Ocalić od zapomnienia ...
Wstęp / Specyfika regionu / Narzędzia rolnicze / Wyposażenie domu / Rzemiosła i wytwórczość / Budownictwo /
Strój ludowy / Lista ofiarodawców / Piśmiennictwo / Wigierski Park Narodowy
  

Rzemiosła i wytwórczość

Wyroby garncarskie

Wyrób garnków glinianych lub innych naczyń wymagał już specjalistycznych umiejętności. Zwykle jeden garncarz zaspokajał potrzeby kilku wsi. W Studzianym Lesie istniał do połowy lat 50. XX wieku znany ośrodek garncarski. Słynął między innym z wyrobu niespotykanych gdzie indziej owalnych naczyń "łachaniek", wyrabianych w dość archaicznej technologii bez użycia koła garncarskiego. Do najbardziej znanych przedstawicieli tej profesji należała rodzina Jurgielewiczów.

Proces przygotowania surowca był czasochłonny. Po wydobyciu gliny należało ją wyczyścić i wyrobić. Czyszczenie polegało na zbijaniu gliny drewnianymi pałkami, a później na kilkukrotnym struganiu jej na cienkie wióry za pomocą metalowego struga. Wyrabianie polegało na mieszaniu rękami lub nogami oczyszczonej gliny.

Formowanie naczyń odbywało się na kole bezsponowym, które składało się z trzech części: dwóch drewnianych kół połączonych ze sobą drewnianą lub żelazną osią pionową, której koniec umieszczony był w podłodze lub gnieździe wykutym w kamieniu. Pierwsze czynności przy toczeniu były jednakowe dla wszystkich rodzajów naczyń. Dopiero w trakcie ruchu koła garncarz nadawał im rękami odpowiedni kształt. Po wysuszeniu naczyń następowało wypalanie w specjalnym piecu garncarskim.

Wyroby kowalskie

Kowalstwo było zajęciem najbardziej wyróżniającym się wśród wszystkich działów wytwórczości wiejskiej. Poważanie dla tego zawodu miało swoją starą jeszcze przedchrześcijańską tradycję.

Ilość narzędzi w kuźni była większa niż w warsztatach innych rzemiosł. Stałe wyposażenie kuźni w końcu XIX i XX wieku stanowiły: otwarte palenisko bez komina, zbudowane z kamieni, glinianych pacyn lub cegieł, skórzany miech, kowadło gładkie jedno- lub dwurożne, stół spełniający rolę warsztatu.

Podstawowe narzędzia to kleszcze służące do trzymania materiału w czasie obróbki o różnym kształcie i wielkości, młoty dwuręczne i jednoręczne, imadło, narzędzia do cięcia stali, wybijania otworów oraz modelowania kutego przedmiotu, narzędzia do kucia koni, gwintownice. Surowcem opałowym w kuźni był początkowo węgiel drzewny, później węgiel kamienny i koks. W kuźni potrzebne były również sprzęty pomocnicze: cyrkle, kątownice, drewniany łokieć lub metr, przymiar służący do sprawdzania grubości przedmiotu; później korzystano z suwmiarki. 

dalej »