kod siedliska: 6430
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae)
i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
Definicja
Naturalne, hydrofilne, trwałe zbiorowiska ziołoroślowe w górach i na pogórzu (klasa Betulo-Adenostyletea) oraz nitrofilne, okrajkowe zbiorowiska ziół i pnączy wzdłuż cieków wodnych na niżu (klasa Galio-Urticenea).
Charakterystyka
Typ ten obejmuje niewielkie płaty fitocenoz nieleśnych składających się z eutroficznych, wysokich bylin, a na niżu także pnączy. Głównym czynnikiem warunkującym tworzenie się takiej roślinności jest duża wilgotność podłoża, dostęp do światła oraz kamienistość podłoża i rzeźba terenu. Ziołorośla są rozpowszechnione we wszystkich piętrach górskich, lecz optymalnie rozwijają się w piętrze subalpejskim oraz azonalnie - wzdłuż górskich potoków. Typowe rośliny bardzo bogatych florystycznie, górskich ziołorośli to duże byliny o rozłożystych liściach - miłosna górska Adenostyles alliariae, modrzyk górski Cicerbita alpina, omieg górski Doronicum austriacum, tojad mocny Aconitum firmum, wietlica alpejska Athyrium distentifolium, a na kamieńcach wzdłuż potoków w piętrach reglowych - lepiężnik wyłysiały Petasites kablikianus oraz lepiężnik biały Petasites albus. Górskie ziołorośla mają często strukturę dwu- lub trzywarstwową, bowiem zwarta warstwa liści bylin znacznie ogranicza warunki świetlne w dolnej warstwie, gdzie w związku z tym występują rośliny cienioznośne. Zaliczane tu również ziołorośla niżowe tworzą charakterystyczne zbiorowiska welonowe - czyli wąskie okrajki roślin czepnych pomiędzy nadrzecznymi szuwarami, a zaroślami wiklinowymi oraz łęgami wierzbowymi w dolinach rzecznych. W skład tych słabo jeszcze rozpoznanych fitocenoz wchodzą przede wszystkim kielisznik zaroślowy Calystegia sepium, kanianka pospolita Cuscuta europea, przytulia czepna Galium aparine, rdestówka zaroślowa Fallopia dumnetorum, zaznacza się również duży udział roślin nitrofilnych, m.in. pokrzywy zwyczajnej Urtica dioica.
Podział na podtypy
6430-1: Ziołorośla subalpejskie i reglowe
6430-2: Górskie, nadpotokowe ziołorośla lepiężnikowe
6430-3: Niżowe, nadrzeczne zbiorowiska okrajkowe
Umiejscowienie siedliska w polskiej klasyfikacji fitosocjologicznej
Klasa Betulo-Adenostyletea górskie ziołorośla i traworośla
Rząd Calamagrostietalia villosae
Związek Adenostylion alliariae górskie ziołorośla i zarośla liściaste
Zespoły:
Adenostyletum alliariae zespół miłosny górskiej
Athyrietum distentifolii ziołorośle paprociowe (zespół wietlicy alpejskiej)
Aconitetum firmi zespół tojadu mocnego
Petasitetum albi zespół lepiężnika białego
Petasitetum kablikiani zespół lepiężnika wyłysiałego
Arunco-Doronicetum austriaci zespół parzydła leśnego i omiegu górskiego
Klasa Galio-Urticenea naturalne i półnaturalne nitrofilne zbiorowiska okrajkowe
Rząd Convolvuletalia sepium nitrofilne zbiorowiska ziół i pnączy okrajkowych
(tzw. zbiorowiska welonowe)
Związek Senecion fluviatilis nitrofilne zbiorowiska „welonowych" okrajków
nad brzegami wielkich rzek i zalewów
Zespoły:
Calystegio-Angelicetum archangeliacae litoralis zespół kielisznika zaroślowego
i dzięgla litwora nadbrzeżnego
Cuscuto-Calystegietum sepium zespół kanianki pospolitej i kielisznika zaroślowego
Senecionetum fluviatilis zespół starca nadrzecznego
Asperulo-Calystegietum sepium zespół przytulii lepczycy i kielisznika zaroślowego
Związek Convolvulion sepium nitrofilne zbiorowiska welonowe
nad brzegami mniejszych rzek i innych cieków wodnych
Zespoły:
Urtico-Calystegietum sepium zespół pokrzywy i kielisznika zaroślowego
Calystegio-Eupatorietum zespół kielisznika zaroślowego i sadźca konopiastego
Calystegio-Epilobietum hirsuti zespół kielisznika zaroślowego i wierzbownicy kosmatej
Bibliografia
JAROLIMEK I. 2002. Vlhkomilne vysokobylinne lemove spoločenstva na poriečnych nivach od nižin do alpinskeho stupńa. W: Valachovič M., Dražil I, Stanova V., Maglocky Š. (red.). Biotopy Slovenska zaradene do Smernice o biotopoch č. 92/43/EHS. Interpretačny manual. DAPHNE - Inśtitut aplikovanej ekologie a Botanicky ustav SAV, Bratislava, 145 pp.
MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.
PAWŁOWSKI B. 1972. Zespoły wysokogórskie. W. Szafer W., Zarzycki K. (red.) Szata roślinna Polski. Wyd. 2. popr. PWN, Warszawa.
PIĘKOŚ-MIRKOWA H., MIREK Z.. 1996. Zbiorowiska roślinne. W: Mirek Z. (red.) Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatry i Podtatrze 3: 237-274.
Wojciech Mróz