3. ANALIZA I OCENA WYPEŁNIANIA PODSTAWOWYCH FUNKCJI PARKU

3.8. Działania Pracowni Naukowo-Edukacyjnej

Lech Krzysztofiak

3.8.1. Działalność naukowa

W minionym roku na terenie parku obce instytucje realizowały 16 tematów badawczych. Część z nich była realizowana przy pomocy pracowników parku.

Działalność Pracowni Naukowo-Edukacyjnej w 2012 roku wynikała z programu działalności Pracowni na lata 2011-2012 oraz z regulaminu organizacyjnego Parku.

Pracownicy prowadzili jedenaście tematów badawczych:

1. Wybrane elementy ekologii i biologii miodokwiatu krzyżowego Herminium monorchis i kukuczki kapturkowatej Neotianthe cucullata.

Była to kontynuacja badań rozpoczętych w trakcie realizacji projektu związanego z przeniesieniem niewielkiej części populacji miodokwiatu krzyżowego i kukuczki kapturkowatej z ich siedlisk macierzystych na siedliska zastępcze. W 2012 roku prowadzono jeszcze dodatkowe obserwacje, przygotowując się do ostatecznego podsumowania badań i wydania publikacji na ten temat.

2. Badania rozmieszczenia i liczebności gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową w Polsce oraz mających znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej, dla określenia stanu zachowania tych gatunków na terenie parku.

Ten temat dotyczył inwentaryzacji, z określeniem wielkości poszczególnych stanowisk, gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną ścisłą i częściową oraz gatunków znajdujących się na liście Natura 2000. Lokalizacja stanowisk nanoszona była na mapy za pomocą odbiorników GPS, a stanowisko opisywane i fotografowane. Wynikiem tych prac jest potwierdzenie, po wielu latach od ostatniej obserwacji, występowania Arnica montana. Ponadto stwierdzono nowe stanowiska roślin naczyniowych: Agrimonia pilosa, Dactylorhiza fuchsii, Drosera anglica, Hammarbya paludosa, Liparis loeseli, Listera cordata, Thesium ebracteatum i Viola epipsila oraz mszaków: Cladopodiella fluitans, Nowellia curvifolia i Odontoschisma denudatum.

3. Badania fauny mrówek Formicidae WPN.

Badania fauny mrówek były kontynuacją inwentaryzacji tych owadów prowadzonej od kilku lat. Badania prowadzone były zarówno w środowiskach leśnych parku, jak i na terenach otwartych. W minionym roku kontynuowano przygotowywanie materiałów do druku.

4. Badania rozmieszczenia obcych gatunków roślin na terenie WPN oraz zagrożeń, jakie stanowią dla rodzimej przyrody.

Kontynuowane były badania dotyczące obcych gatunków roślin, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Nowe stanowiska obcych gatunków zostały wprowadzone do bazy danych. W badaniach wykorzystano również informacje dostarczone przez służbę terenową Parku.

5. Badania grzybów, śluzowców i mszaków Wigierskiego Parku Narodowego – inwentaryzacja występowania najcenniejszych gatunków i ich siedlisk

Kontynuowano badania grzybów, śluzowców i mszaków WPN. Stwierdzono m.in. występowanie nowego dla Parku gatunku grzyba Aleuria aurantia oraz wątrobowca Preissia quadrata. potwierdzono również występowanie gatunków mszaków wcześniej podawanych w literaturze, m.in. glewika Phaeoceros carolinianus i dwóch gatunków wątrobowców: Cladopodiella fluitans i Calypogeia sphagnicola.

6. Ocena aktualnej jakości i stanu ekologicznego rzek Wigierskiego Parku Narodowego

Kontynuowano badania rzek Parku, przeprowadzając m.in. badania chemiczne jakości wody we wszystkich rzekach oraz opracowano dane z poprzedniego sezonu dotyczące temperatury wody rzek.

7. Kompleksowe badania jeziora Wigry dla oceny aktualnego stanu i zagrożeń ekosystemu

Kontynuowano badania jeziora Wigry, dokonując uzupełniających pomiarów głębokości akwenu, jakości osadów jeziornych oraz ich przepuszczalności.

8. Ocena stanu i tempa przekształceń zbiorników dystroficznych Wigierskiego Parku Narodowego

Kontynuowano badania związane z jeziorami dystroficznymi Parku. W minionym roku przeprowadzono ponownie badania fizyczne i chemiczne wód jezior oraz zainstalowano na dwóch jeziorach czujniki temperatury na różnych głębokościach, które rejestrują temperaturę wody w odstępach godzinnych. Przeprowadzono próby badania osadów sucharów przy użyciu sejsmoakustyki. Badania będą kontynuowane przez najbliższe lata.

9. Fauna motyli Wigierskiego Parku Narodowego

Kontynuowano badania fauny motyli dziennych i nocnych Parku. W kilku miejscach, co pewien czas, prowadzono kilkudniowe odłowy motyli na światło. W wytypowanych środowiskach prowadzono również odłowy owadów przy użyciu siatki entomologicznej.

10. Badania organizmów saproksylicznych w różnych ekosystemach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego - etap I.

Realizacja projektu została zapoczątkowana dzięki wsparciu finansowemu Lasów Państwowych, które sfinansowały część zadań z Funduszu Leśnego (umowa nr ZP04/12 z dnia 20.06.2012 r.). Projekt zakłada prowadzenie trzyletnich badań. Pierwszy etap badań polegał na oprzyrządowaniu wybranych powierzchni badawczych i przeprowadzeniu na nich pierwszej (wstępnej) inwentaryzacji wybranych organizmów związanych z martwym drewnem. Do strategicznych celów rozpoczętych badań należy uzupełnienie wiedzy na temat różnorodności gatunkowej grzybów, śluzowców, mszaków i owadów saproksylicznych Wigierskiego Parku Narodowego, zebranie wstępnych danych dotyczących warunków występowania tych organizmów (preferencji siedliskowych) oraz określenie zagrożeń jakim podlegają.

W przypadku grzybów szczegółowym przedmiotem opracowania są grzyby makroskopijne (Macromycetes) oraz grzyby lichenizowane (porosty), związane z martwym drewnem. Do szczegółowych celów prowadzonych badań w tym zakresie należy:

• zbadanie różnorodności grzybów, w tym porostów, związanych z martwym drewnem w wybranych zbiorowiskach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego;
• oszacowanie spektrum bioekologicznych powiązań tych grzybów z zasiedlanym środowiskiem;
• oszacowanie zagrożeń i możliwości przetrwania badanej grupy w warunkach lokalnych;
• wskazanie kategorii, typów mikro i makrosiedlisk oraz składników dendroflory ważkich z punktu widzenia utrzymania i/lub zwiększenia różnorodności biologicznej analizowanej grupy grzybów;
• charakterystyka wybranych aspektów zmian czasowych mikobioty;
• analiza powiązań procesu owocnikowania grzybów z wybranymi elementami meteorologicznymi.

W przypadku śluzowców szczegółowym celem badań jest prześledzenie zmian ilościowych i jakościowych, jakim w ciągu możliwie długiego przedziału czasowego podlega ta grupa organizmów. Dzięki temu możliwe będzie poznanie fenologii śluzowców, określenie ich preferencji odnośnie podłoży oraz oszacowanie trwałości „owocowań”, a tym samym określenie częstości koniecznych badań terenowych.

W przypadku owadów szczegółowym przedmiotem opracowania są chrząszcze związane z martwym drewnem. Do szczegółowych celów prowadzonych badań w tym zakresie należy poznanie składu gatunkowego i struktury zgrupowań tych owadów w różnych ekosystemach leśnych oraz wstępne wyznaczenie martwych drzew, na których w następnych etapach badań będą zainstalowane odpowiednie pułapki.

Spośród mszaków badaniami objęto przedstawicieli gromad Marchantiophyta i Bryophyta, występujących na rozkładającym się drewnie. Głównym celem badań było rozpoznanie różnorodności gatunkowej mchów i wątrobowców porastających różne formy rozkładającego się drewna oraz określenie preferencji w stosunku do typu podłoża i zbiorowiska leśnego.

Wyniki dotychczasowych badań są zróżnicowane w zależności od grupy organizmów, jakich dotyczą. Wszystkie jednak wskazują, że obszar badań jest interesujący pod względem przyrodniczym, a uzyskane rezultaty stanowią bardzo dobry punkt odniesienia dla dalszych badań.

Stwierdzona na wybranych powierzchniach badawczych różnorodność gatunkowa śluzowców okazała się niezbyt duża. Gatunków rzadkich lub umieszczonych w Czerwonej Liście jak do tej pory nie stwierdzono.

Żaden z 34 odłowionych w trakcie niniejszych badań gatunków chrząszczy nie był wcześniej wykazywany z terenu Wigierskiego Parku Narodowego, a 7 z nich jest nowych dla krainy przyrodniczej Pojezierza Mazurskiego. Wśród nich wymienić należy Amphicyllis globus, Scaphidium quadrimaculatum, Scaphisoma boleti, Corticaria longicollis, Cis quadridens, Octotemnus glabriculus, Rhopalodontus perforates.

W trakcie badań odłowiono 11 gatunków chrząszczy rzadkich lub będących reliktami lasów pierwotnych (R). Były to następujące gatunki: Cercyon convexiusculus, Amphicyllis globus, Anisotoma castanea, Acrulia inflat, Bibloporus bicolor, Scaphisoma assimile, Cyllodes ater, Ipidia binotata, Orthoperus rogeri, Cis quadridens, Rhopalodontus perforatus. Tak wysoki udział gatunków z grupy rzadkich i reliktowych świadczy o bogactwie przyrodniczym Wigierskiego Parku Narodowego.

Spośród porostów na badanych powierzchniach znaleziono dziewięć gatunków objętych całkowitą ochroną prawną: Evernia prunastri, Imshaugia aleurites, Melanelixia fuliginosa, M. subaurifera, Parmeliopsis ambigua, Peltigera praetextata, Platismatia glauca, Pseudevernia furfuracea i Ramalina farinacea. Na „Czerwonej liście porostów” (Cieśliński i in. 2003) znajduje się jeden gatunek z bardzo wysoką kategorią zagrożenia (EN – wymierający) – Cladonia incrassata. Jest to porost bardzo rzadki w Polsce, którego siedliska (torfowiska, wilgotne wrzosowiska i bory bagienne) są silnie narażone na zniszczenie; współcześnie znanych jest zaledwie kilkadziesiąt stanowisk tego gatunku w kraju. Znaleziono również trzy taksony porostów posiadające kategorię VU (narażone). Są to: Chaenotheca xyloxena, Peltigera praetextata i Ramalina farinacea. Jeden gatunek – Evernia prunastri – ma kategorię NT (bliski zagrożenia). Jest to porost epifityczny bardzo częsty w całym kraju na korze drzew liściastych, zarówno w lasach, jak i na drzewach rosnących poza zbiorowiskami leśnymi (np. przydrożnych lub owocowych).

Wśród mszaków na podłożach rozkładającego się drewna w badanych fitocenozach leśnych stwierdzono występowanie 25 gatunków objętych ochroną (8 ochroną ścisłą, 17 ochroną częściową). Na badanych typach siedlisk stwierdzono także występowanie trzech zagrożonych gatunków wątrobowców – Nowellia curvifolia, Calypogeia suecica i Geocalyx graveolens.

W ramach realizacji tego projektu zainstalowano w terenie, w grądzie, świerczynie bagiennej i sosnowo-brzozowym lesie bagiennym, kompaktowe stacje meteorologiczne, które dokonują ciągłe pomiary: prędkości wiatru, kierunku wiatru, wielkości opadu atmosferycznego, wilgotności względnej powietrza, temperatury powietrza oraz promieniowania słonecznego całkowitego.

11. Badania dynamiki zmian poziomu wód podziemnych oraz ich wpływu na podmokłe ekosystemy leśne Wigierskiego Parku Narodowego - etap I.

Badania te również zostały zapoczątkowana dzięki wsparciu finansowemu Lasów Państwowych. Zaproponowane w projekcie działania dotyczą określenia zmian poziomu wód podziemnych w środowiskach leśnych, takich jak: sosnowy bór bagienny, świerczyna bagienna, sosnowo-brzozowy las bagienny i ols oraz ich wpływu na stan drzewostanu (przyrosty i zdrowotność drzew) i występowanie rzadkich gatunków roślin, grzybów i zwierząt.

Głównymi celami projektu są: rozpoznanie warunków hydrologicznych w wybranych ekosystemach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego, określenie wpływu czynników hydrologicznych na stan ekosystemów leśnych oraz opracowanie koncepcji monitoringu hydrologicznego w lasach Parku. Uzyskane dane wzbogacą wiedzę o stanie podmokłych ekosystemów leśnych Parku oraz będą wykorzystane do projektowania działań zmierzających do zredukowania naruszonej równowagi środowiska i przywrócenia mu tam, gdzie to będzie możliwe, pierwotnych walorów.

Do szczegółowych celów prowadzonych badań w tym zakresie należy:

• zbadanie różnorodności gatunkowej grzybów, w tym porostów, oraz mszaków i owadów związanych z rosnącymi drzewami w wybranych zbiorowiskach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego;
• ocena stanu zdrowotnego wybranych drzew w wytypowanych zbiorowiskach leśnych;
• określenie zakresu zmian poziomu wód gruntowych na powierzchniach badawczych w różnych zbiorowiskach leśnych;
• analiza powiązań zmian poziomu wód gruntowych z występowaniem wybranych grup organizmów oraz stanem zdrowotnym drzewostanu;
• opracowanie koncepcji monitoringu hydrologicznego w lasach Wigierskiego Parku Narodowego.

Realizacja badań zaplanowana została na okres trzech lat, a wyniki uzyskane w pierwszym etapie badań mają stanowić punkt odniesienia dla kolejnych pomiarów, prowadzonych w następnych latach.

W ramach realizacji tego projektu na 80 wybranych drzewach zainstalowano dendrometry manualne, które będą wskazywały wartości średnicy pnia na wysokości 1,2 m. Ponadto, w celu określenia zmian poziomu wód gruntowych w czterech typach lasu (w sosnowo-brzozowym lesie bagiennym, w sosnowym borze bagiennym, w świerczynie bagiennej oraz w olsie) zainstalowano 16 piezometrów, które rejestrują zmiany poziomu wód gruntowych.

3.8.2. Udział w sympozjach, seminariach, konferencjach i szkołach

• Seminarium naukowe pt.: „Bogactwo form życia w pradawnych morzach”, Stary Folwark, 27.04.2012.
• Seminarium, połączone z otwarciem wystawy skamieniałości, została zorganizowana przez Wigierski Park Narodowy, przy pomocy finansowej Lokalnej Grupy Rybackiej „Pojezierze Suwalsko-Augustowskie”. Zbiory na wystawę udostępniły: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Państwowego Instytutu Geologicznego Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie i Muzeum Okręgowym w Suwałkach.
• Konferencja „Aktywne Metody Ochrony Przyrody w Zrównoważonym Leśnictwie: Gatunki obce w lasach”. Rogów, 29-30.03.2012. Na konferencji zaprezentowany został poster pt. „Inwentaryzacja inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia na terenach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego”, autorstwa dr Lech Krzysztofiaka. mgr Macieja Romańskiego, dr Anny Krzysztofiak i mgr inż. Zbigniewa Bielawskiego.
• Seminarium naukowe Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków, 20.04.2012. Na seminarium przedstawiony został referat pt. „Rozwój jeziora Wigry w późnym glacjale i holocenie”, autorstwa prof. dr hab. inż. Jacka Rutkowskiego, dr inż. Anny Kostki, dr inż. Urszuli Aleksander-Kwaterczak i dr Lecha Krzysztofiaka.
• Międzynarodowa Konferencja Naukowa nt. „Krajobraz i turystyka w warunkach zrównoważonego rozwoju”, Sobków, 5-7.07.2012.
• Szkoła Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, Storkowo, 18-20.10.2012.

3.8.3 Monitoring środowiska i przyrody

W ramach prac monitoringowych w roku hydrologicznym 2012 Pracownia prowadziła prace na terenie zlewni badawczej, na wybranych powierzchniach i w wyznaczonych punktach kontrolno-pomiarowych dotyczące następujących programów pomiarowych:

Meteorologia

Pomiary meteorologiczne wykonywane były na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie, gdzie ustawiona jest automatyczna stacja meteorologiczna Milos 500 firmy Vaisala. Pomiary automatyczne przeprowadzane są co godzinę.

Badane były następujące parametry:

• warunki termiczne (średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza, gruntu, długość okresu wegetacyjnego),
• warunki opadowe (sumy miesięczne i roczne opadów, liczba dni z opadem, natężenie opadów, współczynniki pluwiometryczne, rodzaj opadów, długość zalegania pokrywy śnieżnej, miąższość pokrywy śnieżnej),
• bilans promieniowania,
• warunki anemometryczne (średnie miesięczne i roczne prędkości wiatru, wartości maksymalne, częstotliwość kierunków wiatru).

Efektem realizacji programu jest charakterystyka warunków meteorologicznych w roku hydrologicznym i kalendarzowym 2012.Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Zanieczyszczenie powietrza

Pomiary chemizmu powietrza atmosferycznego (dwutlenku siarki i dwutlenku azotu) wykonywane były na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie. Do badań wykorzystano metodę pasywną, która opracowana została w Zakładzie Chemii Analitycznej Politechniki Krakowskiej i wdrożona do praktyki zgodnie z obowiązującymi normami. Próbniki, po jednym na każdym z trzech stanowisk oddalonych od siebie o kilkanaście metrów, eksponowane były na wysokości 160 cm nad powierzchnią gruntu, przez okres 1 miesiąca.

Badane były następujące parametry:

• średnie miesięczne i roczne wartości pH i przewodności elektrolitycznej oraz ich zestawienie na tle klasyfikacji Jansena
• miesięczne i roczne stężenia głównych jonów,
• miesięczne i roczne ładunki głównych jonów,
• określenie procentowego udziału poszczególnych jonów w składzie chemicznym opadów.
• roczny przebieg zmienności wartości pH, przewodności elektrolitycznej oraz stężeń i ładunków głównych jonów
• stopień korelacji między stężeniami głównych jonów a wysokością opadów

Efektem programu jest charakterystyka właściwości fizykochemicznych opadów atmosferycznych oraz określenie wielkości depozycji atmosferycznej. Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadów atmosferycznych

Opad mokry zbierany był na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie w każdy poniedziałek o godz. 8:00, za pomocą kolektora opadu mokrego UNS 130/S firmy Eigenbrodt. W próbach tygodniowych określano jej wielkość oraz mierzono odczyn i przewodność elektrolityczną. Kolejne próby tygodniowe były łączone i przechowywane w temperaturze ok. 4°C. Na koniec miesiąca próba miesięczna (zlewana) była przekazywana do analizy do laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości fizykochemicznych opadów atmosferycznych oraz określenie wielkości depozycji atmosferycznej.

Badane były następujące parametry:

• średnie miesięczne i roczne wartości pH i przewodności
• miesięczne i roczne stężenia głównych jonów,
• miesięczne i roczne ładunki głównych jonów,
• procentowy udział poszczególnych jonów w składzie chemicznym opadów.
• roczny przebieg zmienności wartości pH, przewodności elektrolitycznej oraz stężeń i ładunków głównych jonów w opadzie podkoronowym
• stopień korelacji między stężeniami głównych jonów a wysokością opadów
• roczny przebieg intercepcji opadów przez korony drzew
• zmiana parametrów wód opadowych po przejściu przez korony drzew.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadu podkoronowego

Wody opadowe przechodzące przez warstwę koron drzew (sosna, świerk) zbierane były z leśnej powierzchni badawczej zlokalizowanej w pobliżu ogródka meteorologicznego w Sobolewie, na siedlisku lasu mieszanego świeżego, w zbiorowisku Tilio-Carpinetum calamagrostietosum. Gatunkami tworzącymi górne piętro drzewostanu są: sosna i świerk przy współudziale dębu, czasem brzozy. Domieszkę tworzą osika, lipa i grab. Niższe piętro tworzy przeważnie świerk z udziałem dębu. Inne gatunki występują pojedynczo lub sporadycznie.

Kolektory podkoronowe, w ilości 10 sztuk, rozmieszczone są na powierzchni losowo. W okresie zimowym stosowano kolektory typu „wiadro”, o łącznej pow. wlotowej 0,615 m². Poza okresem zimowym stosowano kolektory typu „lejek”, o łącznej powierzchni wlotowej 0,804 m². Poboru prób opadów dokonywano w okresach tygodniowych. W próbach określano jej wielkość oraz mierzono odczyn i przewodność elektrolityczną. Kolejne próby tygodniowe były łączone i przechowywane w temperaturze ok. 4°C. Na koniec miesiąca próba miesięczna (zlewana) była przekazywana do analizy do laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości chemicznych powietrza na obszarze działania stacji pomiarowej oraz określenie głównych lokalnych źródeł zanieczyszczenia. Badane były następujące parametry:

• stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza (tlenków siarki i tlenków azotu)
• korelacja między wartościami czynników zanieczyszczających powietrze a lokalnymi kierunkami wiatru w danym miesiącu.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm roztworów glebowych

Badania roztworów glebowych prowadzone były na powierzchni leśnej w Sobolewie, na trzech stanowiskach. Do badań wykorzystano podciśnieniowe teflonowo-kwarcowe próbniki firmy Prenart, które umieszczono na głębokościach 30, 50 i 100 cm w profilu gleby płowej zbielicowanej. Roztwory pobierane były z lizymetrów na koniec każdego miesiąca, poza okresem występowania przymrozków. Próby po zakonserwowaniu były przekazywane do analiz do laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Efektem programu jest charakterystyka właściwości fizykochemicznych roztworów glebowych na głębokości 30, 50 i 100 cm.

Badane były następujące parametry:

• średnie miesięczne i roczne wartości pH i przewodności, dla każdej z głębokości
• miesięczne i roczne stężenia głównych jonów, dla każdej z głębokości
• stopień korelacji między stężeniami głównych jonów na danej głębokości a wysokością opadów
• stopień korelacji między stężeniami głównych jonów w roztworach glebowych a stężeniami tych jonów w opadach.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Wody podziemne

Wody podziemne badano w otworze piezometrycznym zlokalizowanym na terenie ogródka meteorologicznego w Sobolewie, który od 1997 roku włączony jest do krajowej sieci pomiarowej Państwowego Instytutu Geologicznego pod numerem ewidencyjnym II/862Q. Piezometr posadowiony jest na głębokości 17,9 m ppt. Swobodne zwierciadło wody znajduje się na głębokości 12,05 m ppt., licząc od górnej krawędzi metalowej obudowy piezometru.

Poziom statycznego zwierciadła wody w piezometrze badano w każdy poniedziałek o godz. 8:00 za pomocą taśmy miarowej ze „świstawką”. Właściwości fizyczne i chemiczne wód podziemnych badano czterokrotnie w ciągu roku hydrologicznego: w grudniu 2011 roku oraz w lutym, czerwcu i we wrześniu 2012 roku. Przed każdym pobraniem próby z otworu piezometru wypompowywano około cztery objętości słupa wody stagnującej w otworze. W terenie w próbach mierzono odczyn, przewodność elektrolityczną i temperaturę wody.

Efektem programu jest charakterystyka stanu wód podziemnych, ich ilości, chemizmu i dynamiki. Celem programu jest także ocena jakości wód podziemnych.

Badane były następujące parametry:

• stany miesięczne poziomu lustra wody, w tym stany średnie, maksymalne i minimalne,
• średnie roczne stężenia głównych jonów, w tym związków biogennych.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Wody powierzchniowe – rzeki

Badania wód powierzchniowych dotyczyły pomiarów stanu i prędkości przepływu wód w rzece Czarna Hańcza – w punkcie kontrolno-pomiarowym w Sobolewie oraz właściwości fizycznych i chemicznych wód rzeki w punktach w Sobolewie i przy ujściu rzeki do jeziora Wigry. Próby wody do badań pobierane były z nurtu rzeki jeden raz w miesiącu. W terenie w próbach mierzono odczyn, przewodność elektrolityczną i temperaturę wody. Analizy fizykochemiczne wykonywane były w laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz w WPN. Pomiar stanu wód prowadzony był w sposób ciągły przy wykorzystaniu limnigrafu typu L861. Z zapisu limnigrafu określano średnie, maksymalne i minimalne stany dobowe.

Efektem programu jest charakterystyka warunków hydrologicznych oraz wielkość ładunku substancji zawieszonych i rozpuszczonych odprowadzanych z obszaru zlewni reprezentatywnej. Celem programu jest także ocena jakości wód powierzchniowych.

Badane były następujące parametry:

• stany i przepływy charakterystyczne I stopnia oraz ich zestawienie na tle stanów i przepływów II stopnia,
• wartości: odpływu jednostkowego, warstwy odpływu oraz współczynnika odpływu dla poszczególnych miesięcy i roku,
• średnie miesięczne i roczne stężenia i ładunki głównych jonów, w tym związków biogennych,
• średnie miesięczne i roczne stężenia i ładunki materiału zawieszonego.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z wielolecia.

Chemizm opadu organicznego

Materiał do badań opadu organicznego zbierany był w zbiorowisku ubogiego grądu trzcinnikowego Tilio-Carpinetum calamagrosietosum, w drzewostanie świerkowo-sosnowym z odnawiającą się warstwą krzewów leszczyny, przy pomocy 15 chwytaczy białych wiader z tworzywa sztucznego o łącznej pow. wlotowej 0,922 m², umieszczonych na stojakach 80 cm nad powierzchnią gruntu. Chwytacze ustawione były losowo w trzech rzędach po 5 sztuk (odległości pomiędzy chwytaczami wynosiła 3 m). Chwytacze opróżniane były w odstępach miesięcznych, a zebrany materiał sortowano na poszczególne frakcje (igły, liście, owoce, gałązki, kora, porosty, inne) i ważono. Następnie, po wysuszeniu materiału do stałej masy, ponownie go ważono, poczym całość homogenizowano za pomocą młynka uniwersalnego. Z tak przygotowanego materiału z 12 kolejnych miesięcy roku hydrologicznego przygotowywano trzy próby (igły, liście, pozostałe), które poddano analizie chemicznej w laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska.

Efektem programu jest określenie ilościowego i jakościowego składu opadu organicznego oraz wielkości dopływu pierwiastków z opadem organicznym do gleby w wybranych ekosystemach leśnych.

Badane były następujące parametry:

• sucha masa opadu organicznego dla poszczególnych miesięcy i roku,
• roczny ładunek głównych pierwiastków docierających do gleby z opadem organicznym,
• zestawienie dopływu pierwiastków do gleby z opadem organicznym na tle wielkości depozycji atmosferycznej pod koronami drzew.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z dostępnych serii pomiarowych.

Uszkodzenia drzew i drzewostanów

Ocenę stanu uszkodzeń drzew przeprowadzono w trzech siedliskach leśnych: w borze bagiennym Vaccinio uliginosi-Pinetum, z rzadkim i niskim drzewostanem sosnowym (pow. 050), świerczynie na torfie Sphagno girgensohnii-Piceetum (pow. 051) oraz nasadzeniu sosny na siedlisku grądowym Tilio-Carpinetum calamagrostietosum (pow. 052) Na każdej powierzchni zbadano 20 drzew (sosna, świerk), określając ubytek aparatu asymilacyjnego, pierśnicę drzew, uszkodzenia pnia oraz procent martwych gałęzi w koronie. Za kryterium oceny stanu zdrowotności drzewostanu przyjęto procent ubytku aparatu asymilacyjnego drzew, posługując się „Atlasem ubytku aparatu asymilacyjnego drzew leśnych (Borecki, Keczyński 1992) oraz ilość martwych gałęzi.

Efektem programu jest uzyskanie wskaźnikowych informacji o zmianach zdrowotności drzewostanów.

Badane były następujące parametry:

• ocena defoliacji drzew,
• ocena odbarwienia aparatu asymilacyjnego,
• ocena uszkodzeń pni,
• pierśnica badanych drzew.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z poprzedniego sezonu.

Epifity nadrzewne

Badania nad porostami prowadzono na 8 stanowiskach wytypowanych i opisanych na terenie zlewni eksperymentalnej w 1998 roku. Zgodnie z wcześniej opracowanym systemem monitoringu porostów badaniami objęto 12 gatunków porostów nadrzewnych (włostka brązowa Bryonia fuscescens, mąkla tarniowa Evernia prunastri, pustułka pęcherzykowata Hypogymnia physodes, przystrumycznik pustułkowy Hypotrachyna rezoluta, przylepka okopcona Melanelia fuliginosa, tarczownica bruzdkowana Parmelia sulcata, otwornica gorzka Pertusaria amara, rozsypek srebrzysty Phlyctis argena, płucnik modry Platismatia glauca, mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea, odnożyca mączysta Ramalina farinacea, brodaczka kępkowa Usnea hirta). Na każdym stanowisku, na wyznaczonej powierzchni, dokonano pomiaru powierzchni plech monitorowanych gatunków, badania składu gatunkowego i stanu zdrowotności porostów.

Efektem programu jest ocena jakości środowiska i kierunku zmian siedliskowych, na podstawie zmian bioty porostów epifitycznych.

Badane były następujące parametry:

• powierzchnia plech monitorowanych porostów,
• zdrowotność plech.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z dostępnych serii pomiarowych.

Fauna epigeiczna

Badania prowadzono w dwóch typach siedliskowych lasu – na siedlisku lasu mieszanego świeżego, w zbiorowisku Tilio-Carpinetum calamagrostietosum oraz boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum. Na każdym siedlisku wytypowano po trzy stanowiska oddalone od siebie o około 250 m, na których zainstalowano po 5 pułapek rozmieszczonych liniowo w trzy metrowych odstępach. Pułapki (słoiki o pojemności 0,33 l i średnicy otworu 56 mm) zostały wkopane równo z powierzchnią gruntu i osłonięte daszkami. Jako płynu konserwującego użyto roztworu glikolu etylowego. Pułapki były eksponowane w terenie przez 5 miesięcy, od maja do końca września, a materiał wybierano z nich w odstępach miesięcznych. Wyselekcjonowane z odłowionego materiału chrząszcze należące do rodziny Carabidae zakonserwowano, a następnie przesłano do oznaczenia do Zakładu Zoologii Instytutu Biologii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Efektem programu jest określenie zmian ilościowych i jakościowych zachodzących w strukturach zgrupowań bezkręgowców, na przykładzie biegaczowatych.

Badane były następujące parametry:

• skład gatunkowy biegaczowatych,
• struktura dominacji zgrupowania,
• różnorodność zgrupowań,
• wskaźnik łowności
• struktura troficzna.

Uzyskane dane pomiarowe w roku 2012 zostały odniesione do wartości z dostępnych serii pomiarowych.

Szczegółowe wyniki prac monitoringowych znajdą się na stronie internetowej Parku w postaci raportu pt. „Raport o stanie środowiska przyrodniczego Stacji Bazowej Wigry w roku hydrologicznym 2012”.

3.8.4. Inne działania

W dniu 4 października 2012 roku podpisana została umowa na realizację projektu Czynna ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk na obszarze Natura 2000 „Ostoja Wigierska” (LIFE11 NAT/PL/431). Zadanie to będzie realizowane od 1 października 2012 r. do 11 grudnia 2017 r. Projekt ma przyczynić się do zachowania i utrzymania w dobrym stanie populacji cennych gatunków roślin i zwierząt oraz cennych siedlisk przyrodniczych na obszarze Natura 2000 „Ostoja Wigierska”.

Faktycznie jednak pierwsze prace rozpoczęły się wcześniej, bo już w sierpniu i dotyczyły Zadania F.1. - Zarządzanie projektem. Wynikało to z konieczności wybrania asystenta koordynatora projektu, asystenta kierownika finansowego projektu oraz asystenta kierownika technicznego projektu w takim terminie, aby mogli oni pełnić swoje obowiązki zaraz po oficjalnym rozpoczęciu projektu. Przez pracowników WPN został przygotowany przetarg na wybór asystentów do Zespołu Zarządzającego Projektem. Kolejne działanie (Zadanie C.6. Budowa kładek) również zostało rozpoczęte jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem projektu i przed rozpoczęciem funkcjonowania Zespołu Zarządzającego Projektem w pełnym składzie. Prace te, ze względu na zaplanowane terminy realizacji zadania musiały być rozpoczęte wcześniej. I w tym przypadku cały przetarg przygotowany został przez pracowników WPN. Kolejnym działaniem w roku 2012 było utworzenie strony internetowej o projekcie (Zadanie E.4. Strona internetowa o projekcie). Przetarg na tę usługę został przygotowany i przeprowadzony przez pracowników WPN. W październiku 2012 roku rozpoczęto również działanie polegające na monitorowaniu realizacji projektu (Zadanie F.5. Monitorowanie postępów realizacji projektu). Przetarg na wykonawcę tego zadania przygotowany został przez pracowników WPN, Zespół Zarządzający Projektem, już w pełnym składzie, przygotował i opublikował przetarg na dostawę samochodu osobowego, który będzie wykorzystywany w trakcie procesu zarządzania i koordynowania projektu. W grudniu 2012 roku kontynuowano realizację Zadania F.6. - Zakup sprzętu niezbędnego do realizacji projektu. Na podstawie rozpoznania rynku wybrano dostawcę obiektywu długoogniskowego do aparatu fotograficznego Canon oraz dwóch lornetek. W dniu 11 grudnia wybrano dostawcę obiektywu fotograficznego.

W grudniu rozpoczęła się realizacja działań edukacyjnych, przewidzianych w projekcie (Zadanie E.7. Organizacja zajęć edukacyjnych). W ramach tego zadania, w dniu 15 grudnia 2012 roku, w Szkole Podstawowej w Nowej Wsi, odbyły się pierwsze zajęcia z cyklu Zimowej Akademii Przyrody. Wzięło w nich udział 30 osób - uczniów klas I-VI szkoły podstawowej oraz nauczyciele. Zajęcia rozpoczęły się od prezentacji multimedialnej poświęconej Naturze 2000. Prezentacja oprócz szczegółowej części teoretycznej (formy ochrony przyrody w Polsce i UE, obszary Natura 2000 w naszym regionie, omówienie ekologii wybranych gatunków tzw. naturowych) zawierała rozmaite formy aktywizujące uczestników – zadania konkursowe, zagadki. W dalszej części zajęć młodsze dzieci otrzymały kolorowankę z logo Natura 2000, a starsze zadania w formie rebusów, krzyżówek i labiryntów. Wszyscy uczniowie otrzymali publikację Multico z serii Młody Obserwator Przyrody – Program Natura 2000. W części praktycznej zajęć uczestnicy wykonali przestrzenne postaci różnych gatunków ssaków i ptaków, które stały się częścią świątecznych dekoracji.

Zapoczątkowane zostały działania związane z przygotowaniami do wykupów prywatnych gruntów (Zadanie A.1. Przygotowanie zakupu gruntu). Przez Zespół Zarządzający Projektem i osoby zajmujące się w WPN sprawami wykupów gruntów, przygotowane zostało postępowanie na wybór rzeczoznawcy, który wykona operaty szacunkowe nieruchomości przeznaczonych do wykupu. Ogłoszenie o postępowaniu pn.: Sporządzanie w roku 2013 operatów szacunkowych nieruchomości rolnych i leśnych, niezabudowanych na terenie Wigierskiego parku Narodowego, zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 13 grudnia 2012 roku.

Pod koniec grudnia 2012 roku ogłoszone zostały jeszcze dwa przetargi, których rozstrzygnięcie nastąpi już w styczniu 2013 roku. Pierwszy przetarg jest kontynuacją Zadania F.6. - Zakup sprzętu niezbędnego do realizacji projektu. Przetarg dotyczy zakupu dwóch zestawów sprzętu komputerowego, kserokopiarki i aparatury pomiarowej (miernika pH i przewodności elektrolitycznej). Jest to już ostatnie działanie w ramach tego zadania i po zakupieniu ww. urządzeń całe zadanie zostanie w pełni zrealizowane.

Drugi przetarg dotyczy Zadania E.1. - Wydanie folderu informacyjnego o projekcie oraz E.10. - Gadżety promujące projekt z logo LIFE+. Przedmiotem zamówienia jest dostawa gadżetów (koszulki, torby płócienne, przenośna pamięć USB typu PenDrive) oraz folderu promujących projekt.

3.9. Monitoring środowiska i przyrody

3.9.1. Zagospodarowanie przestrzenne

Janina Kamińska

W 2012 roku Wigierski Park Narodowy uzgadniał aktualizację studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w gminach Suwałki i Krasnopol.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Suwałki

Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego odmówił uzgodnienia projektu aktualizacji „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suwałki’. Zawarte w opracowaniu zapisy nie w pełni zabezpieczały ochronę przyrody parku i ochronę walorów krajobrazowych WPN. Zaproponowane rozwiązania dotyczyły między innymi:

• lokalizacji kopalni wydobycia kruszywa (z udokumentowanych złóż) w otulinie WPN
• wyznaczenia w granicach parku terenów, w których przewidziano zmianę sposobu użytkowania gruntów we wsiach Leszczewo, Leszczewek, Tartak i Piertanie.

Po uzupełnieniu zapisów studium dotyczących strefy o podwyższonym reżimie ochronnym obejmującym otulinę WPN (wprowadzenie zapisu o zakazie eksploatacji złóż kruszywa naturalnego) oraz zlikwidowaniu oznaczeń graficznych określających tereny w ww. wsiach położonych w pobliżu jezior Piertanie i Omułówek, jako „obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne” Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego uzgodnił projekt aktualizacji „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suwałki”.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Krasnopol

Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego przesłał wnioski do zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Krasnopol” z uwzględnieniem w szczególności lokalizacji farm wiatrowych, zwracając uwagę na ich potencjalne zagrożenie zewnętrzne dla fauny WPN.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (mpzp)

Gmina Suwałki:

• Uzgodnienie zmiany mpzp części wsi Gawrych Ruda, w otulinie parku, dotyczącej zapisów planu dla obszaru jednej działki o powierzchni ok. 4500m². Zmiany dotyczyły przekształcenia terenu określanego dotąd, jako parkingi ogólnodostępne związane z terenami rekreacyjnymi (symbol 17KP), na tereny zabudowy turystycznej i wypoczynkowej z możliwością realizacji: obiektów hotelarskich, małej gastronomii i handlu, campingów, pól namiotowych czy punktów wypożyczania rowerów z dopuszczeniem realizacji budynku mieszkalno – usługowego. Nowe przeznaczenie jest takie samo jak na terenach przylegających do obszaru podlegającego zmianie.
• Uzgodnienie zmiany mpzp części wsi Krzywe w otulinie parku po ustaleniu szczegółowych zapisów dotyczących działek przylegających do granicy WPN. W trakcie postępowania uzgadniającego Wigierski Park Narodowy przedstawił pozycje korekty miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz prognozy oddziaływani na środowisko zmian miejscowego planu dotyczące obszaru oznaczonego w planie 22UT. Po wprowadzeniu do tekstu planu zaproponowanych zapisów projekt zmiany mpzp części wsi Krzywe został uzgodniony;
• Uzgodnienie mpzp części wsi Płociczno – Tartak w otulinie parku. Plan określił zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji oraz sieci infrastruktury technicznej a także wyznaczył tereny: zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; zabudowy usługowej (o możliwym przeznaczeniu na handel, gastronomię, usługi kulturalne, zdrowotne, administracyjne lub pensjonat wraz z budynkami i budowlami pomocniczymi); tereny składów i magazynów w zieleni; tereny lasów jako terenów ogólnodostępnej penetracji rekreacyjnej; tereny dróg publicznych i wewnętrznych oraz teren ciągu pieszo-jezdnego w formie ścieżki pieszo-rowerowej.

Gmina Krasnopol:

Uzgodnienie mpzp dla wsi Piotrowa Dąbrowa, Wysoka Góra, Żubronajcie, Jegliniec, Krasnopol. Uzgodnienie obejmowało jedynie część wsi Piotrowa Dąbrowa położonej w otulinie WPN. Po wyłożeniu planu WPN przesłało do gminy Krasnopol wnioski, w sprawie oddalenia lokalizacji farm wiatrowych od granicy otuliny WPN;

Uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy w granicach parku

Wydano 28 postanowień dla inwestycji lokalizowanych na terenie parku, na terenie gmin Krasnopol, Nowinka i Suwałki w tym 7 postanowień negatywnych.

Postanowienia dotyczące odmowy uzgodnienia dotyczyły:

• Budowy siedliska rolniczego we wsi Burdeniszki, w gminie Suwałki, na działce przylegającej do jeziora Postaw. Inwestycji nie uzgodniono ze względu na jej negatywny wpływ na krajobraz i przyrodę parku. Decyzja Wójta Gminy Suwałki o odmowie wydania warunków zabudowy została zaskarżona przez inwestora do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które utrzymało decyzję w mocy.
• Budowy siedliska rolniczego we wsi Leszczewo, w gminie Suwałki. Powodem odmowy lokalizacji inwestycji (domu mieszkalnego, budynku gospodarczego i szamba szczelnego) była zarówno ochrona walorów krajobrazowych jak i ochrona cennych przyrodniczo terenów. Postanowienie Dyrektora WPN zostało zaskarżone do Ministra Środowiska. Minister Środowiska nie wydał jeszcze decyzji w sprawie.
• Budowy domu mieszkalnego i stawu we wsi Rosochaty Róg, w gminie Krasnopol. Dyrektor WPN wydał dwa postanowienia o odmowie uzgodnienia inwestycji. Jedno w zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, drugie w zakresie obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Planowana inwestycja zlokalizowana miała być na gruntach pochodzenia organicznego (teren podmokły i zalesiony) oraz w miejscu gdzie stwierdzono występowanie gatunków zamieszczonych w załącznikach Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej. Wydane postanowienia nie zostały zaskarżone do Ministra Środowiska.
• Budowy budynku gospodarczego we wsi Bryzgiel, w gminie Nowinka. Powodem odmowy uzgodnienia byłą ochrona walorów krajobrazowych (nie dostosowanie kształtu obiektu do form architektury występujących w regionie). Postanowienie Dyrektora WPN jest prawomocne. W przypadku zmiany zapisów decyzji o warunkach zabudowy inwestycja zostanie uzgodniona.
• Rozbudowy siedliska (przebudowa stodoły i budowa oczyszczalni przydomowej) na działce przylegającej do brzegu rzeki Czarna Hańcza we wsi Maćkowa Ruda, w gminie Krasnopol. Powodem odmowy uzgodnienia projektu decyzji o warunkach zabudowy był zapis dotyczący lokalizacji przydomowej oczyszczalni ścieków kilkanaście metrów od brzegu rzeki. Po zmianie zapisów decyzji o warunkach zabudowy (zamiana oczyszczalni na szambo szczelne) inwestycja została uzgodniona.
• Budowa i przebudowa linii energetycznej we wsiach Tartak, Leszczewo i Leszczewek, w gminie Suwałki. Po zmianie projektu decyzji o warunkach zabudowy zgodnie z uwagami parku zawartymi w postanowieniu inwestycję uzgodniono.

Wśród postanowień o pozytywnym uzgodnieniu inwestycji (projektów decyzji o warunkach zabudowy) były:

W gminie Krasnopol postanowienia wydane w zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych leśnych i w zakresie obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody dotyczyły:

• Rozbudowy zabudowy zagrodowej o budynek mieszkalny we wsi Maćkowa Ruda;
• Rozbudowy zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej we wsi Czerwony Krzyż;
• Rozbudowy siedliska na działce przylegającej do brzegu rzeki Czarna Hańcza we wsi Maćkowa Ruda

W gminie Suwałki postanowienia wydane w zakresie obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody dotyczyły:

• Zmiany sposobu użytkowania budynku letniskowego na mieszkalny we wsi Piertanie;
• Budowy budynku gospodarczego we wsi Magdalenowo;
• Wykonania opaski drenażowej wokół zespołu poklasztornego Kamedułów we wsi Wigry;
• Budowy i przebudowy linii energetycznej we wsiach Tartak, Leszczewo i Leszczewek;
• Budowie budynku usługowego terapii zajęciowej w ramach funkcjonującego Ośrodka Wsparcia we wsi Lipniak;
• Budowie pomostów WPN na jeziorze Wigry w Leszczewku (przy Muzeum Wigier) i Mikołajewie (przy leśniczówce);
• Budowie odcinka sieci kanalizacyjnej w Leszczewku;
• Rozbudowie siedliska we wsi Leszczewek i budowie siedliska we wsi Piertanie i Tartak;

W gminie Suwałki została wydana również decyzja o wyłączeniu gruntów leśnych niezalesionych z produkcji leśnej.

W gminie Nowinka postanowienia wydane w zakresie obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody dotyczyły:

• Przebudowy domu mieszkalnego we wsi Bryzgiel;
• Budowy budynku mieszkalnego we wsi Krusznik;
• Zmiany sposobu użytkowania budynku gospodarczego na mieszkalny we wsi Bryzgiel;
• Przebudowy linii elektroenergetycznej we wsi Krusznik

Uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy w otulinie parku

Wydano 34 postanowienia o pozytywnym uzgodnieniu w obszarze otuliny.

Uzgodnień dokonano w zakresie obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

W gminie Krasnopol uzgodnienia dotyczyły:

• Zmiany sposobu użytkowania dwóch budynków letniskowych na mieszkalne we wsi Remieńkiń;
• Budowy ośmiu budynków mieszkalnych we wsiach: Mikołajewo (2), Remieńkiń (3), Ryżówka, Jeziorki, Buda Ruska;
• Budowy dwóch siedlisk rolniczych w Budzie Ruskiej i Wysokim Moście.

W gminie Suwałki uzgodnienia dotyczyły:

• Budowy dwóch budynków gospodarczych we wsiach Bobrowisko i Czerwony Folwark
• Budowy dwóch budynków mieszkalnych we wsi Mała Huta,
• Rozbudowy instalacji ciepłowniczej i budowy zbiornika na ścieki w budynku OSP w Nowej Wsi;
• Budowy i przebudowy linii energetycznej w Płocicznie i dwóch odcinków w Sobolewie;
• Budowy oczka wodnego i zbiornika małej retencji we wsi Czerwony Folwark;
• Budowy pomostu w Małej Hucie;
• Budowy sauny w Sobolewie;
• Rozbudowy sieci wodociągowej w Nowej Wsi;
• Budowy dwóch siedlisk we wsi Bobrowisko i Piertanie;
• Budowy zbiornika na gnojowicę przy istniejącej oborze we wsi Bobrowisko.

W gminie Nowinka uzgodnienia dotyczyły budowy budynku mieszkalnego we wsi Monkinie i dwóch budynków mieszkalnych jednorodzinnych we wsi Bryzgiel.

W gminie Giby uzgodnienia dotyczyły:

• Zmiany sposobu użytkowania budynku gospodarczego na mieszkalny we wsi Studziany Las;
• Budowy budynku mieszkalnego we wsi Sarnetki.

3.9.2. Zadrzewienia

Wojciech Kamiński

W 2012 roku Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego rozpatrzył 33 wnioski (42 w 2011) dotyczące wycinki drzew i krzewów z zadrzewień, w tym:

• pozytywnie – 23 wniosków,
• częściowo pozytywnie – 10 wniosków,
• negatywnie – 0

Łącznie z powierzchni objętej ochroną krajobrazową usunięto 442 szt. drzew oraz krzewy z powierzchni 25 m². Szczegółową liczbę drzew z uwzględnieniem gatunków przedstawia tabela nr 27. Jak co roku, najliczniej zgłaszane były wnioski o usunięcie drzew w Gminie Suwałki – 23 wnioski. W pozostałych gminach liczba wniosków wyniosła: Nowinka – 8, Krasnopol – 2, Giby – 0.

Główną przyczyną usuwania drzew w analizowanym okresie była pielęgnacja zadrzewień przegęszczonych. Zabiegi polegały przede wszystkim na usuwaniu drzew obumarłych, chorych lub przygłuszonych.

Tabela 27. Drzewa wyznaczone w 2012 r. do wycinki na terenie Wigierskiego Parku Narodowego

3.10. Ochrona przed szkodnictwem

Karol Korsakowski

Straż Wigierskiego Parku Narodowego w 2012 roku funkcjonowała i realizowała zadania ochronne w 4 osobowej obsadzie, tj. 3 Strażników i Komendant.

Do pomocy w sytuacjach, kiedy zachodziła taka konieczność (np. tarło sielawy) decyzją Dyrektora Parku udział w patrolach brali wyznaczeni pracownicy służby terenowej Parku.

Głównymi przestępstwami i wykroczeniami z jakimi miała do czynienia Straż Wigierskiego Parku Narodowego, były naruszenia prawa polegające przede wszystkim na:

• kłusownictwie rybackim (art. 27a. ust. 1, ustawy z dnia 18.04.1985 r. z późn. zm. o rybactwie śródlądowym), przez które rozumie się nielegalne połowy ryb sieciami, przy użyciu prądu i przy użyciu ościeni, oraz amatorski połów ryb wędkami bez wymaganego zezwolenia (art. 27; ust. 1 cytowanej ustawy);
• zaborze mienia (art.278 §1 kk i art.290 ust. 1 kk.), polegającym na kradzieży drewna ze stosów, oraz innych rzeczy ruchomych jak również nielegalnym wyrębie i kradzieży drewna;
• kłusownictwie na zwierzynę łowną (marginalnie zdarza się wnykarstwo);
• “dzikiej turystyce” i biwakowaniu poza miejscami do tego celu wyznaczonymi.(art.15, ust. 1, pkt. 23; ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody), jak również paleniu ognisk w miejscach nie wyznaczonych (art.15, ust. 1, pkt.10 cytowanej ustawy);
• ruchu pojazdów poza drogami publicznymi (art.15 ust.1 pkt.18 ustawy jw.);
• parkowaniu pojazdów w miejscach do tego nie przeznaczonych (art.161 kw.);
• zaśmiecaniu lasu (art.162 §1 kw).

Straż Parku wyposażona jest w:

• krótką bojową broń palną (pistolety P-83 “Wanad”),
• ręczne miotacze gazu,
• radiotelefony nasobne typu “Motorola” (GP-340),
• telefony komórkowe,
• kajdanki,
• jeden samochód Nissan Terrano II
• łodzie motorowe typu “Harpun” i łódź hybrydowa typu “Okoń” z silnikiem zaburtowym,
• łódź wiosłową z doczepnym silnikiem zaburtowym.

Funkcjonariusze Straży Parku w 2012 roku odbyli 377 patroli po lądzie i wodach znajdujących się w granicach administracyjnych WPN, z czego 7 realizowano wspólnie z funkcjonariuszami Policji, 7 z KMP w Suwałkach i 1 z KWP w Białymstoku.

W trakcie wszystkich patroli w ciągu roku wylegitymowano 496 osoby, z czego 199 osoby pouczono o konieczności przestrzegania obowiązujących na terenie WPN przepisów. W 2 przypadkach na osoby świadomie naruszające prawo nałożono 2 grzywny w drodze mandatu karnego na łączną sumę 200 zł.

W wyniku patroli łodziami po wodach Wigierskiego Parku Narodowego zlokalizowano, podjęto i zabezpieczono w magazynie straży n/w sprzęt:

• sieci typu wonton 150 szt.
• żywcówki (samołówki) 16 szt.
• pęczki węgorzowe 2 szt.
• sznury węgorzowe 7 szt.
• przestawy rzeczne 1 szt.
• 10 szt. sieci oraz 1 szt. łódź wiosłowa przekazano do KMP w Suwałkach
• żaki 19 szt.
• ganty 2 szt.
• raczniki 2 szt.
• odebrane licencje 1 szt.
• łódź wiosłowa 1 szt.

Ryby, które znajdowały się w podjętym sprzęcie kłusowniczym zostały przekazane do magazynu ryb WPN lub przekazane na potrzeby woliery w Maćkowej Rudzie.

W trakcie organizowanych zasadzek udało się ująć 1 kłusownika poławiającego ryby na jeziorze Wigry, których wraz ze sprzętem przekazano do KMP w Suwałkach.

Komendant Straży Parku wielokrotnie reprezentował interesy WPN przed Sądem Rejonowym w Suwałkach i Sejnach.

W roku 2012 jeden z funkcjonariuszy Straży Parku uczestniczył w szkoleniu na stermotorzystę zdając pozytywnie egzamin uzyskał patent stermotorzysty Żeglugi Śródlądowej.

Ponadto funkcjonariusze SP zabezpieczali regaty na jez. Wigry oraz siedmiokrotnie wspólnie z ornitologami prowadzili liczenie ptaków bytujących na jez. Wigry.

Straż Parku brała czynny udział w zabezpieczaniu zastawionego sprzętu rybackiego zarówno w sezonie letnim jak i w porze tarła sielawy, a także uczestniczyli w zarybieniach akwenów WPN narybkiem pstrąga potokowego i troci jeziorowej.

Tabela 28. Szkodnictwo i ochrona przed szkodnictwem w 2012 r.

Dalej »