Nr 4/2002

 PRZYRODA I KRAJOBRAZ  

Jacek Łoziński 

Obręb Ochronny

MAĆKOWA RUDA

(2)

Rykowisko (fot. J.Bednarek)

Opieka nad lasami obrębu powierzona jest pięciu obwodom ochronnym. 

Najmniejszy Powały obejmuje tereny wokół szosy Płociczno - Bryzgiel. Tutejsze drzewostany świerkowe poniosły dotkliwe straty podczas niedawnej gradacji kornika drukarza. Na powierzchniach powstałych po usuniętych świerkach rośnie już młode pokolenie lasu. Zadbano w nim o większy udział gatunków liściastych, głównie dębu znajdującego tutaj dogodne warunki wzrostu. Młode uprawy w większości ogrodzone są siatką, która zabezpiecza drzewka przed uszkodzeniami powodowanymi przez zwierzynę. 

Jesienne opary (fot. J.Łoziński)

Obwód Ochronny Krusznik to położone na południowy zachód od Bryzgla olbrzymie przestrzenie dostojnych starych lasów mieszanych, a także cierpiące od chorób grzybowych młodsze drzewostany na gruntach porolnych wokół wsi Zakąty i Czerwony Krzyż. Niewielkie luki po stale usychających sosnach szybko zarastają brzozą bądź świerkiem, większe powierzchnie odnawiane są sztucznie gatunkami liściastymi.

Siedziba Obwodu Ochronnego Lipowe położona jest głęboko w lesie. W jej okolicy w chłodne wrześniowe noce odbywają się rykowiska jeleni. Zimą na leśnych drogach i liniach oddziałowych obserwuje się liczne tropy wilków. 

Północna część Obwodu Ochronnego Mikołajewo to teren o urozmaiconej rzeźbie terenu i bogatych w gatunki drzewostanach. Liczniejsze niż gdzie indziej są świerki, graby i dęby. Na nieużytkowanych, zarastających lasem łąkach nad Czarną Hańczą i Wigrami prowadzone są specjalne zabiegi ochronne. Usuwanie drzew i krzewów oraz regularne koszenie ma służyć utrzymaniu cennych gatunków roślin zielnych, głównie storczykowatych, związanych z tymi środowiskami. 

W Obwodzie Ochronnym Wysoki Most, na zachód od jeziora Pogorzelec, występuje duży kompleks ubogich siedlisk leśnych zwanych borami świeżymi. Sosna ma tutaj dobre warunki rozwoju, drzewostany są widne, gdyż podrost świerkowy jest skąpy i brak jest występującej w podszycie leszczyny. W runie leśnym występuje ograniczona liczba gatunków.

Niewielką część obrębu Maćkowa Ruda zajmują tereny objęte ochroną ścisłą. W rynnowym obniżeniu, o długości 1,5 kilometra, po zachodniej stronie drogi Czerwony Krzyż - Tobołowo leży Suche Bagno. Jest to największe na terenie WPN-u torfowisko wysokie. Porasta je drzewostan sosnowy, którego wysokość pomimo pokaźnego wieku (70 lat) nie przekracza 10 metrów. Przyczyną słabego wzrostu drzew jest mała zasobność torfowego podłoża w substancje odżywcze. 

Na zachód od podmokłych łąk wsi Sernetki ochronie ścisłej podlega źródliskowy obszar uroczyska Wierchstaw o nadzwyczajnym bogactwie gatunków drzew, krzewów i roślin runa. Różnorodność ta ma swe przyczyny w zasobnej glebie i urozmaiconej rzeźbie. Zwalone pnie drzew i trudno dostępny teren dają wyobrażenie pierwotnej puszczy. 

Podobny nastrój cechuje podmokły obszar ochrony ścisłej "Parowy" leżący w pobliżu Wysokiego Mostu. Z trasy ścieżki edukacyjnej "Puszcza" obejrzeć możemy wchodzące w jego skład torfowisko zwane Żurawinowym Bagnem oraz śródleśny zbiornik dystroficzny - suchar Konopniak. Żyją tutaj bobry, na tafli spokojnej wody pojawiają się często gągoły - kaczki gnieżdżące się w dziuplach drzew. 

Odmienny charakter ma ściśle chroniona strefa lasu widoczna z drogi Maćkowa Ruda - Czerwony Krzyż. Są to równoległe pasy drzewostanów sosnowych posadzonych w latach 1940-1978 na zrębach zupełnych, a także pas ponad 150-letniego starodrzewu. Pozostawione od niedawna bez jakiejkolwiek ingerencji, staną się w przyszłości ciekawym obiektem badań leśnych. 

Uroczysko Wierchstaw (fot. J.Bednarek)

Teren obrębu Maćkowa Ruda jest łatwo dostępny. Prowadzą doń asfaltowe szosy z kierunku Augustowa, Sejn i Suwałk. Funkcjonuje tu gęsta sieć gruntowych dróg publicznych. Oznakowane trasy piesze i rowerowe, dostępne także dla turystyki konnej, wiodą najpiękniejszymi leśnymi ścieżkami, prowadzą ku rozległym pejzażom. Latem atrakcję stanowi szlak kajakowy Czarnej Hańczy, zimą kuligi i turystyka narciarska. O każdej porze roku na przejażdżki zaprasza wigierska wąskotorówka, dla zainteresowanych przeznaczone są ścieżki edukacyjne "Płazy" w Rosochatym Rogu i "Puszcza" w Wysokim Moście. Liczne pola biwakowe, pokoje gościnne w leśniczówkach i kwaterach prywatnych pozwalają turyście pozostać tu dłużej, aby mógł lepiej poznać piękno i historię okolicy.