Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny bezkręgowej

   

6a Muszla o wysokości do 6,5 mm, szczyt zakończony ostro, skręty słabo uwypuklone, u niektórych osobników na krawędzi skrętów kil pokryty szczecinkami (Rys. 55a) - rodzaj Potamopyrgus, wodożytka
W Polsce 1 gatunek, P. antipodarum (do niedawna P. jenkinsi), wodożytka Jenkinsa. Gatunek słonawo- i słod- kowodny, zawleczony z Nowej Zelandii poprzez Europę Zachodnią. Rozprzestrzenia się bardzo szybko dzięki żyworodności, rozmnażaniu partenogenetycznemu i ogromnej odporności. Tworzy niekiedy olbrzymie skupienia, zwłaszcza na płytkim dnie piaszczystym, a nawet powyżej linii brzegowej; niekiedy na roślinach.
6b Muszla o wysokości do 3,5 mm, szczyt wyraźnie ukośnie ścięty, skręty silnie uwypuklone (Rys. 55b); na powierzchni nigdy nie występują szczecinki - rodzaj Marstoniopsis, sadzawczak
W Polsce 1 gatunek, M. scholtzi, sadzawczak drobny; zamieszkuje, zwykle nielicznie, stojące i wolno płynące wody, występuje na kamieniach i na roślinach.

  

7a Szerokość muszli równa jej wysokości (muszla szeroko stożkowata), wysokość muszli nie przekracza 7 mm; otwór i wieczko okrągłe (Rys. 55c); u pełzającego ślimaka skrzele widoczne na zewnątrz muszli - rodzaj Valvata, zawójka (część)
Tu najpospolitszy i największy gatunek z tego rodzaju, V. piscinalis, zawójka pospolita; występuje głównie w osadach dennych, niekiedy do znacznych głębokości.
7b Szerokość muszli mniejsza od wysokości (muszla stożkowata), wysokość zwykle do 12, rzadko do 18 mm; wieczko łezkowate (zaostrzone w górnej części), rzadziej owalne (Rys. 55d); u pełzającego ślimaka skrzele nie wystaje na zewnątrz muszli - rodzaj Bithynia, zagrzebka
W Polsce 2 gatunki; większy z nich, B. tentaculata, zagrzebka pospolita, jest jednym z najpospolitszych ślimaków, występujących licznie w różnych typach wód w osadach dennych, na kamieniach oraz na roślinach.

  

8a Muszla stożkowato-kulista (Rys. 55e) o wysokości do 11 mm, o stosunkowo grubych ściankach i otworze obrzeżonym wyraźną, białą wargą - rodzaj Lithoglyphus, namułek
W Polsce 1 gatunek, L. naticoides, namułek pospolity. Występuje w dużych rzekach, rzadko w jeziorach. Przedostał się ze zlewiska Morza Czarnego.
8b Muszla wałeczkowata (Rys. 55f) o wysokości do 3,2 mm, skręty z boków charakterystycznie przypłaszczone, wysokość do 3,2 mm - rodzaj Bythinella, źródlarka
W Polsce kilka zewnętrznie nieodróżnialnych gatunków; występują w dobrze natlenionych, zimnych wodach obszarów górskich i wyżynnych.

     

dalej   

     

     

   

   

Rys. 55.  GASTROPODA, Prosobranchia: a. Potamopyrgus antipodarum, wodożytka Jenkinsa - forma typowa oraz zaopatrzona w kil pokryty szczecinkami, b. Marstoniopsis scholtzi, sadzawczak drobny, c. Valvata piscinalis, zawójka pospolita; d. przedstawiciele rodzaju Bithynia, zagrzebka, e. Lithoglyphus naticoides, namułek pospolity; f. przedstawiciele rodzaju Bythinella, źródlarka

   

Spis treści

Wigierski Park Narodowy