłaszcza niepożądanych w gospodarce człowieka gryzoni czy owadów. Niektóre gatunki ptaków są postrzegane przez człowieka jako zagrożenie dla jego gospodarki, szczególnie jeśli występują licznie i czynią znaczne szkody na polach, w sadach i w stawach. Nieliczne gatunki zostały udomowione i są dziś jednym z podstawowych źródeł pożywienia człowieka. Trudno więc przecenić rolę, jaką ptaki odgrywają w środowisku przyrodniczym i w życiu człowieka. Chcąc dokładniej poznać zależności między ptakami i ich środowiskiem występowania od lat prowadzone są badania nad biologią i ekologią tej grupy zwierząt.
Naukę zajmującą się badaniem ptaków nazywamy ornitologią. Wyniki badań prowadzonych w ostatnich latach wskazują na szybki spadek liczebności wielu gatunków ptaków. Zmiany, jakie człowiek wywołuje w przyrodzie swoją działalnością, powodują pogorszenie warunków bytowania wielu gatunków zwierząt, w tym i ptaków. Niektóre gatunki ptaków znalazły się na tzw. czerwonych listach zwierząt ginących i zagrożonych lub w czerwonych księgach zwierząt. Aby uratować je od zagłady człowiek jest dziś zmuszony do przeprowadzania szeregu zabiegów ochronnych, mających na celu poprawę warunków bytowania ptaków.
Wigierski Park Narodowy od szeregu lat prowadzi aktywną ochronę ptaków i ich siedlisk. Polega ona na wywieszaniu budek lęgowych i corocznym ich czyszczeniu, instalowaniu platform dla gniazd bocianów białych, tworzeniu stref ochronnych wokół gniazd gatunków zagrożonych wyginięciem, ochronie pasa trzcin na jeziorach (miejsc występowania licznych ptaków wodnych) oraz dokarmianiu ptaków.
Budki lęgowe wywieszane są w miejscach, gdzie brakuje naturalnych miejsc do zakładania gniazd. Stosowane są budki o różnej wielkości otworu wlotowego, która decyduje o tym, jaki gatunek ptaka w niej zamieszka. Oprócz budek dla takich ptaków, jak: sikory, wróble, muchołówki, pleszki i kowaliki wywieszane są także budki dla ptaków wodnych - traczy i gągołów. Po zakończeniu sezonu lęgowego budki należy otworzyć i wyczyścić, aby usunąć resztki starych gniazd i pasożyty.
Bardzo dobre rezultaty daje budowa skrzynek lęgowych z wydrążonych pni drzew, takich jak np. brzoza. Daszek i denko wykonane są z naturalnego drewna, zaimpregnowanego ekologicznym środkiem konserwującym. Taki domek jest bardzo trwały i nie ulega odkształceniom pod wpływem czynników atmosferycznych, a ponadto dobrze komponuje się z krajobrazem leśnym i jest chętnie zasiedlany przez ptaki. Najczęściej stosowane są budki lęgowe o stosunkowo prostej konstrukcji, różniące się wymiarami. Typ A, o wymiarach a - 35 mm, b - 110, c - 150, d - 225, e - 245, f - 400 mm, zasiedlany jest np. przez pełzacza; typ B (a - 50, b - 130, c - 200, d - 300, e - 320, f - 500 mm) zasiedlany jest przez szpaka, a typ C (a - 85, b - 170, c - 230, d - 365, e - 390, f - 600 mm) zasiedlany jest przez dudka. Takie gatunki, jak: sikorki, kowalik, pełzacz, krętogłów, muchołówka żałobna i pleszka ogrodowa zasiedlają wszystkie trzy typy skrzynek. Skrzynki wykonane są z drewna sosnowego lub świerkowego, z otworem wylotowym skierowanym na wschód lub na południowy wschód i dnem wysypanym niewielką ilością torfu lub trocin.
W celu ochrony bociana białego wykonywane są drewniane platformy pod gniazda, które umieszcza się na dachach budynków gospodarczych i na specjalnie przygotowanych słupach. Te duże, cieszące się powszechną sympatią ptaki, często budują swoje gniazda na dachach budynków. Gniazdo, rozbudowywane co roku, osiągają z czasem ogromne rozmiary i ciężar dochodzący do 1000 kg, co bywa przyczyną uszkodzenia dachu budynku. W takich wypadkach jedyną metoda zapobieżenia tragedii jest przeniesienie gniazda na ustawiony niedaleko słup zakończony platformą, która uniesie gniazdo.
Zgodnie z "Instrukcją wyznaczania i ochrony stanowisk zwierząt - gatunków zagrożonych wyginięciem" bezpośrednie okolice gniazd m.in. bielika, kani rdzawej i orlika krzykliwego są bezwzględnie wyłączone z penetracji ludzkiej. W odległości do 200 metrów od tych miejsc w okresie całego roku, a w okresie od 1 lutego do 31 sierpnia w odległości do 500 metrów od tych miejsc, zabrania się dokonywania zmian obejmujących wycinanie drzew i krzewów, wznoszenie obiektów i instalacji oraz innych prac mających wpływ na ochronę miejsc rozrodu i miejsc regularnego przebywania chronionych ptaków.
Na terenie całego Parku nie zaleca się dokarmiania ptaków. Dotyczy to w szczególności dokarmiania łabędzi i kaczek, które "kuszone" dodatkowym pokarmem mogą zmieniać swoje zachowania i pozostawać dłużej na akwenach Parku, a w okresie zimowym być narażone na głód i zamarznięcie. Wyjątek stanowić może dokarmianie drobnych ptaków mieszaniną łoju i nasion w okresach silnych mrozów i długotrwałej zimy.
Dla ratowania rannych i osłabionych ptaków Park wybudował w Maćkowej Rudzie obszerną wolierę, w której okresowo przetrzymywane są chore ptaki. Po udzieleniu im fachowej pomocy medycznej wypuszczane są na wolność, a w szczególnych przypadkach, np. trwałego okaleczenia, przekazywane są do najbliższego ogrodu zoologicznego.
Wszystkie doraźne zabiegi ochrony ptaków prowadzone przez Park są w większym lub mniejszym stopniu skuteczne, jednak najlepsze efekty przynosi racjonalnie prowadzona polityka poprawy warunków środowiskowych, np. pozostawianie w lasach starych, dziuplastych drzew, ochrona wód przed zanieczyszczeniami, czy zapewnienie ptakom spokoju w okresie lęgowym.
Jeśli znajdziesz martwego ptaka z obrączką lub samą obrączkę powinieneś ją przesłać na adres:
Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN ul. Nadwiślańska 108, 80-680 Gdańsk 40 tel. (+48) 58 308-07-59 fax (+48) 58 308-09-82 email: stornit@miiz.waw.pl
|
||||||||||||||
|
|
|
