Ocalić od zapomnienia ...
Wstęp / Specyfika regionu / Narzędzia rolnicze / Wyposażenie domu / Rzemiosła i wytwórczość / Budownictwo /
Strój ludowy / Lista ofiarodawców / Piśmiennictwo / Wigierski Park Narodowy
  

Zdobiony szczyt dachowy
  
 

Nadokienniki

Tradycyjne budownictwo ludowe

Typowa suwalska chałupa ma prosty układ; narożnie usytuowaną sień z wejściem, dużą izbę, alkierz i kuchnię lub komorę. Wnętrze domu dzieliły dwie ściany. Centralną pozycję ma komin wyprowadzony z trzonu kuchennego połączonego z piecem do pieczenia chleba i "murkami" ogrzewającymi pomieszczenia zgrupowane wokół komina. Z czasem zastąpiono je piecami kaflowymi.

Domy asymetryczne na ogół posiadają bardziej rozbudowane układy wnętrz. Można je podzielić na dwie grupy: domy z jednym wejściem i dobudowaną sienią zewnętrzną oraz domy z dwoma wejściami prowadzącymi przez sień zewnętrzną od strony podwórza oraz reprezentacyjną sień od frontu budynku.

Zdobienie w tradycyjnym budownictwie ludowym wykonywano przede wszystkim na budynkach mieszkalnych. W XIX wieku chałupy ozdabiano zazwyczaj poprzez: bielenie ścian zewnętrznych wapnem, pokrywanie ozdobnym szalunkiem drzwi wejściowych, profilowanie końcówek belek stropowych i wycinanie w wiatrownicach specjalnych ozdób, na przykład rogów, łbów końskich itp.

Po I wojnie światowej zdobnictwo stało się znacznie bogatsze i objęło niemal cały budynek. Ściany zewnętrzne zaczęto szalować deskami i malować farbami olejnymi w różnych kolorach. Węgły obijano pionowymi deskami i zdobiono motywami geometrycznymi i roślinnymi. Szczyty dachowe upiększano szalunkami z desek układanych w rozmaite wzory: rombu, kwadratu, jodły, pajęczyny, słońca. Nad otworami okiennymi często umieszczano ażurowe dekoracje - nadokienniki o bardzo bogatej gamie wzorów roślinnych, zoomorficznych i geometrycznych. W niektórych domach okna posiadały ozdobne płycinowe okiennice. Bardzo efektownie zdobiono też drzwi wejściowe do budynku.

dalej »